موسیقی ترکمن معرف باورها و فرهنگ غنی این قوم کهن است و ریشه در عقاید و رسوم آنان دارد.
این روزها متأسفانه موسیقی ترکمن در سایه کم توجهی قرار دارد، دیگر کمتر می توان آواز دوتار، یار و همراه همیشگی قوم ترکمن را شنید و با آن عجین شد. میهمان سفره دل تعدادی از فعالان موسیقی مقامی می شویم تا از حال و روز این روزهای موسیقی ترکمن بگویند.
غبار فراموشی
«مسعود کاملی» از اساتید نام آشنای موسیقی مقامی استان از مشکلاتی می گوید که در برابر فعالان این عرصه قد علم کرده و در این برهه از زمان موسیقی ترکمن را به انزوا کشانده است. او که از کودکی علاقه زیادی به این هنر داشت و نوازندگی را از برادرش «احمد» که از نوازندگان مطرح دوتار در جرگلان بود آموخته و تاکنون سعی کرده است جایگاه موسیقی در جرگلان و زادگاهش روستای گرکز را حفظ کند، از این که هیچ حمایتی از موسیقی ترکمن در استان نمی شود، گلایه می کند و می افزاید: با همه بی توجهی ها به واسطه در نظرگرفتن شرایط فرهنگی منطقه برای حفظ و احیای موسیقی ترکمن، هر از گاهی شاگردانی را به صورت غیر رسمی می پذیرم تا موسیقی مقامی زیر غبار فراموشی مدفون نشود.
او به مقایسه وضعیت موسیقی ترکمن در خراسان شمالی با گلستان می پردازد که چگونه این هنر در استان همجوار مورد توجه است اما متاسفانه در این منطقه شرایط حتی برای برگزاری کلاس های آموزشی فراهم نمی شود.
او به جایگاه مهم موسیقی در میان ترکمن ها در گذشته اشاره می کند و می گوید: قوم ترکمن با لباس و اسب و دوتارش شناخته می شد اما متاسفانه در منطقه ما مورد کم لطفی قرار گرفته و این گونه پیش رفته است که امروز ساز من و دوستانم در مجالس،آن هم با حق الزحمه ناچیز کوک می شود.
استاد موسیقی مقامی به جایگاه بالای ادبیات ترکمن در موسیقی ترکمن هم اشاره می کند و می گوید: بیشتر اشعاری که از آن بهره می گیریم سروده های بنیانگذار ادبیات نوین ترکمن استاد مختومقلی فراغی و شاعرانی همچون ملا نفس و کمینه است که ریشه در اصول و اعتقادات و باورهای قوم ترکمن دارد.
«کاملی» آرزویش ایجاد مکان و محیطی برای نواختن دوتار و برگزاری کلاس های آموزشی است که از سوی مسئولان محقق شود.
نفس های آخر
«آنا مراد رستگاری» یکی دیگر از اساتید پر آوازه و نام آشنای موسیقی مقامی استان موسیقی ترکمن را برگرفته از طبیعت قوم ترکمن می داند و از این که این روزها موسیقی ترکمن دچار کم توجهی شده و رو به فراموشی است سخن می گوید. به اعتقاد او رشد موسیقی ترکمن از اهمیت به سزایی برخوردار است و باید حفظ شود.
او اضافه می کند: مسئولان کم و بیش حمایت هایشان را از من دریغ نکرده اند و با این که به آموزش این هنر به شکل رایگان می پردازم اما متاسفانه اهالی هیچ استقبالی از موسیقی ترکمن نمی کنند و موسیقی ترکمن نفس های آخرش را می کشد.
موسیقی نیمه جان
«ناصر رهنما»، پژوهشگر و نویسنده ترکمن تاریخچه موسیقی ترکمن را برگرفته از نظریات مختلف می داند و به این که تاریخچه موسیقی ترکمن به باربد، معروف ترین موسیقیدان دربار ساسانیان باز می گردد، اشاره می کند.
او دوتار و کمانچه را از مهم ترین ابزار و آلات موسیقی ترکمن برمی شمرد و به جایگاه موسیقی ترکمن اشاره و تصریح می کند: موسیقی ترکمن در ابتدا برای تهییج قهرمانان و رزمندگان ترکمن در راستای دفاع از زادگاه و آرمان هایشان به کار رفته است.
وی معتقد است: اکنون موسیقی ترکمن نیمه جان و در حال فراموشی است و دلیل آن نیز حمایت نکردن از فعالان این عرصه و بخشی هاست.
«رهنما» یادآور می شود: در سال های اخیر در جشن های محلی و عروسی ها تریبونی به بخشی ها اختصاص داده می شد که آن را هم از بخشی ها گرفتند.
رئیس شورای شهرستان راز و جرگلان هم با اشاره به این که موسیقی ترکمن برگرفته از اصول و باورهای قوم ترکمن است، می گوید: متاسفانه نوازندگان دوتار در منطقه حمایت نمی شوند و موسیقی ترکمن که گویای فرهنگ این قوم است مورد کم توجهی قرار گرفته است.
«واحد خالدی» می گوید: می توان از نوازندگان دوتار در منطقه در جشنواره ها و مراسم مختلف ملی و استانی هم چون بزرگداشت شعرا بهره برد و این ظرفیت را مطرح کرد.