آغاز فصل بیکاری در استان
تعداد بازدید : 126
بی برنامگی برای بیکاری فصلی
نویسنده : اسدی
افشره
تعداد زیادی از شاغلان استان به واسطه اشتغال در کسب و کارهای فصلی که عمدتا کشاورزی است، در فصولی از سال بیکار می شوند و نرخ بیکاری استان به همین واسطه روند صعودی پیدا می کند. این بخش عظیم در این فصل درگیر معضلات بسیاری از جمله مهاجرت به حاشیه شهرهای بزرگ می شوند و شرایط دشواری را سپری می کنند با این حال برنامه ای برای ایجاد مشاغل مکمل وجود ندارد و راهکاری برای بالا رفتن ارزش افزوده این بخش تعریف نشده است.
بیکاری به تنهایی یکی از معضلات اصلی اقتصادی و اجتماعی هر جامعه است و وضعیت آن زمانی بحرانی تر می شود که در بطن آن بیکاری های فصلی نمود پیدا کند؛ معضلی که در خراسان شمالی با توجه به وضعیت اقتصادی آن تاثیرات منفی چند برابر دارد.
هر سال با آغاز فصل سرما و بیکاری کشاورزان، جمعیت زیادی از این افراد از لیست شاغلان خارج و به صف بیکاران اضافه می شوند.
بیکاری یکی از بزرگترین معضلاتی است که توازن و تعادل جامعه را به هم میریزد و موجب ایجاد بحران های مختلف اجتماعی میشود. بیکاری در واقع شاهراه اصلی معضلات و ناهنجاری های اجتماعی است و حل آن بسیاری از مشکلات اجتماعی، روانی و اقتصادی جامعه را برطرف میکند. با این که خراسان شمالی از استان هایی است که با مشکل گسترده بیکاری فصلی مواجه است اما هنوز راهکاری برای برطرف کردن آن وجود ندارد و عملاً کشاورزان در فصول بیکاری به حال خود رها می شوند، امری که موجب مهاجرت های گسترده به حاشیه شهرها و معضلات بعدی می شود. فصل بیکاری جامعه کارگر و کشاورز در استان آغاز شده است. برخی از فعالیت های اقتصادی که تحت تاثیر طبیعت و تغییر فصل ها هستند در این نوع بیکاری اثر می گذارند، فعالیت هایی همچون کشاورزی، ساخت و ساز و گردشگری از جمله بخش هایی هستند که بیکاری فصلی در بطن آن ها رخ می دهد و کارگرانی که در حرفه های وابسته به این حوزه فعالیت می کنند در فصولی از سال بیکار می شوند. پایه و شالوده اصلی اقتصاد استان کشاورزی و سپس گردشگری است و این دو فاکتور میزان بیکاری فصلی بخش عمده ای از جامعه را مشخص می کنند با این حال همان طور که اشاره شد برنامه ای برای برطرف شدن آن وجود ندارد.
مرکز آمار ایران هر 3 ماه یک بار از طریق آمارگیری نمونه ای نرخ بیکاری و مشارکت اقتصادی را بررسی و اعلام می کند.
بر اساس این آمار، نرخ بیکاری خراسان شمالی در پاییز و زمستان به شدت افزایش پیدا می کند و نرخ بیکاری این استان در بهار و تابستان سال 95 به ترتیب 10.8 درصد و 9.9 درصد بود در حالی که این نرخ در پاییز همان سال به 13.8 درصد و در زمستان به 12.5 درصد رسید. برخی کارشناسان معتقدند کم شدن نرخ بیکاری در زمستان نسبت به پاییز همان سال نشان از شاغل شدن این افراد نیست بلکه مهاجرت جوانان جویای کار استان دلیل کاهش نرخ بیکاری در زمستان است.
یکی از کشاورزان استان با بیان این که بسته به نوع کشت محصول کشاورزان بیکاری های فصلی متفاوتی را تجربه می کنند، می افزاید: برای کشاورزانی که کشت پاییزه دارند پیک کاری از اول مهر تا آخر آبان است و از این ماه تا نیمه دوم اسفند بیکار و فاقد درآمد هستند.
«باقری» با بیان این که صیفی کاران بیکاری کمتری دارند اما آن ها هم دارای بیکاری هستند، ادامه می دهد: این کشاورزان در تمام این مدت بیکار هستند و شغل و درآمدی ندارند. وی اعلام می کند: برنامه ای برای برطرف شدن بیکاری های فصلی کشاورزان و دیگر افراد بیکار وجود ندارد. یک کارشناس اقتصادی با بیان این که احساس بیارزشی در فرد، فقر و تنگدستی و مشکلات خانوادگی، بزهکاری و آلوده شدن به اعتیاد و عقب ماندگی کشور از نظر اقتصادی از مهم ترین تبعات بیکاری است، می افزاید: هزینه های اقتصادی بیکاری در ایران به عنوان یک چالش بزرگ اقتصادی تا حد زیادی شفاف و آشکار و قابل محاسبه است به همین دلیل می توان به وجود رابطه مستقیم بین بیکاری و تولید ناخالص داخلی کم استان اشاره کرد.
«ایمانی» با بیان این که نتایج غیر اقتصادی یا معنوی بیکاری معمولا مخفی است و به راحتی قابل محاسبه نیست، ادامه می دهد: نتایج بررسی ها نشان می دهد که بیکاری مهم ترین عامل فقر در کشور است.
وی کاهش مهارت شغلی را یکی از تبعات بیکاری در استان می داند و ادامه می دهد: همانگونه که انجام و تکرار فعالیتهای خاص موجب ارتقای مهارت های حرفه ای می شود، عکس آن نیز صادق است، یعنی انجام ندادن و عدم تکرار یک حرفه خاص در بلند مدت به کاهش مهارت شغلی فرد منجر می شود.
به علت پدیده بیکاری فصلی، حس خوداتکایی و اعتماد به نفس شخص بیکار، شکننده و آسیبپذیر میشود و علاوه بر کاستن از مهارت های شغلی، قابلیت ها، انگیزه ها و توانایی های فطری فرد که میتواند در عرصه کار و تولید به اوج شکوفایی و بلوغ برسد، کمکم پژمرده می شود و تحلیل خواهد رفت.
وی اعلام می کند: نداشتن مهارت کافی یکی از مشکلات اشتغال در استان است که می تواند به دلیل مواجهه افراد با بیکاری های فصلی باشد. گسترده بودن بیکاری فصلی و تکرار آن هر 6 ماه یک بار عوارض و چالش های پیش روی استان را نمایان می کند.
وی بهترین راه حل برای این مشکل را اجرای برنامه های بلند مدت و کاهش وابستگی آمار زیادی از جمعیت استان به مشاغل فصلی اعلام می کند.رئیس اداره اشتغال اداره کل کار، تعاون و رفاه اجتماعی هم می گوید: ضریب اشتغال بخش کشاورزی استان هایی همچون خراسان شمالی بالاست و این بخش سهم عمده ای در اقتصاد دارد بنابراین شرایط جوی و اقلیمی در وضعیت شاغلان این بخش بسیار موثر است و به طور مستقیم در افزایش یا کاهش نرخ بیکاری استان هم دخیل است. «نجفی» با بیان این که این تاثیرات بیش از استان های دیگر در نرخ بیکاری استان نمود دارد، می افزاید: به طور معمول در خراسان شمالی با شروع فصل سرما نرخ بیکاری افزایش می یابد. آماری که در این بازه زمانی مرکز ملی آمار منتشر می کند هم سندی بر این موضوع است که این امر متاثر از افزایش بیکاری فصلی در فصول سرد است.
وی با اشاره به افزایش مهاجرت در این فصول در خراسان شمالی، ادامه می دهد: مهاجرت به حاشیه شهرها و تحمیل بار اقتصادی افراد بیکار به شهرها به ویژه شهرهای بزرگ یکی از تبعات مهاجرت فصلی در استان است. وی اعلام می کند: بیکاری فصلی در استان هایی مانند خراسان شمالی اتفاق می افتد اما برنامه ای برای آن وجود ندارد. بهترین راه این است که به بخش کشاورزی وابسته نباشیم نه به این معنا که کشاورزی را رها کنیم بلکه باید مشاغل مکمل برای کشاورزان ایجاد کنیم که در فصول سرد به آن مشاغل بپردازند. وی اضافه می کند: باید مشاغل خانگی برای دامداران و کشاورزان فراهم کنیم زیرا با این که تعداد شاغلان در بخش کشاورزی استان بسیار بالاست اما ارزش افزوده این بخش بسیار کم است یعنی میزان ساعت کاری یک کشاورز با درآمد آن در استان تناسب ندارد و بسیار پایین تر از دیگر استان هاست، بنابراین کشاورزان استان ساعت های زیادی کار می کنند اما درآمد بسیار اندکی دارند.
وی این ارزش افزوده پایین را به دلیل نیروی انسانی غیر ماهر ذکر و اعلام می کند: این امر موجب بهره وری پایین می شود البته به این موضوع باید نبود تجهیزات و ابزار آلات به روز را هم اضافه کرد، بنابراین باید وضع معیشتی کشاورزان استان به میانگین کشوری برسد.
وی معیشت تکمیلی را یکی از راهکارهای جبران بیکاری فصلی در استان می داند و ادامه می دهد: مشاغل خانگی یکی از مباحث تکمیلی این موضوع است؛ مشاغل خانگی که دارای زنجیره ارزش و مشاغل پشتیبان هستند.
وی مهاجرت به دلیل بیکاری را دلیل موازنه منفی مهاجرت در استان ذکر می کند.