دادخواست باباموسی علیه مسئولان

 ارزش اقتصادی پسماندها موضوعی است که بشر مدت ها قبل به آن پی برده است، از این رو در بیشتر کشورهای پیشرفته دنیا به زباله به عنوان یک ثروت نگاه می شود و برنامه ها و راهکارهایی نیز برای استفاده بهینه به منظور تبدیل زباله به ثروت تدوین شده است، تفکیک زباله از مبدأ اولین راهکار صورت گرفته در این باره است که  به فرهنگی پایه تبدیل شده است. پس از این مرحله دولت ها تجهیزات لازم را برای افزایش ارزش افزوده پسماندها ایجاد کرده اند تا پیش از آن که پسماند به یک معضل تبدیل شود، تهدید را به فرصت تبدیل کنند. در استان خراسان شمالی سال 87 با راه اندازی سازمان مدیریت پسماند برنامه ای برای نهادینه شدن فرهنگ تفکیک زباله از مبدأ آغاز شد و در همان سال نیز بخش هایی از کارخانه کمپوست بجنورد راه اندازی شد تا گرهی از کوه زباله بجنورد باز شود، یک سال کارکنان واحد آموزش این نهاد با مراجعه به منازل و به شکل چهره به چهره تفکیک زباله از مبدأ را آموزش دادند و امکانات اولیه تفکیک را نیز در اختیار شهروندان بجنوردی قرار دادند، با این حال به دلایلی از جمله جانمایی اشتباه کارخانه کمپوست پروژه به طور کلی منحل شد و کار انجام شده ابتر ماند، اینک 10 سال از آن ماجرا می گذرد و پسماندهای بازیافتی بجنورد همچنان اندر خم یک کوچه مانده اند.

زباله گردها

انحلال پروژه تفکیک زباله از مبدأ و کوچک شدن مقیاس جمع آوری پسماندهای بازیافتی، تبعاتی برای شهر بجنورد داشت. تا زمانی که برخی افرادی که انبار پسماند داشتند در این پروژه مشغول به کار بودند، چهره شهر زیباتر بود و خبر چندانی از زباله گردها نبود اما اینک در هر سوی شهر زباله گردی مشغول پاره کردن کیسه های زباله است یا داخل مخازن زباله گم شده است. این پدیده نه تنها چهره زیبایی ندارد، بلکه موجب انتشار بیماری ها نیز می شود؛ موضوعی که کارشناسان بارها در خصوص آن هشدار داده اند. این امر در محل دپوی زباله های شهر بجنورد در باباموسی داستان دیگری است، بعضی از این زباله گردها در میان زباله ها زندگی می کنند و هر روز با ورود خودروهای تخلیه زباله به زباله های تازه هجوم می آورند تا پسماندهای خشک و ارزشمند آن را جدا کنند. این تصویر در ذهن شهروندانی که این منظره را دیده اند حک شده است. یکی از این شهروندان که به گفته خود در پروژه پسماند نیز مشغول به کار بود، می گوید: کارخانه کمپوست برای افزایش ارزش افزوده و مدیریت پسماندهای شهر بجنورد راه اندازی شد و در سال 87 شروع خوب و منظمی نیز داشت اما با مشکلات و تعطیلی کارخانه این پروژه عملاً شکست خورد.

وی با بیان این که شیرابه های رها شده از زباله ها 60 برابر خطرناک تر از فاضلاب است، ادامه می دهد: در هر گوشه شهر که زباله ها رها شده اند ردی از شیرابه وجود دارد که این امر مخل بهداشت محیط است.

وی با بیان این که بجنورد و استان نیازمند راه‌اندازی کارخانه کمپوست هستند، اضافه می کند: تولید کود کمپوست از زباله های آلی بهترین راه کسب درآمد از زباله های شهری است و دارای توجیه اقتصادی است ضمن این که منجر به ایجاد اشتغال نیز می شود.

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی نیز در گذشته از وضعیت زباله ها در باباموسی انتقاد و اعلام کرده بود: «وضعیت دفن زباله در کوه باباموسی در شهر بجنورد مناسب نیست، زیرا کوه باباموسی پس از تعطیلی کارخانه کمپوست، محل دفن زباله ها شده است، زباله ها پس از دفن باید با خاک پوشانده شود اما در کوه باباموسی، خاک به اندازه کافی وجود ندارد و به این لحاظ برای پوشاندن زباله ها با مشکل روبه رو هستیم، برای مدیریت مشکل زباله ها ابتدا باید تولید زباله مدیریت شود و شهروندان بیاموزند که چگونه زباله کمتری تولید کنند.»

وی به این نکته نیز اشاره کرده بود که «بیش از ۳۰ سال است که زباله های شهر بجنورد در منطقه باباموسی دفن می شوند و این منطقه دیگر ظرفیت پذیرش زباله را ندارد و جا به جایی محل دفن زباله به مکانی جدید بسیار ضروری است.»

در آرزوی کارخانه کمپوست

کارخانه کمپوست بجنورد که در ۱۵ کیلومتری شمال مرکز خراسان شمالی در تیر ماه ۹۱ به بهره برداری رسید و قرار بود زباله های تولیدی در شهرهای بجنورد، شیروان، آشخانه و اسفراین را بازیافت کند، تنها پس از 7 ماه فعالیت به دلیل برخی مشکلات زیست محیطی تعطیل شد و نیروهای آموزشی سازمان مدیریت پسماند از آموزش به شهروندان بازماندند. اکنون حدود 10 سال از اجرای طرح مدیریت پسماند در بجنورد و تعطیلی این کارخانه و مسئله دفن غیراصولی زباله های شهر بجنورد در دامنه کوه باباموسی و مشکلات آن می گذرد.هنوز تفکیک غیربهداشتی و غیر اصولی توسط زباله گردها انجام می شود و باباموسی زیر کوهی از زباله دفن شده است، با این حال روند ساخت کارخانه کمپوست در بجنورد طولانی شده است و طولانی شدن روند آغاز عملیات اجرایی این کارخانه و بلاتکلیفی دفن اصولی زباله ها مشکلاتی را ایجاد کرده است.اینک پس از گذشت 10 سال از این ماجرا مسئولان وعده های شیرینی می دهند؛ وعده هایی که شهروندان امیدوارند عملیاتی شود. در همین رابطه معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی می گوید: جانمایی مکان جدید کارخانه کمپوست انجام شده و طرح مورد ارزیابی محیط زیست استان قرار گرفته است.«هراتی» با بیان این که مجوزهای زیست محیطی بر اساس بررسی های کارشناسانه برای مکان جدید ساخت کارخانه کمپوست صادر شده است، می افزاید: پروژه به سازمان مدیریت پسماند واگذار شده است و زیر سازی های اولیه همچون راه سازی در حال انجام است.

وی اظهارمی کند: بنا بر وعده داده شده از سوی پیمانکار این پروژه، کارخانه کمپوست اواخر امسال یا اوایل سال آینده به بهره برداری می رسد.

وی با بیان این که تفکیک زباله از مبدأ در استان انجام نمی شود و آن چه به عنوان تفکیک زباله از مبدأ شکل گرفته بسیار غیر اصولی است و از سوی زباله گردها انجام می شود، اضافه می کند: برای تفکیک زباله از مبدأ باید سطل های مجزا برای زباله های آلی، خشک بازیافتی و دفنی در نظر گرفته شود تا تفکیک درست و بهداشتی انجام شود.

وی ادامه می دهد: زباله های دپو شده در باباموسی آتش می گیرند و دود ناشی از آن ها به شهر بجنورد و حواشی می رسد که این امر موجب نارضایتی شهروندان شده است و در همین رابطه چند پرونده شکایت نیز طی امسال تشکیل شده است.رئیس سازمان مدیریت پسماند بجنورد نیز می گوید: روند آماده سازی کارخانه کمپوست آغاز شده است و فاز نخست آن پایان ماه جاری به اتمام می رسد. «عظیمی» با بیان این که 3 کیلومتر راه سازی نیز انجام شده است، ادامه می دهد: با تزریق اعتبارات از سوی وزارت کشور سلول های دفن این کارخانه نیز نصب می شود، این کارخانه دارای 14 سلول دفن است که برای نصب آن ها 2 میلیارد تومان اعتبار نیاز داریم.

وی اعتبار لازم برای بهره برداری از پروژه را 10 میلیارد تومان ذکر و اعلام می کند: تجهیزات کارخانه همان ماشین آلات کارخانه سابق است که مورد استفاده قرار می گیرد اما اگر سرمایه گذاری وجود داشته باشد خود مسئول تامین ماشین آلات است.

وی ادامه می دهد: این کارخانه در مرحله نخست زباله های خشک بازیافتی را جدا می کند و اگر تولید کود آلی کمپوست توجیه اقتصادی داشته باشد اقدام به تولید کود کمپوست می کند.وی اضافه می کند: تفکیک زباله از مبدأ تنها در بجنورد انجام می شود و در دیگر شهرهای استان هیچ فعالیتی در این زمینه انجام نشده است.