ظرفیت ناشناخته ادبیات اقوام
گروه ادب و هنر
با این که ترانه سرایی با زبان و لهجه محلی به عنوان یک گونه ادبی در سال های اخیر جای خود را به خوبی در استان باز کرده است و بارها ترانه های محلی مختلفی را از زبان خوانندگان محلی شنیده ایم، اما باید گفت که این حرکت نوپا در استان در کنار نقاط قوت با ضعف و کاستی هایی رو به روست و نیاز است تا ترانه سرایان علاوه بر آشنایی با ساختار شعر، دستور زبان و گسترش حوزه واژگانی، تخصص لازم را در حوزه موسیقی به دست آورند تا شاهد ملودی های موزون و غنی در ظرفیت بالقوه فرهنگ و ادبیات اقوام استان باشیم؛ ظرفیتی که هنوز ناشناخته مانده است.
«سراج اکبری» در زمره شاعرانی است که تسلط کافی بر زبان ترکی بجنوردی دارد و سال هاست تجربیات و پژوهش های خود را در قالب فرهنگ عامه در اختیار علاقه مندان قرار می دهد، او می گوید: ترانه سرایی با لهجه های محلی هر چند در استان وجوددارد و شاعرانی هستند که به این مقوله می پردازند، اما باید هنرمندان آهنگ ساز، آهنگ هایی متناسب با آیین و فرهنگ و طبیعت استان بسازند.
هر چند از نگاه نویسنده مجموعه «یاد السن» شاعران انگشت شماری به ترانه سرایی می پردازند اما هم چنان نیازمند بسترسازی مسئولان فرهنگی استان برای رشد و شکوفایی این گونه ادبی به منظور حفظ اصالت های موجود زبانی هستیم.وی می افزاید: توجه به غنای مفاهیم ترانه ها در کنار اهمیت آهنگ ها می تواند جایگاه ترانه های محلی استان را تقویت و بیش از گذشته در کشور مطرح کند.
«صادق آدینه» در زمره ترانه سرایان حرفه ای است که نه تنها ترانه را به زبان فارسی بلکه ترانه سرایی را به زبان کرمانجی دنبال می کند و ترانه سرایی را مقوله ای دشوار و به نوعی سهل الممتنع می داند و بیان می کند: از نگاه خیلی از افراد ترانه سرایی به واسطه بهره گیری از زبان محاوره ساده به نظر می رسد در صورتی که اساسا ترانه سرایی از شعر جداست و الزاما هر ترانه سرایی شاعر و هر شاعری ترانه سرا نمی شود. وی که تاکنون آثار متعددی از خود به جا گذاشته، بر این باور است که افراد باید تسلط کافی در زمینه شعر داشته باشند و با موسیقی نیز بیگانه نباشند زیرا گاهی باید بر مبنای یک ملودی ترانه سرایی شود، بنابراین تخصص لازمه کار یک ترانه سراست. از نگاه این ترانه سرای جوان، ترانه سرایی جنبه های مختلف و هر یک از ترانه های فولکلوریک، پاپ و سنتی تعریف و دسته بندی های جداگانه ای دارد که برای ورود به این عرصه به تخصص نیاز است. وی ادامه می دهد: با نگاهی به این عرصه متوجه خواهید شد که ترانه سرایانی که در این زمینه تسلط دارند انگشت شمارند.
وی ورود افراد بدون داشتن آگاهی لازم به عرصه ترانه سرایی در استان را آسیبی جدی می داند که در استان بسیار مشهود است و اضافه می کند: با این اوصاف افراد بسیاری بدون پشتوانه تعلیم درست و در نظر گرفتن تکنیک و محتوا با حداقل امکانات ممکن وارد عرصه ترانه سرایی می شوند و متاسفانه کارشان هم می گیرد در حالی که بهتر است افرادی وارد این عرصه شوند که چیزی بر غنای فرهنگ بیفزایند.
او می افزاید: ورود ترانه سرایان جوان به این عرصه که آینده خوبی برای آن ها تصور می شود، هر چند نشانی است از رونق این گونه ادبی اما برای موفقیت در این عرصه نیازمند تلاش و مرارت های فراوانی هستند زیرا موسیقی پاپ و محلی کرمانجی در استان نوپاست. «آدینه» روند فعالیت شاعران در عرصه ترانه سرایی ترکمنی و ترکی را به شدت ضعیف می داند و می افزاید: با وجود آن که سفارش هایی برای ترانه سرایی به 3 زبان کرمانجی، ترکی و فارسی داشتیم اما استقبالی از سوی شاعران استان برای ترانه سرایی ترکی نشد، در حالی که باید ظرفیت های این بخش تقویت و یک نسل ترانه سرا تربیت شوند تا بتوانند چیزی را به این گونه ادبی اضافه کنند. وی تاکید می کند: برای تقویت این گونه ادبی نیازمند انجمن های شعر محلی در قالب انجمن ترانه سرایی هستیم.دکتر «صفرزاده» از پژوهشگران فرهنگ عامه با بیان این که تات زبانان بیشتر مضامین دلخواه خود را در بین ترانه های فارسی جستجو میکرده و بعضا ترانه های فارسی زبانان را منشاء آلام و آرامش خود می دانسته اند، اظهار می دارد: بنابراین از دیر باز اهالی ذوق و شاعران تات زبان کمتر به ترانه سرایی رغبت نشان داده اند و حتی مرحوم عارف بجنوردی و آقا میرزا علی محمدی که از شاعران اهل ذوق تات زبان منطقه سنخواست بودند هم کمتر به ترانه سرایی مبادرت می ورزیدند.
وی ادامه می دهد: بعد از آن بزرگواران نیز شاعران و صاحبان ذوق تات زبان همان مشی گذشتگان را داشتند اما اخیرا بر حسب رخدادهای اجتماعی و مناسبات مختلف و تغییر نگاه شاعران بعضا به ترانه سرایی مبادرت ورزیده اند.وی اضافه می کند: با این همه در بین گروه های تات زبان نسبت به کرمانج، ترک و ترکمن توجه به ترانه سرایی کمتر است و دلیل آن هم وجود مضامین بلند و برانگیزاننده و آرامبخش در ترانه فارسی زبانانی هم چون فایز دشتستانی و بابا طاهر و نوسرایان ادب فارسی است.
«صفرزاده» خاطرنشان می کند: به نظر می رسد مراکز فرهنگی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و حوزه هنری می توانند برای غنای ترانه سرایی در بین گویش وران و دیگر زبان های استان موثر واقع شوند و با برگزاری جشنواره ترانه سرایی به گویش محلی و ترانه سرایی موضوعی، به این گونه ادبی بیش از پیش رونق بخشند.