تحصیلات تکمیلی برای رشتههای بدون بازار کار
نویسنده : بهروز
«ادامه تحصیل آن هم در رشته هایی که باب دلم نیست یعنی زندگی با اعمال شاقه، اما همه به من توصیه می کنند برای ادامه تحصیل اقدام کنم و تحصیلات تکمیلی داشته باشم. شما بگویید چه کنم؟ بر سر دو راهی مانده ام.»
درد دل های یک دانشجوی ترم آخر کارشناسی ارشد قابل تأمل است اما این داستانی است که در بسیاری از خانواده ها شنیده ایم و گویا تعریف متفاوتی از تحصیلات تکمیلی در کشور ما و در ذهن مردم است تا آن جایی که همه فکر می کنند تا جایی که وقت و استعداد دارند باید این مقاطع را یکی پس از دیگری ادامه دهند!
شیما دانش آموخته رشته زبان و ادبیات انگلیسی است . او می گوید: کارکرد اصلی تحصیلات تکمیلی نه دغدغه توسعه دانش و مهارت فردی است و نه پیشرفت علم؛ بلکه کسب یک عنوان است.
علی نیا یکی از افرادی است که امسال در آزمون کارشناسی ارشد شرکت کرده است. او می گوید: در خراسان شمالی تعداد رشته هایی که بازار کار داشته باشند کم است و هنگامی که می خواهیم ادامه تحصیل دهیم مجبوریم فقط در چند رشته محدود شرکت کنیم در حالی که در دیگر استان ها این طور نیست و از سویی برای دادن آزمون هم باید مشکلات زیادی را متحمل شویم. وی ادامه می دهد: برای این که در کنار خانواده باشیم و ادامه تحصیل هم دهیم مجبوریم از بین همین رشته ها یک رشته را انتخاب کنیم . وی می گوید: مسئولان دانشگاه های استان باید برای رشته های کارشناسی فکری کنند و رشته های راکد و بدون بازار کار را حذف و رشته های جدیدی ایجاد کنند که با نیاز جامعه همخوانی داشته باشد.او می گوید: حتی زیر ساخت های اینترنتی و سخت افزاری هم برای آزمون فراهم نبود و برای پیدا کردن محل برگزاری آزمون در داخل دانشگاه تابلویی نبود تا سالن برگزاری را نشان دهد و هم چنین فرصتی که برای تکمیل مدارک و رفع نواقص وجود داشت با توجه به فراهم نبودن زیرساخت های اینترنتی قابل استفاده نبود.
یک استاد دانشگاه علمی – کاربردی هم می گوید: یافتن کاری مناسب، دریافت دستمزد بالاتر، رشد شخصیتی، تقویت اعتماد به نفس، تثبیت موقعیت اجتماعی و کسب تعداد زیادی از امتیازات اجتماعی و اقتصادی دیگر، از جمله انگیزه هایی است که متقاضیان ورود به مقاطع تکمیلی، در سر می پرورانند و در گمان کسب چنین ویژگی هایی هستند. طالبی ادامه می دهد: با وجود چنین انگیزه هایی است که تقاضا برای ادامه تحصیل افزایش یافته و در پی آن نیز وزارت علوم، با تأسیس کمّی موسسات آموزش عالی غیر دولتی و انتفاعی و با افزایش ظرفیت های مجاز رشته های پر متقاضی، به بخشی از این عطش رو به تصاعد پاسخ گفته است. وی تصریح می کند: نه تنها با این انگیزه، که برای ممانعت از خروج متقاضیان ادامه تحصیل در مقاطع تکمیلی به خارج از کشور و نگهداشت سرمایه هایی که صرف تحصیل در دوره های تکمیلی می شود، ایجاد کمی رشته های دانشگاهی ادامه دارد.
وی ادامه می دهد: حدود یک میلیون متقاضی، برای ادامه تحصیل در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا وجود دارند که از این تعداد، فقط ۱۵ درصد جذب دانشگاه ها می شوند.
البته هنگامی که حرفهای دانشگاهیان درباره بالا بردن ظرفیت تحصیلات وباز کردن فضا به اندازه نیاز جامعه با تحصیلات تکمیلی را می شنویم این توجیه منطقی است و هر ساله بیش از دو میلیون و 800هزار دانشجوی کارشناسی از موسسات عالی کشور مشغول به تحصیل می شوند.یک دانشجوی دکترا هم می گوید: نبود فضای کسب و کار برای فارغالتحصیلان کارشناسی با توجه به سطح مهارت و معلوماتشان یکی دیگر از عواملی است که موجب می شود تا دانشجویان به تحصیلات تکمیلی روی آورند تا بتوانند با دست پر از لحاظ تخصص به دنبال شغل مناسب باشند.شفائی ادامه می دهد: این موضوع بهعنوان یکی از واقعیتهایی است که نمیتوان از آن چشم پوشی کرد و تلاش برای ایجاد رضایتمندی در جوانان باعث ایجاد فرصتهای بیشتر برای تحصیلات تکمیلی در آموزش عالی کشور شده است کما این که این اقدام وزارت علوم که با همکاری دانشگاه آزاد اسلامی انجام شده به این جا برسد که اکنون شاهدیم ده ها رشته کارشناسی ارشد و دکترا بدون بازار داشته باشیم و این در حالی است که مسئولان باید به فکر تنوع بخشی به رشته ها و ایجاد رشته هایی باشند که کارکرد و کارایی دارند نه رشته هایی که اشباع شده اند.دکتر مسعودی فر رئیس دانشگاه پیام نور استان هم می گوید: نباید به حذف رشته ها اندیشید و باید به اضافه کردن رشته های دانشگاهی فکر کنیم. وی ادامه می دهد: افزایش رشته های کارشناسی ارشد در حالی ممکن است که برای هر رشته حداقل 2 استاد یار داشته باشیم و در دانشگاهی که این شرط را نداشته باشند کار راحت تر است.
وی اضافه می کند: هم اکنون پیام نور استان دو رشته کارشناسی ارشد دارد و با این که درخواست افزایش رشته روانشناسی را داده ایم و با وجود این که 2 استاد یار داریم اما گرایش های آنها متفاوت است و به همین دلیل موافقت نشده است که این رشته را هم به رشته های خود بیفزاییم. مسعودی فر تصریح می کند: در رشته های کارشناسی ارشد پیام نور 110 دانشجو در حال تحصیل هستند.
معاون دانشجویی موسسه آموزش عالی اشراق هم در این مورد می گوید: مهمترین مشکل برای افزایش رشته های کارشناسی ارشد در استان خط و خطوطی است که به داشتن استاد یار ختم شده است و با توجه به نبود و کمبود استاد اکنون افزایش رشته های کارشناسی ارشد را نداریم.
امانی می گوید: برای رشته هایی مانند گرافیک و طراحی دوخت تقاضا زیاد است اما به علت نداشتن استاد نمی توانیم این رشته ها را داشته باشیم.
وی تصریح می کند: باید برای استان هایی مانند خراسان شمالی امتیازاتی قائل شوند و کار را تسهیل کنند تا استان توسعه پیدا کند. او می گوید: دانشگاه اشراق 13 رشته کارشناسی ارشد دارد که به جز حقوق بقیه مهندسی است و 800 دانشجو هم در این رشته ها تحصیل می کنند و اگر امکان افزایش رشته ها بود حتماً برای این کار اقدام می شد.