محمد آگاهی - جزو سکونتگاه های غیر رسمی یا همان محله های حاشیه نشین محسوب نمی شود اما معضلات و مشکلاتش بیشتر از محلات حاشیه نشین بجنورد نباشد، کمتر نیست. از دیوارهای فرسوده، در و پنجره های بسیار قدیمی و سقف های چوبی موریانه خورده خانه های اغلب اهالی آن می شود فهمید که این محل قدمتی بیش از 30 سال دارد. منازلی که بیشتر به بیغوله شبیه هستند تا خانه هایی که بشود در شهر زلزله خیز بجنورد با خیالی آسوده در آن ها زندگی کرد. حلبی آباد پایتخت در جنوب شهر قرار گرفته است اما محله حر بجنورد در شمالی ترین نقطه شهر قرار دارد، جایی که شیب رو به بالای شمال شهر آغاز می شود و انتهای آن به پارک زیبای جنگلی الهیه می رسد. پارکی که هر چند بالاخره طی سال جاری با اقدامات دادسرای بجنورد، مسئولان شهری تکانی به خود دادند و برخی اقدامات را برای پاکسازی آن از معتادان پر خطر آغاز کردند اما هنوز نمی تواند پذیرای مردم این محله باشد چه برسد به مردم بجنورد. این تنها منازل حر نیستند که فرسوده و در معرض تخریب هستند بلکه آسفالت و جدول های این محله نیز چهل تکه هستند و تخریب شده اند به گونه ای که وضعیت کوچه های خاکی بهتر از این کوچه ها است.
کوچه های باریک
به قول یکی از اهالی آمبولانس اورژانس هم به این کوچه ها نمی آید چه برسد به تاکسی تلفنی. کوچه ها طویل هستند اما تنها یک خودرو در کوچه ها می تواند تردد کند و اگر 2 خودرو بخواهند از مقابل یکدیگر بگذرند در وسط کوچه گیر می کنند. در این شرایط و در نبود پارکینگ اگر فردی بخواهد خودرویش را در کنار منزلش پارک کند که دیگر کوچه ها راه بندان می شود. یکی از اهالی با اشاره به کوچه های باریک این محل می گوید: کاش مشکل ما تنها تردد سخت خودروها و نیامدن تاکسی به داخل کوچه ها باشد. «رحیمی» ادامه می دهد: روزی را تصور کنید که زلزله ای مخرب در این شهر رخ دهد آن وقت خانه های فرسوده و در حال تخریب این محل به ویرانه هایی تبدیل می شوند که هزاران نفر از اهالی داخل آن ها محبوس هستند اما خودروهای امدادی به دلیل باریک بودن کوچه ها نمی توانند وارد شوند.
پیشگیری از بروز فاجعه انسانی
همچنین اگر آتش سوزی در محل رخ دهد خودروهای آتش نشانی هم نمی توانند وارد کوچه های این محله شوند. دیگر ساکن این محله با بیان این که خانه های خیابان حر جزو فرسوده ترین منازل شهر بجنورد محسوب می شوند اظهار می دارد: منازل این محله بدون آمدن زلزله در حال تخریب هستند و هر آن ممکن است بر سر اهالی خراب شوند و با این شرایط وای به حال روزی که زلزله ای نیمه قوی در این شهر رخ دهد و بدون شک آن وقت فاجعه انسانی رخ خواهد داد.
وی به دیوار منزلی اشاره می کند که رطوبت و نم تا سقف آن نفوذ کرده است و می گوید: این خانه خشتی نه تنها ممکن است روزی بر سر اهالی آن آوار شود بلکه ممکن است بر سر یکی از افرادی که از کنار آن نیز عبور می کند تخریب شود. حصاری دیگر شهروند ساکن در این محله با بیان این که ساکنان این محل توان لازم را برای نوسازی منازل فرسوده و بسیار خطرناک خود ندارند، بیان می کند: مردم این محله عضوی از این شهر هستند اما انگار به حال خودشان رها شده اند تا در خانه هایشان که نه در بیغوله هایشان با ترس و لرز زندگی کنند. وی تصریح می کند: مردم این محله بیش از هر محله دیگری نیازمند حمایت های مسئولان برای داشتن زندگی در آرامش هستند.
فقر امکانات فرهنگی
به گفته یکی دیگر از اهالی خیابان حر، مردم این محله تنها از فقر مالی رنج نمی برند و دچار فقر امکانات فرهنگی نیز هستند اما متأسفانه دریغ از کوچکترین حرکت فرهنگی از طرف دستگاه های دولتی برای حمایت از اهالی این محله. «گریوانی» می افزاید: مردم این محله به خصوص نوجوانان و جوانان آن بیشتر از اهالی ساکن در مرکز شهر به برنامه های فرهنگی، هنری و ورزشی نیازمندند تا گرفتار معضلات و آسیب های اجتماعی نشوند اما گویا این محله فراموش شده است.
وی خاطرنشان می کند: البته ما از دادسرای عمومی و انقلاب بجنورد به خاطر طرح پاک سازی خرده فروشان مواد مخدر که چندی پیش در این محله اجرا شد تشکر می کنیم زیرا این طرح امنیت بیشتر را برای مردم این محله به ارمغان آورد. وی در عین حال خواستار تشدید برخورد با خرده فروشان در مناطق بالاتر از خیابان حر شد.
پارک الهیه را دریابید
یکی دیگر از اهالی نیز به پارک انتهای خیابان حر اشاره می کند و می گوید: پارک به این زیبایی در این منطقه وجود دارد که اگر توسعه یابد می تواند باعث توسعه و بهبود این منطقه شود اما طی سال های گذشته به پارک معتادان پر خطر تبدیل شد و ناامنی را به جای زیبایی برای مردم به ارمغان آورد.
وی خاطرنشان می کند: البته خوشبختانه طی سال جاری با ورود معاونت پیشگیری از وقوع جرم دادسرای بجنورد به معضل این پارک و گماردن نگهبان و سیم کشی اطراف آن دیگر پارک الهیه مانند گذشته منطقه امنی برای معتادان تابلو نیست اما تا زمانی که طرح رسیدگی به این پارک تکمیل نشود همچنان نمی تواند به محلی برای تفریح کودکان و نوجوانان کم بضاعت این محله تبدیل شود. «رحمتی» نیز می گوید: ده ها خانه در این محل موریانه زده است که یکی از آن ها منزل خودم است و فقط توانستم بخشی از آن را دوباره بسازم و با وجود پی گیری هایی که انجام دادیم هیچ کمکی از سوی نهادهای مرتبط انجام نشد و از سویی توان مالی ما هم امکان بازسازی این منازل را نمی دهد. ما با موریانه ها همنشین شده ایم و فریاد رسی هم به جز خدا نداریم.
«اسلامی» ادامه می دهد: قسمت جنوبی محله حر از یک سو به پارک الهیه و زمین های رها شده برای ساخت و ساز مجتمع های مسکونی و از طرف دیگر به آرامگاه امام زاده سید عباس(ع) منتهی می شود و به دلیل تاریک بودن منطقه نیاز است روشنایی آن افزایش یابد.
جاری شدن پساب در کوچه ها
این شهروند به جمع شدن آب به دلیل شیب زیاد کوچه ها نیز اشاره می کند و می افزاید: شیب کوچه های این منطقه بسیار تند است و برخی از اهالی که در حیاط لباس یا فرش می شویند، پساب ناشی از آن را در کوچه رها می کنند و به دلیل شیب تند کوچه در قسمت انتهایی جمع می شود. شورایار محله حر نیز از نبود حمایت های لازم از این محله شمالی گلایه می کند و می گوید: طرح های خوبی را برای توسعه این محله قدیمی شهر برنامه ریزی و آغاز کردیم اما به دلیل آن که از سوی نهادهای مربوطه به ویژه مدیران شهری اجرا نشد اهالی این محله همچنان در وضعیت بسیار نامناسبی زندگی می کنند.
«فیروزه» ادامه می دهد: طرح بازگشایی خیابانی که از پایین دست معصوم زاده می گذرد یکی از طرح هایی بود که شهرداری بجنورد 3 سال پیش وعده داد که در صورت انجام بازگشایی مقابل معصوم زاده توسط اداره اوقاف و همکاری اهالی آن را انجام دهد اما با وجود همکاری اوقاف و بازگشایی مقابل معصوم زاده و اعلام آمادگی ساکنان واقع در این مسیر شهرداری هنوز اقدامی برای بازگشایی این خیابان که به رفع مشکل ترافیک شمال شهر نیز کمک زیادی می کند انجام نداده است.
هراس آوار شدن منازل بر سر اهالی
وی بیان می کند: بعد از چهارشنبه بازار محله حر فرسوده ترین نقطه شهر محسوب می شود و مردم کم بضاعت این منطقه برای تخریب بافت فرسوده خود نیازمند تسهیلات هستند اما اگر حمایتی از این مردم نشود هزاران نفر از ساکنان این محله باید همواره در هراس از آوار شدن منازلشان زندگی کنند.
وی نیز با اشاره به اهمیت بهسازی پارک الهیه در توسعه این منطقه اظهار می دارد: مسئولان شهری اگر طرح بهسازی این پارک را رها نکنند و این پارک آماده استفاده عموم مردم به ویژه مسافران عبوری از بولوار مدرس باشد می تواند در رشد و توسعه این منطقه تأثیر زیادی داشته باشد.
وی همچنین با اشاره به اقدامات انجام شده برای پاکسازی محله حر از خرده فروشان می گوید: برخلاف دیدگاه هایی که در مورد این محله در شهر وجود دارد، این محله بسیار مردم خوب و متدینی دارد و اگر تعداد معدودی از افراد نیز به دلیل فقر مالی در پی خرده فروشی موادمخدر بودند با اقدامات انجام شده از سوی دادسرای بجنورد و ستاد مبارزه با مواد مخدر تعداد آن ها کاهش یافته است اما برای ریشه کن شدن این معضل در این محله این اقدامات باید ادامه یابد و مسئولان آن را فراموش نکنند.
روند کند ارائه تسهیلات
در رابطه با درخواست اهالی برای حمایت مسئولان از مردم کم بضاعت آن برای احیای بافت فرسوده این محله رئیس اداره بافت فرسوده اداره کل راه و شهرسازی خراسان شمالی، خیابان حر را جزو 25 سکونتگاه غیر رسمی و دارای بافت فرسوده اعلام می کند که ستاد بازآفرینی توسعه پایدار شهری آن را جزو طرح های خود محسوب می کند .
«همتی» می افزاید: مشاور این ستاد، منازل فرسوده را در محله های مختلف شناسایی می کند و بر اساس اولویت تسهیلات و تخفیف داده می شود اما به دلیل کمبود بودجه و امکانات لازم، روند ارائه تسهیلات به این منازل به کندی پیش می رود.