«ساعت کاری من به گونه ای است که شب ها مجبورم بیدار بمانم و در طول روز استراحت کنم، اما زمانی که برای استراحت به خانه می آیم سرو صدا و انجام کارهای روزانه مانع استراحتم می شود»، این بخشی از گفته های یک فردشب کار است که به واسطه شغلش مجبور است در هفته چند شب سر کار باشد. «سلیمانی» به گفته خودش در حال حاضر با مشکلات مختلفی مواجه شده است که به دنبال برطرف کردن آن هاست. افراد شاغل در شیفت شب، مشکلات مختلفی دارند که بی توجهی به آن ها می تواند سلامت جسمی و روحی شان را به خطر بیندازد.برخی افراد در شیفت شب مشغول به کار می شوند و به شکل چرخشی در ساعت هایی از شب فعالیت می کنند. فعالان در برخی از صنایع، پرستاران، نیروهای آتشنشانی و کارکنان اورژانس از جمله این افراد هستند و برخی شب ها مشغول به کار می شوند که بعضی از آن ها به بیماری ها و مشکلاتی مبتلا شده اند که با رعایت نکاتی می توانستند از بروز مشکلات این چنینی جلوگیری کنند. افراد شب کار یا افرادی که شیفت کاری نامنظمی دارند، برای برنامه ریزی کارهای شان دچار مشکل هستند. در واقع آن ها نمیتوانند آنطور که باید در کنار خانواده شان باشند و توقعات همسر و فرزندان شان را برآورده کنند.بانویی که همسرش در شیفت شب مشغول به کار است با گلایه از وضعیت کاری همسرش می گوید: همسرم روزها مجبور است استراحت کند، اما محیط خانه برای استراحت او فراهم نمی شود و همیشه با بدخلقی هایش مواجه می شویم.
وی تصریح می کند: رفتار و نوع کار همسرم در زندگی عادی ما اختلال ایجاد کرده است و بیشتر اوقات مان با بدخلقی همسرم سپری می شود.
یکی از بانوانی که سال هاست پرستار است و ساعت کاری اش شامل شیفت شب هم میشود، می گوید: با وجود این که شب ها مشغول به کار هستم اما طی روز تمام تلاشم را می کنم تا لطمه ای به همسر و فرزندانم وارد نشود.
وی ادامه می دهد: افرادی که شب ها مشغول به کار هستند باید اصولی را رعایت کنند تا در زندگی روزمره و خانوادگی خود دچار مشکل نشوند.
توصیه های تغذیه ای
یک کارشناس تغذیه می گوید: کار شیفتی بیشتر روی افرادی که 50 سال به بالا دارند، اشخاصی که شب ها باید بیش از 9 ساعت بخوابند و افرادی که صبح زود از خواب بیدار می شوند و سر شب می خوابند تأثیر سوء می گذارد.« طالبی» می افزاید: بلافاصله پس از اتمام شیفت کاری بهتر است وعده های غذایی حجیم مصرف نشود زیرا هنگام خواب، این مواد در معده باقی می ماند و به سوء هاضمه منتهی می شود.وی با اشاره به این که افراد شب کار اغلب عادت به خوردن نوشیدنی های کافئین داری مانند قهوه و چای دارند، می گوید: با این که مصرف این نوشیدنی ها در کوتاه مدت سطح هوشیاری را افزایش می دهد، اما از آن جایی که در طولانی مدت بدن به مقدار زیاد کافئین دریافتی عادت می کند زمینه خستگی در فرد به وجود می آید.وی ادامه می دهد: مصرف زیاد این نوشیدنی ها تپش قلب و پوکی استخوان را به همراه دارد بنابراین توصیه می شود افراد شب کار در صورت تمایل مقدار کمی از این نوشیدنی ها را در ابتدای شیفت همراه یک وعده کوچک غذایی شامل نان و منبع پروتئینی مانند پنیر میل کنند.وی با توجه به سردردهای احتمالی، می گوید: افراد شب کار در مقایسه با شاغلان روزکار، مایعات کمتری می نوشند که این کمبود آب، موجب بروز خستگی مفرط و سردردهای مکرر می شود به همین دلیل به این افراد توصیه می شود در حین کار، مصرف آب، آب میوه تازه یا میوه های آبدار تازه را از یاد نبرند.
نکاتی درباره میزان خواب
یک پزشک عمومی هم با اشاره به توصیه هایی به شب کارها، می گوید: شب کارها باید خواب خوبی در روز داشته باشند و حداقل 6 تا 8 ساعت بخوابند و اتاق خوابشان پرده ضخیمی داشته باشد تا نور درون اتاق نفوذ نکند.
«پرنده » می افزاید: افراد شب کار می توانند در و پنجره اتاق را ببندند تا شرایط خواب مانند شب فراهم شود.
آسیب های کار در شیفت شب
یک متخصص قلب وعروق هم با بیان این که بیخوابی در طول انجام کارهای شیفت شب بر عملکرد قلب تاثیر میگذارد، می گوید: بیخوابی کوتاه مدت در قالب کارهای شیفت شب میتواند به افزایش قابل توجه انقباض پذیری قلب، فشارخون و ضربان قلب منجر شود.
دکتر «روشنی مقدم» می افزاید: بیدار ماندن افراد باعث افزایش فشار خون می شود و افرادی که در شبانه روز کمتر می خوابند در مقایسه با افرادی که بیشتر می خوابند، ضربان قلب بالاتری دارند. وی ادامه می دهد: استرسهای زندگی روزمره میتواند توانایی خوب خوابیدن را تحت تاثیر قرار دهد یا شاید به علت کار و فعالیت زیاد ساعات خواب را کاهش دهد اما کمخوابی و بیخوابی به هر دلیلی که باشد به طرز فوقالعادهای به سلامتی، فعالیت و ایمنی بدن آسیب میرساند. وی ادامه می دهد: بیماری های قلبی و عروقی و حملات قلبی در افرادی که شب کار هستند نسبت به افراد روزکار بیشتر دیده می شود.
وی تصریح می کند: کمبود خواب ، افزایش استرس در اثر تغییر شیفت شب از روز به شب، ساعت کار طولانی ، بار کاری بالا و برنامه های کاری غیرمنظم، افزایش فشار خون و کاهش فعالیت های فیزیکی بدن نیز می تواند به بروز بیماری های قلبی و عروقی کمک کند.
اثرات منفی در زندگی
درهمین حال ، یک کارشناس علوم تربیتی با اشاره به این که شیفت کاری می تواند روی زندگی خانوادگی اثرات منفی داشته باشد و زندگی اجتماعی را مختل کند، می گوید: مطالعات مختلف نشان می دهد وقتی برنامه شیفت کاری افراد طوری باشد که فرد در بعد از ظهر و عصر از خانه دور باشد میزان اختلافات زناشویی بیشتر می شود.
« بهرامی» می افزاید: شکایت های روحی و روانی، افسردگی و استرس از جمله مشکلات ناشی از تداخل شیفت کاری با زندگی است.