غبار کم توجهی بر اقتصاد روستایی

 اشتغال این روزها دغدغه خیلی ها شده، گره کوری که انگار دیگر امیدی به باز شدن آن نیست. اگر چه برای حل این معضل، مسئولان طرح های کوتاه و بلندمدت زیادی تعریف کرده اند ولی همچنان شاهد افزایش نرخ بیکاری هستیم تا جایی که بر اساس آمار مرکز آمار ایران، نرخ بیکاری خراسان شمالی در بهار امسال به 8.10 درصد رسید که نسبت به مدت مشابه سال گذشته 2.2 درصد رشد داشته است.
البته نرخ بیکاری در مناطق مختلف استان متفاوت است و این آمار بسته به شرایط تغییر می یابد ولی آن چه مسلم است این که بیکاری بر روستاها غلبه کرده و دولت به طور مستقیم برای برون رفت از این چالش وارد عمل شده است.
خیلی از کارشناسان، شرایط آب و هوایی و خشکسالی های پیاپی را یکی از مهم ترین شاخص های بالا رفتن نرخ بیکاری در روستاهای استان می دانند ولی آن چه مسلم است این است که نادیده انگاشتن بسترهای اشتغال در روستاها طی چند سال گذشته عواقب جبران ناپذیری به همراه داشته است.
«کشاورز» جوان روستایی است که با وجود تمام فراز و فرودهایی که داشته مصمم بود که در مقابل موج مهاجرت معکوس ایستادگی کند و با حداقل ها شرایط اشتغال خود را در روستای آبا و اجدادی اش مهیا کند.
او با بیان این که چند سال قبل با کمک یکی از نهادهای حمایتی موفق به خرید دام شده است، می گوید: با این که با استفاده از تسهیلات پس از سال ها توانستم با خرید چند رأس دام، دامداری ام را رونق دهم اما به یک باره هزینه علوفه چند برابر و خشکسالی گریبانگیرمان شد که هزینه های فعالیتم را افزایش داد.
وی می افزاید: بازار اشتغال در روستا بسیار کساد است، اغلب تاکداران به دلیل پایین بودن قیمت کشمش انگیزه ای برای نگهداری از تاکستان هایشان ندارند و به دنبال کاشت محصولات دیگری هستند و از آن طرف به دلیل هزینه بالای کشت جایگزین قدم از قدم بر نداشته اند.
وی به مهاجرت برخی جوانان روستایی به شهرهای بزرگ هم اشاره می کند و می گوید: بعضی از جوان هایی هم که ساکن روستاها هستند به دلیل نداشتن شغل، اکنون ناگزیر به شهرهای اطراف در حال رفت و آمد هستند و یا دوباره مهاجرت کرده اند.
«رحمتی» زن میانسالی است که سال ها در یکی از روستاهای دوردست استان با قالی بافی امرار معاش می کرد، او می گوید: همه دارها از روستا جمع شد گویا دیگر فرش هایی که با زحمت می بافتیم خریداری نداشت و همه بیکار شدیم برای همین مجبور شدم به شهر مهاجرت کنم و در یک کارگاه کفش به طور پاره وقت کار کنم.
وی اضافه می کند: در قبال کاری که انجام می دهیم هیچ آینده ای پیش رویمان نیست و بازنشستگی و مستمری معنایی ندارد زیرا نمی توانیم تحت پوشش بیمه باشیم و فقط مشمول بیمه های درمانی روستایی هستیم.
به گفته وی، بسیاری از مردم روستا به همان درآمد اندک و یارانه دلخوش هستند و خیلی از روستاییان هم برای حل مشکلاتشان دست به دامن بانک ها می شوند که عمده آن ها به دلیل شرایط سخت بانکی یا موفق به دریافت تسهیلات نمی شوند و یا در بازپرداخت دچار مشکل می شوند.
در این میان، نماینده مردم اسفراین  و نایب رئیس دوم کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی به قانون حمایت از توسعه اشتغال پایدار در روستاها که طی چند روز گذشته مصوب شده است، اشاره می کند و می گوید: براساس این لایحه که حالا دیگر به قانون تبدیل شده است، منابع مورد نیاز در هر استان به نسبت 50 درصد شاخص سهم بیکاران روستایی، جمعیت عشایری، مناطق مرزی و مناطق محروم، به شکل استانی توزیع می شود و 50 درصد باقیمانده نیز به شکل ملی و براساس شاخص های مصوب شورای عالی اشتغال و بر مبنای شاخص های مصوب ستاد اقتصاد مقاومتی توزیع می شود.
دکتر «هادی قوامی» می افزاید: در این قانون نحوه تقسیم اعتبارات توسط شاخص های عکس درآمد سرانه و محرومیت های استان ها در نظر گرفته می شود که پیش بینی می شود سهم استان درخور توجه باشد زیرا درآمد سرانه این استان در مجموع پایین است و تسهیلات بیشتری در بخش اشتغال عاید مناطق روستایی خواهد شد.
وی بیکاری را مهم ترین مسئله امروز کشور می داند و ادامه می دهد: نیمی از مردم استان در روستاها ساکن هستند و خیلی از روستاها به شهر تبدیل شده اند اما هنوز ماهیت روستایی دارند و باید بیشتر مدنظر دست اندرکاران قرار گیرند.
مدیر توسعه کارآفرینی و اشتغال اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی خراسان شمالی هم با بیان این که هنوز آماری از نرخ بیکاری در روستاها اعلام نشده است، می گوید: ما در تلاش هستیم با ارائه تسهیلاتی که از محل قانون جدید ابلاغ می شود، بتوانیم وضعیت اشتغال در روستاها را بهبود ببخشیم.«نجفی» می افزاید: قانون جدیدی در راستای بهبود فضای کسب و کار تصویب شده است که هنوز آیین نامه اجرایی آن ابلاغ نشده است اما طی جلسات مستمر پیشنهاد استفاده 95 روستا از مزایای این قانون داده شده است.
وی اظهارمی دارد: تنها ارائه تسهیلات و بودجه کلان در روستاها موجب ایجاد اشتغال نمی شود بلکه تعیین رسته های اشتغال باید در اولویت کارها قرار گیرد.
به گفته وی، با جزیره ای عمل کردن راه به جایی نخواهیم برد چون زمانی تسهیلات کارساز است که زنجیره ارزش مشاغل نیز ایجاد شود.
وی خاطرنشان می کند: باید شرایط اقلیمی استان و روستاها مشخص شود و مشاغلی که باعث افزایش تولید ناخالص می شود مدنظر باشد.وی با اشاره به خشکسالی های اخیر تصریح می کند: در شرایطی که کشت گیاهان دارویی مدنظر قرار گرفته است باید به این امر که چقدر به ارزش افزوده می تواند کمک کند هم توجه داشت.