نسخه ای برای توسعه اقتصاد روستایی
نویسنده : اسدی

روستاها اولین مکان هایی هستند که به واسطه تغییرات اقلیمی و بی مهری در سال های اخیر، دستخوش تغییر شده اند و کارکرد اولیه خود را از دست داده اند، با این که روستاها در جایگاه نخست توسعه اقتصادی قرار دارند، اما خشکسالی های اخیر و ادامه دار بودن شرایط نامساعد اقلیمی، اقتصاد روستایی را که به طور عمده بر پایه کشاورزی و دامداری است به مخاطره انداخته به گونه ای که بسیاری از روستاییان برای تأمین معاش و چرخاندن چرخ زندگی شان رنج سفر را پذیرفته و راهی شهرهایی شده اند که این روزها پاسخ گوی نیاز اشتغال ساکنان خود نیز نیستند.
با توجه به این که روستاها به عنوان کانون تولید نقش استراتژی در اجرایی کردن اقتصاد مقاومتی ایفا می کنند اما تحقق توسعه اقتصاد روستایی و افزایش حمایت ها برای تغییر معیشت و کارکردهای روستایی متناسب با تغییر اقلیم، می توانند راهگشای عملیاتی شدن اهداف اقتصاد مقاومتی در استان شوند.
اگرچه تمام دست اندرکاران به این مهم آگاه هستند و متناسب با شرایط مالی و اعتباری استان نسبت به اجرایی شدن و بهبود اقتصاد روستایی تلاش می کنند، اما این که چقدر در پیشبرد اهداف خود موفق بوده اند، نیازمند بررسی و بازنگری پرونده توسعه اقتصاد روستایی است.
یک کارشناس امور روستایی با استناد به آمار و ارقام و آخرین وضعیت مهاجرت روستاییان به شهرها در خراسان شمالی و با تأکید بر ضعف اقتصاد روستایی در استان و فراهم نبودن توسعه روستایی و در نهایت تحقق نیافتن اقتصاد مقاومتی اصولی می گوید: پایین بودن درآمد سرانه یک روستایی نسبت به درآمد سرانه یک شهرنشین به خوبی بیانگر ضعیف بودن ساختار اقتصاد روستایی است که مهاجرت آن ها به شهر و رشد حاشیه نشینی را به دنبال داشته است.
«کاظمی» با بیان این که حمایت ها از تولید روستایی، کمرنگ است، خاطرنشان می کند: در حال حاضر روستاییان به عنوان نخستین واحدهای تولیدی کارکرد اصلی خود را از دست داده اند و برای تأمین کوچکترین مایحتاج خود به شهرها مراجعه می کنند و اصل تولید و مشاغل خانگی مانند پرورش دام و طیور را رها کرده اند که این امر نشان دهنده بالا بودن هزینه های تولید روستایی و پایین بودن حمایت های دولتی در این بخش است.
وی با بیان این که در گذشته برای توسعه اقتصاد روستایی استان طرح کارگاه های زود بازده پیشنهاد شد، اظهارمی دارد: این طرح چندان عملی نبود و در حد طرح باقی ماند، بنابراین طرح هایی که افزایش بهره وری و بازدهی روستایی داشته باشند می توانند، امتیاز های مثبتی برای تشویق روستاییان باشند.
یکی دیگر از کارشناسان روستایی استان غفلت از گردشگری و اقتصاد روستایی استان را بیمار و بدون زیر ساخت عنوان می کند و می گوید: با این که همه به ظرفیت های روستاهای استان با توجه به اقلیم آن اشراف دارند، اما هیچ گاه طرح های عملی و مثبتی انجام نمی شود و این امر عمده ترین عامل عقب ماندن توسعه اقتصاد روستایی در استان است.
وی به تغییر اقلیم نیز اشاره و از وضعیت نامناسب اقتصاد کشاورزی انتقاد می کند و اظهارمی دارد: دیگر اقتصاد مبتنی بر کشاورزی پاسخگوی بهبود وضعیت کسب و کار، معاش و در نهایت اقتصاد روستایی نیست و باید به دنبال تغییر اصولی در مدیریت و اقتصاد روستایی بود.
وی غافل ماندن از حذف دلال ها و واسطه ها را از دیگر موانع رشد اقتصاد روستاهای استان ذکر می کند و ابراز می دارد: هیچ فعالیت مثبتی برای بازگشت ارزش افزوده کشاورزی به روستاییان و حذف واسطه گری انجام نشده است.
وی ادامه می دهد: سنگ فرش تمام روستاهای استان از طلا می شود اگر به آن ها توجه و ویژگی های مثبت روستاها دیده شود.
با این که اقتصاد کشاورزی و روستایی خراسان شمالی از بنیادی ترین پایه های توسعه اقتصادی و تولید است، اما چالش های موجود بر سر راه بسترسازی توسعه اقتصاد روستایی، مانعی برای تحقق شعارها و برنامه ها شده است و همچنان روستاییان استان، اشتیاق فراوانی برای ترک معیشت مبتنی بر تولید را دارند.در این میان بسیج سازندگی به عنوان نهادی پیش رو که به اهمیت اقتصاد روستایی پی برده است با برگزاری کارگاه های آموزشی و حمایت های اصولی از راه اندازی کسب و کارهای خانگی و تکمیل کارگاه های تولیدی و اقتصادی نیمه تمام، گامی بلند در بهبود کارکرد روستاهای استان برداشته است.به گفته «نقویان» مسئول بسیج سازندگی خراسان شمالی، سالانه فعالیت های مثبتی برای راه اندازی و احیای کسب و کارهای خانگی در روستاها در حال انجام است و تاکنون سالانه حدود 500 کارگاه در استان ایجاد شده است.
وی از راه اندازی کارگاه های صنایع تبدیلی برای بازگشت ارزش افزوده به روستاها و جلوگیری از خام فروشی محصولات کشاورزی در روستاها خبر می دهد و می گوید: سالانه مبالغ بالایی برای ارائه آموزش های لازم به روستاییان هزینه می شود، اما اعتبارات این نهاد متناسب با استقبال و نیاز روستاهای استان نیست و به طور قطع بخشی از روستاها از این امکانات محروم می مانند.
وی همکاری تمام دستگاه های دولتی را در تحقق توسعه اقتصاد روستایی و شعار سال مهم می داند و خواستار کاهش نظام بوروکراسی و کمک های مالی در این بخش می شود.درهمین رابطه «محمدی» مدیرکل بنیاد مسکن خراسان شمالی با بیان این که انتظار می رود امسال با توجه به نام گذاری سال این نهاد بیشترین تمرکز خود را روی توسعه و آبادانی روستاها در قالب اجرای طرح هادی و اعطای تسهیلات مسکن معطوف کند تا روستاییان بدون دغدغه به تولید پرداخته و از مهاجرت خودداری کنند.