مریم ضیغمی- در دانشگاه های صدا و سیما و هنرهای زیبا و چند دانشگاه دیگر تدریس می کند. می گوید لیسانس بازیگری و فوق لیسانس کارگردانی و دکترای پژوهش هنر را دارم. «حلقه های ازدواج» و «مجرد 40 ساله» دو ساخته سینمایی این کارگردان است. خرداد ماه فیلم تلویزیونی«آلتینای» به کارگردانی وی در خراسان شمالی با حضور عوامل حرفه ای و بومی مقابل دوربین رفت و اکنون مراحل فنی خود را برای نمایش در شبکه استانی و سراسری سپری می کند. در این شماره با «شاهین باباپور» هم کلام شدیم تا از شرایط ساخت این اثر در استان مان بیشتر بدانیم.
چه انگیزه ای سبب شد تا در شهر بجنورد این فیلم را بسازید؟
من در گذشته در منطقه ترکمن صحرا کار کرده بودم. آن موقع صحبت از این بود که در خراسان شمالی هم ترکمن ها ساکن هستند. یکی از دوستان به من گفت فرش دوروی ابریشم در منطقه ترکمن نشین بافته می شود بنابراین مشتاق شدم و تحقیق کردم تا در این رابطه اثری بسازم. قصه فرش دورو برایم خیلی جذابیت داشت از سویی ساکنان آن منطقه خیلی علاقمند به اسب هستند و این موضوعات را با یکدیگر ترکیب کردیم. ایده اولیه فیلم را به داوود روستا دادم. با یکدیگر تحقیق کردیم و این گونه فیلم نامه شکل گرفت.
شرایط ساخت فیلم در بجنورد چگونه بود؟
یک فیلم سخت ساختم. امسال بجنورد شرایط آب و هوایی خاصی داشت و فیلم برداری ما خرداد ماه انجام شد اما هر فردی عکس های پشت صحنه را می بیند فکر می کند در زمستان کار کرده ایم.عجیب و غریب تر از این هم دیده اید؟! وقتی در بجنورد مستقر شدیم مصیبت ها شروع شد. کار حرفه ای تا کنون در این مرکز ساخته نشده بود و برای ما تولید اثر سخت بود. تهیه و برپایی آلاچیق ترکمن و چگونگی ارتباط با مردم سخت بود و همه دست به دست هم دادند تا پیش تولیدمان طولانی شود.
چگونه با مردم ارتباط برقرار کردید؟
من با آن ها غریبه نبودم. چون همان گونه که اشاره کردم در گذشته فیلم ساخته ام. البته اگر چه من ساکن تهران هستم اما اهل شهرستان ارومیه هستم.
با توجه به این که استفاده از نیروهای بومی در تولید اثر مراکز استان ها اهمیت دارد بازیگران را چگونه انتخاب کردید؟
با بودجه ای که مرکز امور استان ها در اختیارمان قرار داد نمی توانستیم از بازیگران عجیب و غریب دعوت کنیم بنابراین به سراغ دوستانی که رفاقتی کار می کنند و یا دستمزد کمتری می گیرند رفتیم. البته با توجه به محتوای فیلم قطعا به سراغ بازیگران چشم بادامی رفتیم که به چهره های قوم ترکمن نزدیک باشند. بخشی از بازیگران را از تهران انتخاب کردیم. هم چنین در بجنورد برای تماشای تئاتر رفتیم و ازبازیگران آن جا نیز چند نفری را انتخاب کردیم. «آلتینای» با ترکیبی از بازیگران بومی خراسان شمالی و تهران ساخته شد.
بازی بازیگران بومی را چگونه ارزیابی میکنید؟
خیلی خوب بودند و بسیار با استعداد هستند اما متاسفانه فیلم سازی در این استان و دیگر استان ها کمتر صورت می گیرد و مختص به تهران شده است. خراسان شمالی بکر است و زیبایی استان زیاد است که می شود در آن فیلم سازی انجام داد. بکر و وحشی بودن فضای طبیعی در تصویر برداری به ما کمک کرد. بخش عمده فیلم برداری ما در جاده بدرانلو، بیدک و بخشی هم در منطقه تنگه ترکمن و جرگلان بود و در نهایت در روستای دویدوخ به پایان رسید.
مسئولان بومی چه حمایت هایی در هنگام تولید فیلم تان انجام دادند؟
مسئولان بومی با ما همراه بودند و همکاری شان فوق العاده بود. البته هر چقدر مسئولان نیروی انتظامی و فرمانداران راز و جرگلان و بجنورد به ما کمک کردند مدیران تلویزیون به ما کمتر سر زدند و توقع ما بیشتر بود و از مسئولان صدا و سیما گله دارم. وقتی ارگان های دیگر وسط می آیند سازمان صدا و سیما باید کمک بیشتری به ما می کرد.
فیلم در کدام شبکه به نمایش در خواهد آمد؟
قید کرده بودم که علاوه بر شبکه استانی اترک در شبکه اول سیما هم پخش شود.
چقدر ضرورت دارد تا فیلم سازی از تهران خارج و به شهرستان ها کشیده شود؟
وقتی یک گروه حرفه ای در شهرستانی اثری را تولید می کند نشان می دهد که پله های ارتقای کاری در این زمینه برای مردم بومی هست. جوانان علاقمند و با استعداد بومی وقتی تمام سختی های کار فیلم سازی را از نزدیک لمس کنند آن موقع تردید می کنند که این رشته را در دانشگاه ادامه دهند یا خیر؟ هم چنین برای جدی بودن برای ورود به این حرفه تردید می کنند.
تئاتر جایگاه خود را در شهرستان ها پیدا کرده است اما فیلم سازی هنوز نتوانسته در تمام ایران به این جایگاه برسد. چقدر خوب است در تمام استان ها افراد بومی کارهای خوب ارائه دهند و مرکز صدا و سیمای استان ها از آن ها حمایت کند. نباید آن فرد به دلیل فعالیت در این حرفه به تهران کوچ کند و فعالیت در استان خود را به فراموشی بسپارد.
اگر مایل هستید به گذشته برگردیم. شما که جوانی شهرستانی هستید درکارنامه کاری تان ساخت 2 اثر سینمایی را به ثبت رسانده اید، دستیار کارگردانی و برنامه ریزی و خیلی حرفه ها را تجربه کرده اید تا به این جا رسیدید. یک جوان علاقمند شهرستانی برای موفقیت چه مسیری را باید طی کند؟
باید باور کنیم که شهرستان ها می توانند. مهم این است که در حقیقت ما خود را به اثبات برسانیم که تمام استعدادهایی که در تهران در حال کار کردن هستند اگر در مراکز استان ها بودجه در اختیار داشتند می توانستند در شهرهای خود خیلی موفق باشند. من شهرستانی نباید به تهران بیایم و آدم حرفه ای شوم و استان خودم از من دعوت کند بلکه باید در استان خودم رشد کنم تا تهران از من دعوت کند. خیلی بد است که وقتی پیشرفت کردی زادگاهت را فراموش کنی. در تهران خبری نیست و فقط بودجه و امکانات دارد و بقیه استان های ما از آن محروم هستند.
چرا چند سالی است که از سینما فاصله گرفته اید؟
فیلم سازی در سینمای ایران دو حالت دارد یا این که باید فیلم جشنواره ای بسازی و یا این که باید به دنبال برگشت سرمایه ات باشی. ما فیلم هنری ساختیم و سرمایه اش باز نگشت بنابراین به دنبال سینمای گیشه باید رفت. این سینما هم چون مورد حمایت دولت قرار نمی گیرد و تهیه کننده و عوامل باید از جیب خود بگذارند بنابراین باید به دنبال بازگشت سرمایه باشند که حدود دو سال طول می کشد.
خاطره ای از ساخت فیلم «آلتینای» در خراسان شمالی دارید؟
در بعضی از قسمت های خراسان شمالی آدم های خوب و حرفه ای دیدم اما در برخی مناطق با وجود این که آن ها تجربه کار تلویزیونی داشتند دچار ضعف هایی بودند. آن ها به جای این که بخواهند یاد بگیرند در برابر آموختن مقاومت می کردند. من جوان بیست ساله نبودم که در این استان تجربه کسب و آزمون و خطا کنم. وقتی از شهرستان برای کار به تهران رفتم فقط یاد گرفتم و مقاومت نکردم. کار کردن در استانی که از خودشان نیستی همیشه در همه جای ایران سخت است.