مریم ضیغمی- در سال های اخیر کارگردان های بسیاری برای ساخت سریال های روتین شبانه آستین بالا زده و در ساخته های خود هم موفق بوده اند. مزیت سریال های شبانه این است که تهیه کننده و کارگردان بازخورد بیشتری از سوی جامعه دریافت می کنند. حتی برخی کارگردانها پایان داستان شان را براساس واکنشهای مخاطبان تغییر میدهند. البته این ماجرا مربوط به سریالهایی میشود که زمان پخش و ساخت شان با هم یکی میشود. البته برخی سریال های ویژه الف هم چون کلاه پهلوی و یا مختارنامه به شکل هفتگی روانه آنتن شدند و سریال معمای شاه هم اکنون به شکل هفتگی پخش می شود. باید دید که پخش سریال های شبانه بهتر است یا هفتگی. پخش سریال هایی هم چون چرخ و فلک و پریا سبب شد تا در این گزارش با چند هنرمند و منتقد صحبت کنیم که در ادامه می خوانید.
پرمخاطب شدن سریال های طولانی مدت
اسماعیل عفیفه می گوید: مهم ترین ویژگی سریال طولانی مدت این است که قابلیت تولید در زمان طولانی را داشته باشد، یعنی قصه باید به گونه ای طراحی شود که از لحاظ تولید سخت نباشد، خیلی تعدد لوکیشن نداشته باشد و امکان این را داشته باشد که قصه یک سری آدم ها را در فضای روزمره روایت کند. هم چنین انعکاس وقایع روزانه در داستان دیده شود. معمولا ملودرام های خانوادگی و کارهای طنز در این گونه آثار بهتر جواب می دهد، مثلا سریال های «پاورچین» و «شب های برره» در آثار طنز نمونههای موفقی بودند. سریال شب های برره از آن کارهایی بود که اگر اندکی برخورد بهتری با آن می شد می توانست تا چند سال ادامه پیدا کند. در کارهای ملودارم هم سریال «نرگس» به عنوان یکی از نخستین آثار در این حوزه موفق بود.
مخاطب خودش را در کار پیدا کند
جواد افشار می گوید: وقتی اثری طولانی تر از حد سریال های رایج باشد شاید به لحاظ کیفی و جذابیت خوب باشد و مخاطب هم دوست داشته باشد و دنبال کند اما معمولا در فرهنگ بینندگان ما این گونه جا افتاده که یک اثر به مرور زمان مخاطب خود را پیدا می کند. چون مردم گرفتار و درگیر حواشی زندگی هستند و فرصت دنبال کردن سریال را ندارند. معتقدم در یک کار شبانه طولانی مدت باید تمام عناصر درست لحاظ شود اما مهم ترین ویژگی و فاکتور برای من این است که مخاطب خودش را در کار پیدا کند به این معنا که اقشار، افکار، احزاب، شخصیت های گوناگون و اندیشه های متضاد بتوانند خودشان را در آن سریال پیدا کنند. تلویزیون سال ها اجازه مطرح شدن صدای مخالف را نمی داد یا کم تر می داد یا به این شفافیت نبود. این اجازه وقتی داده شود و از کلیشه ها پرهیز شود مخاطب بیننده سریال خواهد شد.
علاقه مردم به قصه خوب
محمود پاک نیت می گوید: معتقدم هر سریالی قصه خوبی داشته و خوب کار شده باشد مردم به تماشای آن علاقه نشان می دهند. البته برخی اوقات یک سریال، قصه خوبی دارد اما از محتوای خوبی برخوردار نیست و گاهی هم همه چیز از جمله قصه و عوامل خوب است و اثر جذابی می شود. همان گونه که اشاره کردم برخی سریالهای شبانه توانسته اند نظر بیننده را به خود جلب کنند و برخی خیر، همه چیز بستگی به قصه دارد. وقتی اثری قصه خوبی نداشته باشد اگر کارگردان، بازیگران و دیگر عوامل حرفه ای هم باشند اثر خوبی از کار در نمی آید چون اصل قضیه را ندارد. قصه های کمدی و درام های خانوادگی آثار مناسبی برای پخش شبانه هستند و مخاطب به تماشای آن ها علاقه نشان می دهد. از میان آثار شبانه، سریال های مدیری قابل دیدن بودند هم چنین چند اثر حسین سهیلی زاده نظر بینندگان را جلب کرده است. او چند مرتبه در جشنواره تولیدات صدا و سیما جایزه دریافت کرد. سهیلی زاده کارگردانی کاربلد است، برخورد منطقی و درستی با عواملش دارد، انعطاف پذیر است و اگر در کار پیشنهاد درستی از طرف بازیگر باشد، می پذیرد. او انتخاب های درستی دارد و حساب شده کار می کند. من در سریال «پریا» با او همکاری کردم و تاکنون بازتاب خوبی گرفته ام.
جذابیت لازم فیلم نامه
منصور سهراب پور می گوید: دنیا به سمت ساخت سریال های طولانی و بلند مدت قدم برداشته و نتیجه خوبی هم حاصل شده است. مخاطبان کشورهای مختلف با سریال ها ارتباط خوبی برقرار کرده اند اما مهم این است که قصه درباره موضوع روز جامعه باشد یا قصه ای باشد که مخاطب با آن همذات پنداری کند و کشش و جذابیت لازم فیلم نامه ای و بصری در سریال به وجود آید تا بتواند مخاطب را به سمت خود بکشاند. سریال های شبانه طولانی مدت باید دارای فیلم نامه و ساختار خوبی باشند تا بتوانند مخاطب را جلب کنند. ژانر در این گونه سریال ها مهم نیست بلکه آن چه که اهمیت دارد این است که در هر ژانری طراحی و پرداخت خوبی در کنار جسارت اتفاق بیفتد و پایه های خوبی برای سریال طراحی شود. هم چنین فیلم نامه، کارگردان خوب و چینش دیگر عوامل هم مهم است که با اشراف تهیه کننده خوب نسبت به کار می تواند اتفاق بیفتد. اکنون پخش آثار شبانه نتیجه بهتری دارد یعنی مخاطبی که اثری را دنبال می کند ممکن است اگر سریال به صورت هفتگی پخش شود و یک هفته نبیند ارتباطش با آن سریال از بین برود. نمونه موفق این گونه آثار شبانه سریال «نرگس» سیروس مقدم است که مورد توجه قرار گرفت و از آن به بعد تماشای آثار شبانه مورد استقبال قرار گرفت. مردم ما به سرگرمی نیاز دارند و فصل های مختلف سال شرایط خود را برای سریالسازی میطلبد.
مخاطب شب های متوالی غرق یک قصه می شود
سید سعید رحمانی می گوید: نیاز است که سریال های طولانی مدت روانه آنتن شود زیرا حتما این جذابیت وجود دارد که تمام دنیا از این فرمول تبعیت می کنند چون مخاطب وقتی شب های متوالی غرق یک قصه می شود این اتفاق برای تهیه کننده بسیار خوشحال کننده است. فرق عمده تلویزیون با سینما در این است که تلویزیون بدون این که ما بخواهیم مهمان ما می شود در حالی که در سینما انتخاب می کنی، بلیت می خری و یا دی وی دی می خری و فیلم می بینی. سریال های تلویزیونی محکوم به داشتن یک ژانر و ژانر محور هستند. ژانر به مخاطب پیش زمینه می دهد و مخاطب وقتی فضای ژانر هم چون پلیسی یا تاریخی را می بیند بیننده سریال می شود. کارهایی که مضامین عمیق تری دارند یا چند لایه هستند مخاطب ناگزیر است روی آن ها تمرکز کند. گاهی باید صبر کنید تا محتوای سریال ته نشین شود. بنابراین برخی سریال ها با مضامین و قصه های سنگین تر به درد پخش هفتگی می خورند و در پخش شبانه تلف می شوند و مخاطب خود را از دست می دهند از آن طرف بر عکس این مسئله اتفاق می افتد و کارهای سرگرمکنندهای که روایت قصه در سطح است و قصه عمق ندارد به درد پخش شبانه می خورند.مضامین ملودرام هم مناسب پخش شبانهاند. معمولا درام های عمیق، تریلرها و کارهای جنایی پخش هفتگی دارند. اما اگر قرار باشد سریالی تاریخی آموزه ها و تجربه های تاریخی را به نسل امروز منتقل کند طبیعی است که باید هفتگی پخش شود چون در پخش شبانه مخاطب امکان پی گیری را ندارد. یک آسیب شناسی در حوزه مدیریت رسانه و تصمیم گیری این است که نیامدند آثار را تقسیم بندی کنند برای پخش شبانه یا هفتگی. هر فردی که در این دو، سه سال سریال می نویسد می داند که ناگزیر باید هر شب پخش شود و این اتفاق خوبی نیست. یعنی من کاری را می نویسم و هدف گذاری ام برای پخش هفتگی است ولی تلویزیون می گوید این سریال شبانه باید روانه آنتن شود.