بهره وری نیروی انسانی از مهم ترین چالش های اساسی در نظام اقتصادی است و به گفته بسیاری از کارشناسان اقتصادی، پایین بودن بهره وری نیروی انسانی از عوامل اصلی شرایط کنونی واحدهای تولیدی است و بر همین اساس در حوزه کارآمدی نیروی انسانی با مشکل مواجه هستیم. ساعت کاری در برخی از واحدهای تولیدی زیاد است و این مسئله موجب نارضایتی نیروهای کار شده و بهره وری آن ها به دلیل نبود فرهنگ کار بسیار پایین آمده و بهره وری پایین هم از جمله عوامل مهم و تأثیر گذار در اقتصاد است. یک کارآفرین که نداشتن مهارت های لازم را معضل اصلی اشتغال و اقتصاد می داند در این باره می گوید: با توجه به این که در حال حاضر 2 نیروی کار تحصیل کرده و کم سواد دارم، اما نیروی کار کم سواد به دلیل مهارت آموزی نسبت به نیرویی که تمام توان خود را برای تحصیل گذاشته است بهره وری بالاتری دارد و این خود نشانگر این است که دانشگاه ها به مهارت آموزی توجهی ندارند و دانش آموخته پس از چند سال تحصیل و پرداخت هزینه باید دوباره برای مهارت آموزی اقدام کند. وی می افزاید: در شرایط کنونی افراد جویای کار زیادی با چنین مانعی مواجه هستند و باید چاره ای اساسی برای ارتقای سطح مهارتی آن ها اندیشیده شود. وی با اشاره به پایین بودن بهره وری نیروی انسانی در واحدهای تولیدی و نظام اداری، می گوید: برای بهبود اقتصاد و بهره وری بالای نیروی انسانی باید کارگران و کارمندان به دنبال مهارت آموزی باشند تا از توانمندی های آن ها به نحو احسن استفاده شود. وی اظهار می کند: جوانان جویای کاری در بازار وجود دارند که اگر شناسایی و به کار گرفته شوند بهره وری در آن واحد افزایش خواهد یافت این در حالی است که برخی افراد با توان کاری بالا بیکار هستند و افرادی دیگر از طریق رابطه وارد بازار کار می شوند و با این شرایط هیچ نقشی در بهره وری و اقتصاد ندارند. یک تولید کننده نیز رعایت نکردن قوانین بهبود کسب و کار را از جمله عوامل وضعیت نامناسب بهره وری نیروی کار می داند و می گوید: افزایش بهره وری نیروی انسانی زمانی اتفاق می افتد که استخدام ها به درستی انجام شود و مدیران واحدهای مختلف هم ایجاد انگیزه در بین نیروی کار را در نظر بگیرند. یک کارشناس کارآفرینی که در جای خود قرار نداشتن افراد در بخش های مختلف را از دلایل رشد نیافتگی و همچنین بهره وری پایین نیروی کار می داند، اظهارمی کند: گاهی مشاهده شده نیروی کار با وجود داشتن شغل مرتبط با مدرک تحصیلی، علاقه ای به کار در آن بخش ندارد، در حالی که اگر در فضای مورد علاقه اش به کار گرفته شود می تواند بهره وری بالایی داشته باشد. وی می افزاید: درست است که به کارگیری نیروی کار براساس تحصیلات در بخش مرتبط تأثیرگذارتر است اما گاهی توان این افراد فراتر از آن چیزی است که به کار گرفته می شوند و با یک کار کارشناسی می توان جایگاه واقعی افراد را برای این که بهره وری بالایی هم داشته باشند، یافت. وی می گوید: چیدمان نادرست نیروی کار از دیگر معضلاتی است که باعث افت شدید بهره وری نیروی کار و هدر رفت سرمایه های انسانی و کمبود نیروی کار در بخش های مختلف می شود. وی می افزاید: هر چند پایین بودن دستمزدها و نوع مدیریت ها در افت بهره وری نیروی انسانی تأثیرگذار است اما دلایل پنهان دیگری نیز وجود دارد که بر ضعف کارایی نیروی انسانی تأثیر گذاشته است. یک کارشناس بازار کار نیز با بیان این که میزان کار مفید به دو ساعت در روز نمی‌رسد، می گوید: اگر بتوانیم میزان کار مفید را با آموزش و مهارت آموزی حداقل به 8 ساعت در روز برسانیم به طور حتم اقتصاد نه تنها استان بلکه اقتصاد کشور نیز متحول خواهد شد. «رحمانی» می افزاید: در حالی که در سازمان ها و واحدهای تولیدی گاهی یک نیروی کار 8 تا 12 ساعت کاری دارد اما چون بدون برنامه ریزی و مدیریت مناسب است، تنها 2 ساعت بهره وری دارد و 6 تا 10 ساعت کاری این نیرو هدر می رود. وی کاهش نرخ سود بانکی، توجه به تولید، کاهش واردات، افزایش صادرات، تکیه بر ظرفیت های داخلی و توانمندی های بومی را از الزامات توسعه اقتصادی می داند که تمام این موارد با تلاش و کار همراه با بهره وری حداکثری محقق می شود. وی با بیان این که فرهنگ کار باید ارتقا یابد و از پویایی لازم برخوردار شود، می گوید: تمام دلایل پایین بودن بهره وری، مربوط به نیروی کار نیست بلکه دستگاه های متولی باید شرایط آموزشی و مهارتی را به این منظور فراهم کنند. وی می افزاید: بهره وری نیروی کار را زمانی می توان انتظار داشت که در حوزه کارآفرینی و ارائه آموزش های لازم، اقدامات جدی انجام شده باشد تا به این طریق بتوانیم از ظرفیت نیرو استفاده کنیم. وی نقش نداشتن دانشگاه ها در ارتقای سطح مهارتی و آموزشی افراد را یکی از معضلات در این بخش ذکر و خاطرنشان می کند: پویایی اقتصاد در وهله اول به کارآفرینی بستگی دارد این در حالی است که به نظر می رسد فضا برای فعالیت های کارآفرینی جوانان فراهم نیست. وی اظهار می کند: اگر بتوانیم بهره وری نیروی انسانی را بالا ببریم علاوه بر تأثیر اقتصادی آن، اشتغال زایی نیز می شود. رئیس خانه صنعت و معدن خراسان شمالی هم در این باره می گوید: بهره وری نیروی کار زمانی اتفاق می افتد که این نیرو مشکل معیشتی نداشته باشد زیرا بهره وری نیروی کاری که دغدغه داشته باشد، کاهش می یابد. «حیدریان» می افزاید: برای بهره ور بودن نیروی کار 2 آیتم درون و برون سازمانی را باید در نظر بگیریم که کارفرما تنها یکی از این آیتم ها را می تواند کنترل و از آن حمایت کند. وی اظهار می کند: امروزه پول، ساختمان و تشکیلات به عنوان سرمایه محسوب نمی شود بلکه سرمایه های اصلی تمام واحدهای صنعتی همان نیروهای انسانی هستند که اگر این نیروها توانمند و با بهره وری بالا باشند به طور حتم آن سازمان پویا و قوی خواهد بود. به گفته وی، آموزش های مرتبط با کارهای محول شده به نیروی کار از دیگر عوامل مؤثر در افزایش بازدهی و بهره وری است که گاهی ما با نیروی کار سروکار داریم اما آموزش ها را درست در اختیار او نمی گذاریم و انتظار کار فوق العاده با بهره وری بالا داریم. وی ادامه می دهد: ما باید نیروها را طوری آموزش دهیم که خودشان را شریک سازمان و واحد تولیدی بدانند زیرا در این صورت مسئولیت پذیرتر خواهند بود و دغدغه کاهش تولید، درآمد و دیگر مشکلات را خواهند داشت. وی احساس مسئولیت، وجدان و اخلاق کاری را از دیگر مؤلفه های حائز اهمیت در ارتقای بهره وری و افزایش کار مفید ذکر و خاطرنشان می کند: با نبود علاقه و دلبستگی نیروی کار به شغل و محیط کاری خود، بهره وری محقق نخواهد شد که این موضوع تأثیر مستقیم در اقتصاد دارد.
