راه پر فراز و نشیب صادرات خدمات فنی و مهندسی
نویسنده : اسدی
افشره
ظرفیت خدمات فنی و مهندسی استان متناسب با نیاز برخی کشورهاست که متقاضی استفاده از خدمات کارشناسی کشور در پروژه های عمرانی خود هستند، اما با این که این توانمندی در استان وجود دارد چندان از آن بهره برداری نمی شود و می توان گفت مسیری که به راحتی به کسب ثروت ختم می شود بدون استفاده مانده است.
توسعه صادرات غیر نفتی یکی از اهرم های مؤثر در بهبود و سامان دهی اقتصاد کشور است، با این حال یکی از مشکلات مهم صادرات غیر نفتی کشور و استان رقابت پذیر نبودن بسیاری از کالاهای تولید شده در مقابل کالاهای مشابه خارجی است این به دلیل کیفیت پایین، گران تر بودن محصول تولیدی و ضعف بازاریابی و دیگر مواردی است که در مجموع صادرات محصولات ایرانی را با چالش هایی مواجه کرده است. در میان انواع مختلف تولیدات و محصولات داخلی، ظرفیت صادراتی وجود دارد که ارتباط مستقیمی با نیروی انسانی ماهر، متخصص و تحصیل کرده دارد و خدماتی که این بخش از نیروی انسانی ارائه می دهد به تعبیری ساده تر ظرفیت صادرات خدمات فنی و مهندسی را دارد که به دلیل دانش بالای مهندسان دارای قابلیت رقابت پذیری بالایی است.
صادرات خدمات فنی و مهندسی ناب ترین نوع صادرات و شامل علم، تکنولوژی و نیروی کار متخصص است که برخلاف صادرات نفت و سایر مواد معدنی که پایان پذیر هستند، باروری آن ها در گرو تکرار و استفاده بیشتر از آن هاست.
صادرات خدمات فنی و مهندسی، علاوه بر ایجاد اشتغال، در ارتقای کیفیت ساخت مصالح و لوازم ساختمانی داخل کشور طبق استاندارد های بینالمللی، نقش عمده ای خواهد داشت و میتواند در این عرصه موجب رشد و توسعه شود.
حضور خدمات فنی و مهندسی کشور از دیرباز در عرصه های بین المللی دیده می شود اما استان خراسان شمالی در کمتر از دو یا سه سال گذشته به این مهم پی برده و تلاش هایی هم متناسب با ظرفیت استان انجام داده است، از جمله رایزنی هایی که در نمایشگاه ترکمنستان با حضور استاندار وقت انجام و وعده هایی درباره صادرات خدمات فنی و مهندسی استان به کشورهای همسایه داده شد.
با این که استان دارای ظرفیت هایی همچون 4 هزار مهندس عضو سازمان نظام مهندسی ساختمان و مهندسان حرفه ای در رشته های مختلف است اما از این ظرفیت بر خلاف وعده های داده شده به درستی استفاده نشده است.
یک کارشناس اقتصادی می گوید: صادرات خدمات فنی و مهندسی موجب ایجاد ارزش افزوده بالا در تجارت خدمات فنی و مهندسی، تقویت ظرفیتهای ایران هم تراز با استانداردهای جهانی، فراهم شدن زمینه فروش گستردهتر کالا و خدمات، امکان ارتقای توانمندیهای فنی و علمی کشور و رقابت با شرکتهای خارجی و امکان ورود فناوریها و مهارتهای جدید به کشور از طریق همکاری فنی و انجام پروژههای مشترک با همتایان خارجی می شود.
«قلی زاده» اظهارمی کند: با این حال صادرات در این بخش با مشکلات متعددی همراه است، به نحوی که تحریم ها محدودیت زیادی را برای صادرکنندگان ایجاد کرده اند.
وی ادامه می دهد: یکی از مشکلات صادرات خدمات فنی و مهندسی، ارائه ضمانت نامه های بانکی و روابط مرتبط با شبکه بانکی کشورهای هدف است، با این حال نمی توان به دلیل مشکلات موجود از صدور ظرفیت های مهندسی استان منصرف شد.وی ادامه می دهد: وجود مهندسان متخصص در استان، هم مرز بودن استان با کشور های همسایه و راه دسترسی راحت نسبت به دیگر استان ها از ظرفیت های صادرات فنی و مهندسی به دیگر کشورهاست با این حال در استان هنوز بسترهای لازم برای حضور شرکت های فنی و مهندسی برای پروژه های عمرانی دیگر کشورها فراهم نشده و رایزنی های انجام شده در حد آشنایی های ابتدایی است.
وی اعلام می کند: در گام اول برای شناخت بیشتر نیازمندی های کشورهای هدف باید نماینده مهندسان در اعزام و پذیرش هیئت ها مشارکت داشته باشد تا درهای صادرات دانش به کشورهای هدف باز شود.
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی با بیان این که بسترهایی برای صادرات خدمات فنی و مهندسی استان به کشورهای عراق و ترکمنستان وجود دارد، می افزاید: شرکت هایی که دارای توانمندی هستند باید خود برای شناخت فرصت ها ورود پیدا کنند.
«یحیی نیکدل» با بیان این که در جلسات مختلف مکاتباتی را با انجمن پیمانکاران و نظام مهندسی ساختمان خراسان شمالی انجام داده ایم، ادامه می دهد: به دنبال شناخت توانمندی ها و قابلیت های شرکت های مختلف و هماهنگی های لازم برای حضور شرکت ها در بازارهای بین المللی هستیم.
وی خاطرنشان می کند: صادرات موضوعی شخصی است و دستگاه ها و سازمان ها تنها بستر ساز هستند و باید هماهنگی های لازم را برای مذاکرات انجام دهیم.
وی اعلام کرد: سال گذشته برای ایجاد علاقه مندی در بین مهندسان و شرکت های مهندسی یکی از فعالان صادرات خدمات فنی و مهندسی به عنوان یکی از صادرکنندگان برتر معرفی شد، این شرکت اولین شرکتی بود که خدمات فنی و مهندسی را به کشور عراق صادر می کرد.
وی ادامه می دهد: صادرات این شرکت هم به دلایل شرایط ایجاد شده در عراق تعطیل شد با این حال قابلیت صادرات همچنان به این کشور وجود دارد.
وی بازاریابی را مهم ترین عامل صادرات ذکر و اعلام کرد: شرکت ها باید قابلیت ها و توانمندی های خود را به بازار معرفی کنند و با اعزام و پذیرش هیئت و شناخت کامل وارد شوند تا قیمت های قابل قبول و شرایط مناسبی داشته باشند.
رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان خراسان شمالی با بیان این که در گذشته فعالیت هایی برای صادرات خدمات فنی مهندسی انجام شده است، می افزاید: برگزاری جلسات با مسئول نمایندگی وزارت خارجه، شناسایی شرکت های توانمند و شرکت در نمایشگاه ترکمنستان از جمله فعالیت های انجام شده است.
«علی اکبر رمضانی» اظهارمی کند: خدمات فنی و مهندسی در کشور و استان دارای ظرفیت بسیار بالایی است اما در داخل کشور بازار کار متناسب با این ظرفیت وجود ندارد و به تعبیری این توانمندی باید با صادرات خدمات فنی و مهندسی تکمیل شود.
این مسئول با بیان این که شرکت های توانمند در خدمات فنی و مهندسی در استان وجود دارند، اعلام می کند: باید فرایند صدور خدمات فنی و مهندسی به کشورهای متقاضی با همکاری و حمایت مسئولان انجام شود چرا که صدور این ظرفیت ها باید از طریق یک سیستم انجام شود. وی ادامه می دهد: اجرای این سیستم به تنهایی از سوی یک سازمان امکان پذیر نیست و صادرات خدمات فنی و مهندسی نیازمند تامین پشتوانه ای همچون تضامین بانکی و دیگر حمایت های لازم است. وی با بیان این که هنوز این سیستم مورد نیاز به درستی شکل نگرفته، خاطرنشان می کند: از یک سو باید کیفیت خدمات با برگزاری دوره های آموزشی ارتقا پیدا کند و به استانداردهای کشور متقاضی برسد، از سوی دیگر شرکت ها باید از نظر امکانات خود را مجهز و بانک ها باید اعتبارات مورد نیاز را تأمین کنند.
وی ادامه می دهد: خراسان شمالی دارای ظرفیت در حوزه خدمات فنی و مهندسی است و می توان از این ظرفیت ها به خوبی استفاده کرد اما شرکت ها باید به حضور مداوم در بازار های فراملی بیندیشند و به دنبال حفظ بازار خود باشند تا توانایی رقابت در این بازارها را داشته باشند.