پایانه صادراتی ریلی روی ریل وعده ها
افشره
طرح ایجاد پایانه صادراتی ریلی استان در سال 93 مطرح شد اما تا کنون اجرایی نشده است. با این که داشتن حمل و نقل ارزان یکی از خواسته های صادرکنندگان استان است اما همچنان استان از داشتن پایانه ریلی صادراتی به کشورهای هدف محروم است با این حال وعده های جدیدی درباره مراحل نهایی صدور مجوز و آغاز عملیات اجرایی داده می شود.
سال 93 اولین بار خبر ایجاد پایانه صادراتی ریلی در استان منتشر شد و امیدی دوباره را برای تولیدکنندگان و صادرکنندگان استان ایجاد کرد. در زمان مورد نظر مدیر کل گمرک خراسان شمالی از موافقت وزارت راه و شهرسازی برای ایجاد پایانه صادراتی ریلی در مسیر راه آهن جاجرم خبر و وعده ایجاد این پایانه را داد، با این حال با گذشت3 سال از وعده اعلام شده هنوز صادر کنندگان استان از کمبود حمل و نقل ریلی و دور از دسترس ماندن بازارهای آسیای میانه گلایه مند هستند و هنوز هم محصولات تولیدی استان به دلیل هزینه حمل بالای کالاها توجیه اقتصادی لازم برای بازارهای هدف را ندارد و این دلیلی ندارد جز نبود پایانه صادراتی ریلی که اکنون بیشتر کشورهای توسعه یافته از آن بهره مند هستند. اگر چه دلایلی برای اجرای دیر هنگام این پروژه اعلام می شود اما وعده هایی هم درباره اجرای طرح در آینده ای نزدیک داده می شود؛ وعده هایی که اجرای آن در وهله نخست کام صادر کنندگان و تولید کنندگان استان را شیرین می کند. اینک باید ببینیم آیا این بار وعده داده شده عملی می شود یا نه.هر سال برنامه صادراتی استان پیش بینی می شود و صادر و تولید کنندگان استان تلاش می کنند برنامه صادراتی مشخص شده را محقق کنند و این در حالی است که هنوز استان در بسترهای صادراتی ضعیف است و شرایط مناسب برای صادرات در استان فراهم نشده است. ایجاد بسترهای مناسب حمل و نقل صادراتی و اجرای پایانه صادراتی ریلی کمک مؤثری به افزایش برنامه صادراتی استان می کند زیرا با تسهیل حمل و نقل و ارزان تر شدن حمل مواد اولیه و در نهایت قیمت تمام شده کالاها، تولید کنندگان هم رغبت بیشتری برای حضور در بازارهای صادراتی و بین المللی نشان می دهند و به طور سیستماتیک همه چیز روند پیشرفت می گیرد و صادرات استان از برنامه صادراتی آن پیشی می گیرد.با این حال همان طور که شاهد هستیم هنوز زیرساخت های صادراتی از جمله پایانه صادرات ریلی، فراهم نشده است و همین مسئله افزایش هزینه های حمل و نقل و قیمت تمام شده محصول را موجب شده است، به طوری که مرغوب ترین کالاهای استان هم به دلیل افزایش قیمت تمام شده، قابلیت رقابتی خود را از دست می دهد و صادرکنندگان با وجود تحمل شرایط سخت صادرات، به سود دلخواه خود دست نمی یابند.یکی از تولید کنندگان و صادر کنندگان استان درباره مشکلات حمل و نقل و هزینه های بالای صادرات می گوید: صادرکنندگان برای انجام صادرات با حجم بالا مجبور هستند از کامیون های ترانزیتی دیگر استان ها استفاده کنند و از آن جایی که این ترانزیت ها برای بارگیری و انجام مراحل گمرک ناگزیر به توقف بیشتر هستند، هزینه های حمل و نقل برای صادرکننده افزایش می یابد.وی اظهارمی کند: فراهم نبودن زیر ساخت های صادراتی در استان قیمت تمام شده محصول را افزایش می دهد و رقابت پذیری کالاهای تولید استان را کاهش می دهد و این به ضرر صادر کنندگان استان است.وی ادامه می دهد: ایجاد پایانه صادراتی ریلی از وعده های صادراتی استان است که در روزهای نخست بارقه ای از امید را در دل صادرکنندگان ایجاد کرد که حداقل می توانندکالاهای تولیدی را ارزان تر صادر می کنند اما این امید چند سالی است که از بین رفته است.وی در بخش دیگری از سخنان خود اعلام می کند: مسائل و مشکلات صادر کنندگان در استان زیاد است اما برطرف شدن مسائل حمل و نقل موجب توجیه پذیر تر شدن و کاهش ریسک در بازارهای هدف می شود و فروش بیشتر محصولات با کیفیت استان را به همراه دارد، موضوعی که موجب ایجاد ارزش افزوده در استان و حتی ایجاد اشتغال می شود.رئیس خانه صنعت و معدن و تجارت خراسان شمالی با بیان این که حمل و نقل ریلی یکی از ضرورت های صادرات استان است، می گوید: حمل و نقل ریلی، یکی از ارزان قیمت ترین روش های حمل کالاست و استفاده از این روش حمل ونقل برای صادرات محصولات استان به آسیای میانه بسیار بیشتر از حمل و نقل جاده ای و هوایی است.
«حیدریان» استفاده از حمل ونقل ریلی و داشتن پایانه صادراتی ریلی را عامل بازتر شدن فضای صادراتی استان ذکر و اعلام می کند: این گزینه عاملی برای ایجاد بازارهای جدید و کاهش قیمت تمام شده محصولات استان است.وی ادامه می دهد: تولید کنندگان استان در حمل و نقل مواد اولیه و صادرات کالا با مشکلاتی مواجه هستند در حالی که ایجاد پایانه صادراتی ریلی گزینه مناسبی است تا کالاهای حجیم استان که وزن کمی دارند به راحتی حمل شوند.وی با بیان این که بارها پی گیر ایجاد حمل و نقل آسان برای تولید و صنعت در استان بوده ایم، ادامه می دهد: با این حال هنوز خبری از این طرح نیست و ما همچنان پی گیر این موضوع هستیم.
مدیر کل گمرک خراسان شمالی هم درباره معوق شدن اجرای پایانه صادراتی ریلی که سه سال پیش خود خبر از ایجاد آن داد، می گوید: قرار بود استانداری مکاتبه ای با رئیس کل گمرک ایران انجام دهد که این مکاتبه در اواخر مرداد ماه انجام شد اما به دلیل تغییر رئیس کل گمرک ایران به تعویق افتاد.
دکتر «جعفری» با بیان این که در نهایت رئیس کل گمرک ایران به زیر مجموعه های تابعه دستور داد تا این طرح بررسی شود، اعلام می کند: در حال حاضر کارهای کارشناسی شده در حال بررسی است و امروز چند مورد از ادارات کل جواب داده اند و جواب 2 اداره کل دیگر مانده است که با پاسخ آن ها مجوز اصلی اجرای پایانه صادراتی صادر می شود.وی اضافه می کند: با این که نگاه همه به پایانه صادراتی ریلی استان مثبت است اما باید روند قانونی آن انجام شود تا مجوز جنبه رسمی پیدا کند و اجرایی شود.وی ادامه می دهد: در حال حاضر مراحل پایانی صدور مجوز طی می شود و به محض صدور مجوز عملیات اجرایی پایانه صادراتی ریلی در استان آغاز می شود و تمام امکانات برای ایجاد پایانه ریلی در راه آهن جاجرم مهیاست و در کمترین زمان این طرح اجرایی می شود.وی با بیان این که در استان تمام تولید کنندگان، وارد کنندگان و صادرکنندگان می توانند از این پایانه استفاده کنند، اظهارمی کند: سیستم حمل و نقل ریلی بسیار ارزان تر از حمل و نقل جاده ای و دارای توجیه اقتصادی است و به جز آن کم خطر و امن هم هست.وی حمل و نقل ریلی را به خودی خود توجیه پذیر می داند.یک کارشناس اقتصادی با بیان این که با توجه به محدودیت بازار داخلی، صادرات میتواند محور توسعه باشد، میگوید: صادرات راهی برای ورود ثروت به استان است، زمانی که تمام امور مربوط به صادرات تسهیل شود و صادرکنندگان با چالش های امروزه مواجه نباشند مسیر تولید ثروت در این بخش باز و مشکلات مالی صادرات تا حدودی حل می شود.«رضایی» به اشتغال زا بودن صادرات هم اشاره و اعلام می کند: زمانی که کالاهای تولیدی استان توان رقابت بیشتری داشته باشند به خودی خود تولید افزایش می یابد و با افزایش تولید ظرفیت تولید واحدها به ظرفیت اصلی آن ها نزدیک می شود و با این فرایند نیروهای شاغل بخش تولید هم افزایش پیدا می کنند. وی با بیان این که بسیاری از محصولات تولیدی استان چه در بخش صنعت و چه در بخش کشاورزی توانایی و ظرفیت صادرات را دارند، اظهارمی کند: ارزان تر شدن صادرات به کشورهای آسیای میانه و دیگر کشورها تولید کنندگان را به صادرات ترغیب می کند و این به معنای رشد چشمگیر صادرات است.وی ادامه می دهد: باید به این نکته توجه کرد که بیشتر صادرات استان از سوی شرکت ها و واحدهای بزرگ صنعتی انجام می شود و سهم صنایع کوچک در این چرخه بسیار ناچیز است و این در حالی است که با ارزان شدن حمل و نقل و برداشته شدن دیگر مسائلی که در صادرات وجود دارد سهم صنایع کوچک از صادرات افزایش پیدا می کند.وی اضافه می کند: در برنامه سوم و چهارم توسعه صادرات به عنوان یک عنصر مؤثر و کلیدی در توسعه اقتصادی کشور محسوب شده است و بر آمادگی زیر ساخت های فرهنگی و اجتماعی برای به کارگیری استراتژی های صادراتی تاکید شده است، از این رو به نظر می رسد باید پایانه صادراتی ریلی استان زودتر اجرایی شود.وی خاطرنشان می کند: به طور حتم کشورهایی که صادرات آن ها بیشتر از واردات شان است، یعنی با مازاد تجاری (مثبت بودن نرخ صادرات نسبت به واردات) روبه رو هستند، واحد پولی آن ها تقاضای بیشتری دارد و کشورهای وارد کننده مجبور به تهیه ارز کشورهای صادرکننده هستند و با کاهش ارزش پولی خود مواجه می شوند و در نتیجه قیمت کالاهای وارداتی برای مصرف کننده داخلی گران تر تمام می شود.وی ادامه می دهد: صادرات نقش مؤثری در اقتصاد استان و کشور دارد بر این اساس باید در استانی مانند خراسان شمالی به تمام گزینه هایی که به خروج از محرومیت استان کمک می کند بیشتر توجه شود.رئیس اداره بازرگانی خارجی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی هم با بیان این که هزینه های حمل و نقل زمینی کالاها از استان بسیار بالاست، می گوید: یکی از مشکلات بزرگ صادرات استان حمل و نقل است زیرا موجب بالا رفتن هزینه ها و غیر رقابتی شدن محصولات تولیدی استان می شود.«قربانی» با بیان این که کاهش قیمت نهایی کالاها بسیار به نفع اقتصاد استان خواهد بود، ادامه می دهد: در گذشته محصولات پتروشیمی استان از کشور ترکمنستان به کشورهای عربی ترانزیت می شد اما محصولات ایرانی شامل تخفیف نمی شد و این موجب شده بود این محصولات توان رقابت در بازارهای جهانی را نداشته باشند.وی راه اندازی پایانه صادراتی ریلی را در افزایش صادرات و رشد برنامه صادراتی استان مثبت ارزیابی می کند.