علوی- در یک گوشش اذان می خواند و در گوش دیگرش اقامه. پس از قرائت کامل اذان و اقامه، نامش را از پدرش می پرسد و در گوشش زمزمه می کند و از خدا برای او تندرستی و عاقبت بخیری طلب می کند. از این پس او را با نامش می شناسند؛ نامی که باید زیبنده او و فامیلش باشد. تا دیروز در بین اهالی خانه، نامی نداشت اما حالا دیگر کوچک ترین عضو خانه هم دارای نام شده است. هر چند انتخاب نامش هم دغدغه های خاص خودش را داشت. مادر از همان نخستین روزهایی که متوجه وجود او شده بود، فهرستی از نام های دخترانه و پسرانه را تهیه و هر روز آن را با همسرش بررسی می کرد و از اطرافیانش نظر می خواست اما تا لحظه به دنیا آمدن فرزندش هنوز مردد بود و نمی دانست کدام نام را انتخاب کند. هر یک از اطرافیان چیزی می خواستند، یکی انتظار داشت نام جد پدری را روی نوزاد بگذارند و دیگری عقیده داشت که باید نام کودک مزین به نام جد مادری اش باشد. پدر و مادر در این میان مانده بودند که نامی را خودشان دوست دارند، بگذارند، یا دل اطرافیان خود را نشکنند و به خواسته های آن ها عمل کنند. یکی از مادربزرگ ها عقیده دارد که باید در نامگذاری فرزندان از نظر بزرگ ترها نیز بهره مند شد چنان که در زمان قدیم نام های نوزادان توسط بزرگانی که سواد داشتند، انتخاب می شد. او که اکنون 65 ساله است، اظهارمی دارد: در زمان گذشته بیشتر پدربزرگ هایی که چند کلاس سواد داشتند یا اهل شاهنامه خوانی بودند، اسامی بچه ها را انتخاب می کردند و برخی دیگر از افراد در گوش فرزندان خود نام های ائمه(ع) را می خواندند.
نام های سخت
شهروند کهنسال دیگری هم می گوید: در زمان قدیم از انتخاب اسامی بی مسما یا نام هایی که حتی تلفظشان نیز سخت است، خبری نبود و بیشتر مردم نام های زیبای ائمه اطهار(ع) را برای فرزندان خود انتخاب می کردند. «اسدی» ادامه می دهد: آن موقع از کتاب های مخصوص اسامی کودکان خبری نبود و برخی از مردم نام را به تناسب موقعیت خود یا سوادشان انتخاب می کردند و بسته به این که فرزندشان در چه موقعیت زمانی و مکانی به دنیا می آمد نام او را همان لحظه انتخاب می کردند. به گفته شهروندی دیگر که کارشناس ادبیات نیز هست، در زمان قدیم استفاده از اسامی ماه های سال در بین مردم بسیار رایج بود به طوری که در یک برهه زمانی نام هایی مانند «آذر»، «بهمن» و «مهربانو» بسیار زیاد شده بود. وی بیان می کند: همچنین در سال های پیروزی انقلاب و مدتی پس از آن بیشتر افراد برای فرزندان پسر خود نام «روح ا...» را انتخاب می کردند. این در حالی است که امروزه بسیاری از جوانان انتخاب کردن نام های نامتعارف را برای کودکان خود، نشانه با فرهنگی و با سوادی می دانند و چه بسا گاهی برای گذاردن این نام ها برای فرزندانشان و ثبت آن دچار مشکلاتی می شوند. به گونه ای که یکی از شهروندانی که برای انتخاب نام فرزند خود به اداره ثبت احوال مراجعه کرده است، عنوان می کند: نامی را برای فرزندم انتخاب کرده ام که می گویند جزو نام های نامتعارف است و اجازه ثبت آن را نمی دهند. او که مایل به ذکر نامش نیست، ادامه می دهد: من نیز تصمیم گرفته ام همین نام را برای فرزند خودم بگذارم و اگر قرار باشد اجازه ندهند این نام را بگذارم شناسنامه او را بی نام می گیرم. شهروندی دیگر هم که 57 ساله است، بیان می کند: نام های امروزی به قدری سخت است که نمی توانیم آن ها را تلفظ کنیم. وی بدون اشاره به نام خود می افزاید: چندین ماه است که صاحب نوه شده ام اما هنوز هم نمی توانم نام او را به خوبی صدا کنم. وی ادامه می دهد: نام هر شخصی علاوه بر این که نشانه ای برای نامیدن اوست و باعث تمایز و تشخیص او از دیگران می شود؛ انتخاب صحیح آن می تواند تأثیر تربیتی و روانی زیادی نیز بر او داشته باشد.
حق فرزندان
یک کارشناس دینی، گذاردن نام نیکو بر فرزندان را از وظایف پدر و مادر می داند و می گوید: یکی از وظایف والدین در مقابل فرزندانشان این است که برای فرزندان خود نام های نیکو انتخاب کنند و چه بهتر است که این نام ها از اسامی ائمه اطهار (ع) باشد. حجت الاسلام «باقرپور» در عین حال می افزاید: این که گاهی اوقات پرسیده می شود که اگر نام ائمه(ع) برای فرزندان انتخاب نشود، آیا مرتکب گناه شده ایم باید گفت خیر بلکه نام می تواند از بین نام های زیبا که معانی خوبی دارند انتخاب شود و نام بد یا بی معنی برای فرزندان انتخاب نشود.
نام های غیر متعارف
در عین حال، مدیرکل ثبت احوال خراسان شمالی از وجود 6 هزار نام با معانی آن در وب سایت این اداره کل خبر می دهد که به منظور دسترسی آسان مردم به اسامی ایرانی و زیبا تهیه شده است. به گفته «زاهدی نیا»، علاوه بر آن، کتابی نیز متشکل از همین اسامی برای آن هایی که به اینترنت دسترسی ندارند، در این اداره کل تهیه شده است تا از بین آن اسامی نام فرزند خود را انتخاب کنند. وی بیشترین نام هایی را که مردم استان انتخاب می کنند، نام مقدس ائمه اطهار(ع) عنوان می کند و می افزاید: بیشترین فراوانی این نام ها برای پسران، «امیرعلی»، «ابوالفضل»، «محمد»، «امیر حسین» و «محمد طاها» و برای دختران نیز «فاطمه»، «زهرا»، «یسنا»، «نازنین زهرا» و «فاطمه زهرا» است. وی در پاسخ به این سوال که اگر فردی خارج از مجموعه نام ها، نامی برای فرزند خود انتخاب کرده باشد که با فرهنگ ایرانی نیز منافات داشته باشد چه اقدامی انجام می شود؟ اظهارمی دارد: اگر فردی بر نام انتخابی خود اصرار داشته باشد، در کمیته ای تحت عنوان کمیته نام، بررسی می شود و اگر واجد شرایط این کمیته باشد، مجوز آن داده می شود. در این رابطه قانون می گوید که نام باید لقب، عنوان، خارجی و مستهجن نباشد همچنین موجب هتک حیثیت مقدسات اسلام نشود. به گفته وی، تشخیص این که چه نام هایی این ویژگی ها را دارند با شورای عالی ثبت احوال است که آن را برعهده کمیته نام اداره های ثبت احوال گذاشته است.