افشره
هزینه زیاد کار درمانی، هزینه رفت و آمد با فرزند معلول و اسکان مشکلاتی است که در خانواده هایی که چند معلول دارند بیشتر نمود دارد اما این خانواده ها گاه حتی از کاردرمانی معلولانی که معلولیت کمتری هم دارند نا امید می شوند. مناسب سازی نشدن معابر، بوستان ها و ساخت و سازهای شهری، نبود امکانات لازم برای تردد با وسایل نقلیه عمومی از مشکلات دیگر معلولان است و از همه مهم تر نگاه جامعه به معلولان است که به اصلاح نیاز دارد.
یک چاردیواری می تواند بهترین حریم برایت باشد تا ناهمواری های راه های نا مناسب را طی نکنی و نا مهربانی ها را نبینی. اگرچه ممکن است تمام آرزویت دویدن در یک پارک باشد و دیدن درختان و خیابان و راه رفتن در پیاده روها. این ها اوج آرزوهایی است که «معصومه» دارد.
در اتاقی سرد، تاریک و نمور «معصومه» را دیدم. چهره معصومش را موهای سیاهی قاب گرفته بود. نمی توانست راه برود اما چشمانش برق زندگی داشت و با دست های کم توان نقاشی هایی کشیده بود که در و دیوار خانه با آن رنگین بود. مادرش با مهربانی ما را پذیرفت. گفتن از درد و رنج های پاره تنش آسان نبود اما گویا درددل می توانست کمی از سنگینی بار مشکلات کم کند.
هزینه زیاد کار درمانی
بغض در گلو مانده مادر او با شکسته شدن فاصله زیادی ندارد. از این معصومه ها بسیارند و مادرانی مانند «مریم فاطمی» هم همچنین. او از کمبود مراکز توانبخشی، کاردرمانی و بازتوانی معلولان در استان گلایه دارد و می گوید: دخترم معلول جسمی و حرکتی است و من مجبورم برای کاردرمانی او را به مشهد ببرم.
وی بیان می کند: هزینه زیاد کار درمانی به یک سو، هزینه رفت و آمد با فرزند معلول و اسکان نیز به این هزینه ها اضافه می شود به طوری که این امر هم اکنون به یک دغدغه برای من و همسرم تبدیل شده است و از سویی باید در ماه چندین مرتبه به مشهد رفت و آمد کنم که هزینه بر است در حالی که اگر در مراکز توان بخشی بجنورد امکانات لازم بود این اتفاق نمی افتاد از سویی برخی اوقات خستگی از سفر و هزینه بالا موجب می شود تا از ادامه کار منصرف شوم.
وی می افزاید:این مشکل سال هاست ادامه دارد و مختص به من تنها هم نیست بلکه معلولان استان با این مشکلات و محدودیت ها مواجه هستند و با توجه به همین مشکلات درصد بالایی از آنان به علت نداشتن توان مالی برای سفر از منازل خود خارج نمی شوند و از سویی یکی از مشکلات اساسی و مهم معلولان استان توان بخشی است زیرا بیشتر امکاناتی که برای کار توانبخشی نیاز داریم قیمت بالایی دارند.
وی تصریح می کند: این مشکلات در خانواده هایی که چند معلول دارند بیشتر نمود دارد اما این خانواده ها گاه حتی از کاردرمانی معلولانی که معلولیت کمتری هم دارند نا امید می شوند در حالی که این افراد می توانند با دریافت آموزش به بسیاری از مهارت هایی که لازم است دست پیدا کنند.
کمبود متخصص توان بخشی
وی کمبود متخصص توانبخشی را یکی از مشکلات اساسی در خراسان شمالی بیان می کند و می افزاید: متخصصان می توانند با آموزش به کودکان دچار معلولیت های مختلف و حتی مشاوره دادن به خانواده ها در زمینه بهبود شرایط زندگی آنان اقدام کنند اما کمبود مراکز توانبخشی دولتی و نیروی متخصص در این استان و نگرانی های مالی کار را برای خانواده ها سخت می کند.
وی ادامه می دهد: بعضی از افرادی که به کار درمانی و گفتار درمانی نیاز دارند به علت نگرفتن نتیجه مناسب مجبورند به شهرهای دیگر و یا مراکز خصوصی در مشهد مراجعه کنند و در هر حال هزینه های بالا مانع ادامه کار توانبخشی خانواده هایی که معلول دارند می شود.وی می گوید: مراکز نگهداری معلولان در بجنورد به خصوص مراکز نگهداری معلولان ذهنی که سن آن ها کمتر از 14 سال است برای دختران پاره وقت است در حالی که لازم است شرایطی مهیا شود تا این مراکز برای همه رده های سنی به طور تمام وقت ایجاد شود. وی اضافه میکند: مراکز نگهداری معلولان در شیروان و اسفراین شرایط و امکانات بیشتر و به مراتب بهتر از بجنورد دارد.
کمبود تجهیزات و امکانات توان بخشی
« سیدی» هم یک پسر معلول در خانواده دارد. وی با اشاره به افزایش مشکلات معلولان در سال های اخیر می گوید: یک معلول آسیب نخاعی پس از مرخصی از بیمارستان باید زیر پوشش خدمات مراکز کاردرمانی، بازتوانی و توان بخشی قرار بگیرد که باید مسئولان با ایجاد، راه اندازی و توسعه این مراکز در سطح جامعه در جهت باز توانی معلولان تلاش کنند.
به گفته وی، تجهیزات مورد نیاز در مراکز توان بخشی استان کافی نیست و باید به این موارد توجه جدی شود به ویژه معلولانی که آسیب های مغزی و نخاعی دارند از کمبود تجهیزات و امکانات رضایت ندارند.
وی مدعی شد: خدماتی که به معلولان ارائه می شود در حد صفر است.
وی در ادامه می افزاید: بن هایی که به معلولان اختصاص دارد اگر چه مبالغ خوبی را شامل می شود، اما همیشگی نیست و هر چند مدت یک بار به تعدادی از معلولان تعلق می گیرد آن هم بدون این که به همه برسد.
وی با بیان این که معلولان بیمه های تکمیلی ندارند، عنوان می کند: قراردادهای بیمه ای با خود بهزیستی منعقد می شود و فاکتورها داخل پرونده می رود اما زمان پرداخت ها مشخص نیست و خیلی به کندی انجام می شود.
وی می افزاید: قانونی است که بیان می کند باید فیزیو تراپی، گفتار درمانی و درمان هایی مانند آن به طور رایگان در مراکز بازتوانی بهزیستی برای افرادی که توان مالی کافی ندارند ارائه شود و یک مرکز هم هست اما با کمبود تجهیزات و متخصص مواجه است و در هر حال این خدمات بسیار کم و ناکافی ارائه میشود و گاه هم فقط نامی را یدک می کشد و کاری انجام نمی شود.
غفلت از سهمیه اشتغال معلولان
به گفته یک مددکار، معلولانی که درصد معلولیت آن ها کم است و می توانند کار کنند و برای جامعه مفید باشند با مشکلات دیگری هم مانند نبود اشتغال روبه رویند. وی که مایل به ذکر نام خود در این گزارش نیست، بیان می کند: فرصت های شغلی برای معلولان وجود دارد اما متأسفانه نگاه به معلولان در جامعه به شکلی است که معلولیت را با ناتوانی و محدودیت مترادف می دانند در حالی که این طور نیست و با این نگاه بسیاری از این فرصت ها از دست می رود. به گفته این مددکار اجتماعی نوع مشکلات به تناسب افراد، خانوادهها، مدرسهها و مربیان فرق دارد و در برخوردها و روابط امکان تطابق عادى براى آنان نیست، نمىتوانند خود را با محیط آنچنان که ضرورى است سازگار کنند و این خود منشاء بسیارى از نابه سامانىهاست.
وی می گوید: متأسفانه معابر، بوستان ها و ادارات برای تردد معلولان مناسب نیست و استاندارد سازی ساخت و سازهای شهری برای معلولان در کمتر نقطه ای از ادارات و یا شهرها دیده می شود.
وی با بیان این که مقدار مستمری که به معلولان پرداخت می شود بسیار ناچیز است، تصریح می کند: برای دریافت همین مستمری ناچیز هم باید دوندگی کرد و گاه یک سال در نوبت ماند و این موضوع حتی در معلولیت های شدید هم دیده می شود و از سویی برای دریافت وام اشتغال کارت مهارت آموزی لازم است در حالی که بسیاری از معلولان توان شرکت در این کلاس ها را ندارند و نمی توانند برای دریافت کارت اقدام کنند.
وی بیان می کند: شرایط دریافت وام هم به شکلی نیست که همه بتوانند آن را داشته باشند و همین امر برای معلولان و خانواده های آن ها مشکل ساز است.
مناسب سازی محیط
مناسب سازی نشدن معابر و ساختمان ها و ادارات واقعیت تلخی است که رئیس انجمن معلولان خراسان شمالی هم به آن اشاره می کند.
حسین بابایان در این مورد به گزارشگر ما می گوید: قوانینی که در گذشته برای حمایت از معلولان در خصوص استاندارد سازی ساخت و سازها و همچنین اشتغال آنان وجود داشت متاسفانه درعمل اجرا نمیشد. وی با اشاره به ضرورت رعایت استاندارد سازی در ساخت و سازها برای تردد معلولان میافزاید: طبق تبصره ۳ ماده ۲ قانون حمایت از معلولان تمامی دستگاههای اجرایی موظف به مناسب سازی ساختمان های خود برای تردد معلولان هستند و با توجه به همین موضوع باید ساختمان های چند طبقه برای معلولان مناسب سازی شوند اما متاسفانه برخی از ساختمانها از داشتن آسانسور محروم و برخی از ساختمان های دارای آسانسوز نیز استاندارد لازم را برای استفاده معلولان ندارند وی با اشاره به وجود آسانسورهای کوچک، رمپ های غیراستاندارد و با شیب تند ادامه می دهد: مناسب سازی معابر و ورودی های دستگاه های اجرایی باید به گونه ای باشد که معلولان در مراجعه به این مراکز دچار مشکل نشوند.
وی تصریح می کند: خوشبختانه در یک سال اخیر با اصلاح معابر شهر بجنورد از سوی شهرداری، شرایط خوبی برای تردد معلولان به وجود آمده؛ اما هنوز بسیاری از خیابان ها و کوچه های شهر نیازمند بهسازی است که امیدواریم با تصویب قانون جدید حمایت از معلولان در مجلس، مشکلات معلولان به ویژه در بخش اشتغال به زودی رفع شود.
وی با اشاره به قوانینی که در رابطه با اشتغال معلولان وجود دارد، بیان می کند: متأسفانه سازمان ها و دستگاه های مختلف با وجود داشتن سهمیه معلولان، نسبت به این سهمیه حساس نیستند. بابایان خواستار ایجاد مراکز آموزشی فنی و حرفه ای خاص برای معلولان است و بیان می کند: در صورت راه اندازی چنین مراکزی، بخشی از مشکلات اشتغال معلولان برطرف خواهد شد.
وی با اشاره به تعداد بالای معلولان در خراسان شمالی و ناتوانی مالی آن ها می گوید: حرفه آموزی یکی از راه های ایجاد اشتغال است که به توانمند سازی معلولان هم کمک می کند. وی از طرحی خبر داد که با کمک انجمن خیران مسکن ساز شروع شده است و به دنبال برطرف کردن نیاز مسکن خانواده های دارای معلول است و یک واحد مسکونی نیز برای یک خانواده دارای 3 معلول در روستای «توی» توسط انجمن خیران مسکن ساز در حال ساخت است. وی ادامه می دهد: هم اکنون انجمن معلولان خراسان شمالی از حمایت خیران برخوردار است و توانسته بیش از یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال از سوی خیران جذب کند.
بابایان با بیان این که خراسان شمالی بیش از 16 هزار معلول دارد که رقم بالایی است ادامه می دهد:مهم ترین مشکل معلولان نگاه جامعه به آن ها و انتظارات معلولان از جامعه است که هر دو باید تعدیل شود.
وی خاطرنشان میکند: نگاه ترحم انگیز جامعه موجب آزار آن ها می شود و برخی از معلولان نیز به واسطه همین نگاه اعتماد به نفس کافی و خود باوری ندارند. وی با بیان این که لازم است الگوهای موفق از معلولان به این افراد معرفی شود بیان می کند: امسال 7 نفر از معلولانی که در رشته های مختلف موفقیت کسب کرده اند انتخاب می شوند تا در مسابقات ملی مهارت معلولان که در فرانسه برگزار می شود شرکت کنند.
وی مهارت آموزی معلولان را بسیار مهم توصیف میکند و می گوید: فرهنگ مهارت آموزی باید نهادینه شود تا معلولان بتوانند با دستیابی به اشتغال پایدار به ازدواج و مسکن هم برسند اما در خراسان شمالی توان مالی معلولان کافی نیست و بهزیستی هم توانایی مالی مناسبی برای کمک به معلولان و برطرف شدن مشکلات مختلف آن ها مانند، تحصیل، اشتغال، ازدواج و مسکن ندارد.
وی ادامه می دهد: بازتوانی هزینه های سرسام آوری دارد و هم چنین هزینه های پزشکی این الزام را ایجاد می کند تا به یاری معلولان و خانواده های آن ها به ویژه با استفاده از ظرفیت خیران بپردازیم و این کار نیز با جذب کمک های مردمی و خیران امکان پذیر می شود.
وی با اشاره به این که مستمری هایی که به معلولان پرداخت می شود ناچیز و کمک های موردی بهزیستی نیز کافی نیست بیان می کند: می توان با استفاده از ظرفیت خیران این کاستی ها را پوشش داد.
دکتر «عزیزی» رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی هم از تصویب اعتبارات خوب برای گسترش کمک های دولت به افراد تحت پوشش بهزیستی خبر می دهد و می گوید: مدیران کل استان و بهزیستی باید برای جذب این اعتبارات اقدام کنند.به گفته مدیرکل بهزیستی خراسان شمالی هزار و 100 نفر از معلولان استان در نوبت دریافت مستمری هستند و از تعداد معلولان شناسایی شده استان که 16 هزار و 750 معلول است نیز 4500 نفر مستمری دریافت می کنند اما بقیه آن ها از کمک های بهزیستی به صورت خاص و موردی نیز استفاده می کنند.
در هر حال نباید از یاد برد که معلولیت محدودیت و نا توانی نیست.
از این جمعیت عظیم در استان تعداد پرشماری میتوانند در بازار کار درآمد کسب کنند اما این اتفاق نمی افتد.می توانیم معابر، بوستان ها، ادارات و فروشگاه ها را مناسب سازی کنیم تا معصومه و معصومه ها بتوانند به راحتی تردد کنند و می توانیم مهربان تر باشیم و همه این ها با تغییر نگاه ما و اجرا و اصلاح قوانین مربوط به معلولان ممکن می شود.