افشره
13 سال از عمر خراسان شمالی می گذرد، در این گذر 13 ساله با وجود این که بر اساس قانون یک تا 3 درصد بودجه پژوهشی برای دستگاه های استان مصوب شده و چندین بار موافقت و دستور ایجاد پژوهشگاه به استان ابلاغ شده است اما همچنان از ایجاد پژوهشکده در استان خبری نیست و به همین دلیل است که امروز استان جایگاه غیر قابل پذیرشی در حوزه پژوهش دارد.
وقتی در استانی پژوهشگاه مناسبی وجود ندارد، چطور قرار است به منابع اطلاعاتی برای توسعه پایدار استان دست یابیم؟
پژوهش یکی از اساسیترین نیازها برای نیل به پیشرفت و توسعه همه جانبه یک کشور است و قدرت و استقلال هر کشوری بر پژوهش و تولید علم آن استوار است. بنابر این نوع و سطح فعالیتهای پژوهشی یکی از شاخصه های اصلی توسعه و پیشرفت محسوب میشود. تحقق برنامه های پژوهشی بستر هایی را می طلبد که با تأمین مالی محقق می شود برای همین هر سال یک تا 3 درصد بودجه دستگاه ها برای پژوهش در نظر گرفته می شود این در حالی است که گفته می شود این بخش مهم از اعتبارات استان صرف امور جاری و عمرانی دستگاه ها می شود و دستان پژوهش خالی می ماند.
این امر در حالی است که توانمندی کشورها رابطه مستقیمی با پژوهش در آن کشورها دارد و از مواردی است که می تواند انگیزه و دلگرمی برای پژوهشگران ایجاد نماید.نماینده سابق 5 شهرستان استان با بیان این که بودجه پژوهش در استان کامل جذب نمی شود، می گوید: هر سال 2 تا 3 درصد بودجه به پژوهش اختصاص می یابد اما به جای هزینه در بخش پژوهش صرف امور جاری می شود.«ثروتی» با بیان این که خراسان شمالی ضعیف ترین استان در جذب بودجه پژوهش است، اظهارمی دارد: در استان پژوهشگاهی نداریم و با این که چندین بار مجوز ساخت پژوهشگاه در 3 دانشگاه استان دریافت شده است اما عملا کاری در استان انجام نشده است.
رئیس پارک علم و فناوری خراسان شمالی با بیان این که یک ایراد کلی در حوزه پژوهش در کشور وجود دارد، می گوید: مراجع پژوهش در کشور متنوع است و هر دستگاه، نهاد و یا وزارت خانه ای خود پژوهشگاه دارد و امر پژوهش را انجام می دهد در حالی که بر اساس قانون متولی اصلی پژوهش در کشور وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است.
دکتر«پیله ور» با بیان این که این پراکندگی و جزیره ای عمل کردن ها باعث شده انسجام و مأموریت مشخصی در این حوزه وجود نداشته باشد، اظهارمی دارد: به طور مثال وزارت نیرو پژوهشگاه نیرو، وزارت نفت پژوهشگاه نفت و جهاد دانشگاهی پژوهشکده رویان را دارد و بر این اساس هر نهادی بر اساس وظیفه خود به سراغ پژوهش رفته است و این سمت و سویی است که در حوزه پژوهش در کشور اتفاق می افتد.
وی امر پژوهش در کشور و استان را همراه با فراز و نشیب های زیادی ذکر و عنوان می کند: مشکلات ساختاری و نبود انسجام و مشکلات حمایتی و پشتیبانی شامل مسائل مالی از جمله این فراز و نشیب هاست که هر سال در قانون هم مورد بحث قرار می گیرد.وی با بیان این که هر سال یک تا 3 درصد از بودجه دستگاه ها باید برای پژوهش هزینه شود ادامه می دهد: شکاف و گسستی بین محققان در دانشگاه ها، اهل پژوهش و دستگاه های متقاضی وجود دارد و همبستگی بین این دو نهاد ایجاد نشده است و شکاف کلی در تمام کشور وجود دارد.
وی مسائل و مشکلات را به 2 بخش کشوری و استانی تقسیم و عنوان می کند: به لحاظ تحقیق و پژوهش دچار یک مسئله تاریخی در کشور هستیم به نحوی که سال های متمادی ما وارد کننده محصول بودیم و در خیلی از مقاطع نیازهای دستگاه های اجرایی وارد می شد که این امر مانع استفاده از ظرفیت داخلی در حوزه پژوهش شده بود.دکتر«پیله ور» این امر را عقبه تاریخی پژوهش کشور می داند و می گوید: سالیان زیادی سپری شده است و ما هنوز نتوانسته ایم بین دستگاه های اجرایی و محققان و دانشگاه ها پیوندی برقرار کنیم، که این امر موجب عدم اطمینان شده است و دستگاه های اجرایی و متقاضی طرح پژوهشی به دانشگاه ها اعتماد نمی کنند و از سویی دانشگاه ها از این که دستگاه ها سراغ آن ها را نمی گیرند سرخورده شده اند.
وی در بخش دیگری از سخنان خود به فراز و نشیب های حمایت ها و پشتیبانی های مالی از پژوهش هم اشاره و عنوان می کند: بر اساس قانون دستگاه های اجرایی مکلف شدند یک تا 3 درصد از بودجه های جاری و عمرانی را در حوزه پژوهش هزینه کنند اما خیلی از دستگاه ها کاری نکردند و با رسیدن به آخر سال بودجه مورد نظر جذب نشد و یا برای اموری غیر از پژوهش هزینه شد.
وی ابراز می دارد: یکی از کارهای غیر مرتبط انجام شده با بودجه پژوهش هوشمند سازی مدارس استان بود که انجام شد در حالی که این امر کار پژوهشی نبود بلکه فناوری خریداری و در برخی مدارس استفاده شد.وی با بیان این که دستگاه ها در این رابطه قانون را ناقص اجرا کرده اند، اظهارمی دارد: در سال گذشته اختیار بودجه پژوهش از دستگاه های اجرایی گرفته شد و شورای آموزش و پژوهش و فناوری استانداری اختیار را به دست گرفت و قرار شد این شورا بر امر پژوهش استان نظارت کند و اگر دستگاهی مسئله دارد این شورا آن را مصوب کند.
وی با بیان این که بودجه پژوهش دستگاه ها به خوبی مشخص نیست، اظهارمی دارد: تخصیص بودجه پژوهش همچنان برای دستگاه های اجرایی اما تصمیم هزینه کرد آن با استانداری است.وی با بیان این که 2 جلسه با حضور وزیر علوم گذاشته شده و دغدغه های پژوهشی استان بیان شده است و وزارت علوم هم با ایجاد پژوهشگاهی در استان موافقت کرده است، تصریح می کند: وزارت علوم با توجه به زیر ساخت ها و علاقه مندی استان ها در این موضوع قدم پیش می گذارد با این که در دولت گذشته وزارت علوم دستوری مبنی بر ایجاد پژوهشکده ای در استان ابلاغ کرد اما این امر به دلیل نبود حمایت های مالی، بسترهای لازم و متولی اجرایی نشد.
وی با بیان این که به دلیل مساعدت کمرنگ استان این موضع ابتر مانده است، ادامه می دهد: اراده استان در انجام این کار ضعیف بوده و این یکی از مشکلات موجود است.وی با اشاره به مشکل بعدی که در مسیر ایجاد پژوهشگاه در استان وجود دارد، اظهارمی دارد: در استان برخی از دستگاه ها خودشان برای ایجاد پژوهشکده در استان اقدام کردند؛ دستگاهی مانند جهاد دانشگاهی به دنبال آوردن شعبه رویان در استان بود که موفق هم نشد.وی بخشی از مشکلات پژوهشی و نبود پژوهشگاه در استان را نتیجه ضعف بسترهای دانشگاهی استان ذکر و عنوان می کند: زیر ساخت های آموزش عالی استان به شدت ضعیف است و خراسان شمالی جزو آخرین استان ها از نظر آموزش عالی در کشور است، زیرا از نظر میانگین هیئت علمی، سرانه آموزشی، سرانه کاربری ها، سرانه استاد و سرانه دانشجو پایین تر از میانگین کشوری هستیم.وی این مسائل را مانع ایجاد برنامه ریزی در استان می داند و می گوید: به درستی نمی دانیم که در استان به چه نوع پژوهشگاهی نیاز داریم و علت اصلی ضعف زیر ساخت ها و دوم نبود اراده قوی است که باید این موضوع پیگیری شود هر چند استانداری به عنوان یک دستگاه حاکمیتی پیگیری هایی می کند.وی به این موضوع که 10 سال است فقط حرف می زنیم و کار اجرایی انجام نمی شود هم اشاره می کند.