جاری شدن فاضلاب و پساب شهری به عادتی دیرینه و تصویری تکراری در بسیاری از محله های شهر بجنورد و دیگر شهرهای استان تبدیل شده است، آب تیره رنگ  متعفنی که عامل ایجاد بیماری و زشتی کوچه ها و دلیلی برای تخریب آسفالت شده است و گویا قرار نیست این تصویر در برخی مناطق زیبا شود. اگر چه برای اولین بار برای جلوگیری از آلودگی آب‌های زیرزمینی، ارتقای بهداشت و استفاده دوباره از آب در صنایع، شرکت آب و فاضلاب شهری احداث پروژه سیستم فاضلاب شهری را در استان کلنگ زد و اکنون تا برخی از محله ها و مناطق رسیده است اما با مشکلاتی که در این بخش وجود دارد هنوز تا تکمیل پروژه راه بسیاری مانده است. سال گذشته این پروژه با چالش جدی مواجه شد به نحوی که با تغییر مدیریت شرکت پتروشیمی خراسان به عنوان سرمایه گذار اصلی جمع آوری فاضلاب مرکز استان، اعلام شد که اجرای پروژه تا مشخص شدن مشکل به تعویق افتاده است.با این که در همان بازه زمانی سرپرست وقت شرکت آب و فاضلاب خراسان شمالی در خبری منتشر شده اعلام کرده بود که 170 کیلومتر شبکه فاضلاب برابر 60 درصد از مرکز شهر استان دارای شبکه فاضلاب است اما امروزه بیشتر شهرک های شهر بجنورد و تمام حاشیه این شهر از داشتن شبکه فاضلاب محروم هستند و اجرای کامل این طرح هنوز با چالش کمبود ها  از جمله منابع مالی و اعتباری مواجه است.سال گذشته کار به تعویق این طرح ختم نشد و اعتراض های مردمی را به دنبال داشت زیرا لوله شبکه انتقال تا جلوی در خانه های شان آمده بود ولی نیمه کاره رها شده بود و این در حالی بود که شهروندان مبالغی را برای اجرای سیستم فاضلاب پرداخت کرده بودند و این اعتراض ها موجب شد. مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب اعلام کند: «نواقص موجود در احداث لوله های انتقال فاضلاب موجب شده تا اتصال خانه ها به شبکه فاضلاب به تاخیر بیفتد». اینک 4 سال از زمان کلنگ زنی سیستم فاضلاب شهری بجنورد می گذرد و همچنان مشکل به قوت خود باقی است. جوادیه یکی از نزدیک ترین محله ها به مرکز شهر بجنورد است که هنوز از داشتن سیستم فاضلاب محروم است، نیازی به گفتن نیست از میدان شهید تا میدان جوادیه راهی نیست، برای رصد وضعیت آن ها دراین روزهای آغاز فصل سرد اگر بخواهید سری به آن جا بزنید حدود 15 دقیقه بیشتر زمان نمی برد. آب های جاری در میان کوچه ها به ویژه در کوچه های انتهای این منطقه بیداد می کند، اگر چه مردم این محله همانند دیگر محله های مشابه اقدام به حفر چاه در منازل خود کرده اند اما این منطقه شرایط ویژه ای دارد با حفر چاهی کم عمق آب از زمین بیرون می زند و عملا حفر چاه در این منطقه به شکلی که در دیگر محله ها وجود دارد ممکن نیست.  

از حالا سوز پاییز احساس و بوی تعفن و فاضلاب از برخی کوچه ها استشمام می شود؛ کوچه هایی که شاهد کودکانی با پای های عریان هستند. یکی از شهروندان جوادیه که از کسبه خیابان اصلی این محله است، می گوید: حفر چاه برای فاضلاب بی معنی ترین کار در این محله است زیرا چاه حفر شده بعد از چند روز نیاز به تخلیه دارد و این در حالی است که هزینه های این کار برای مردم زیاد است.وی با بیان این که تاکنون مردم محله چندین بار با استانداری و فرمانداری مکاتبه و وعده های زیادی دریافت کرده اند ولی هنوز از داشتن سیستم جمع آوری فاضلاب محروم هستند، ادامه می دهد: گفته می شود که جوادیه در گودی قرار دارد و این مانع اجرای سیستم فاضلاب می شود و این در حالی است که اختلاف سطح این محله با محله های هم جواری که صاحب شبکه جمع آوری هستند چندان نیست.

مالک یکی از کارواش های این منطقه هم با بیان این که شبکه جمع آوری فاضلاب نداریم و امکان حفر چاه هم در منطقه وجود ندارد، می گوید: هر سه روز آب جمع شده در مخزن توسط یک تانکر جمع آوری می شود که هزینه آن 20 هزار تومان است و ماهانه ما مجبور به پرداخت مبالغ بالایی برای حمل پساب غیر قابل استفاده این مکان هستیم.شهرک امام خمینی(ره) یکی از شهرک های مرکز استان است که سال هاست انتظار اجرای شبکه جمع آوری فاضلاب را می کشد. یکی از شهروندان ساکن این شهرک هم از هزینه های بالای نبود سیستم جمع آوری فاضلاب می گوید و خسارتی که به ساکنان این شهرک وارد می شود.وی می گوید: حیاط برخی خانه ها بعد از بنا قرار دارد و هر بار برای تخلیه چاه فاضلاب باید تمام وسایل خانه و مسیر تخلیه شود و این واقعا به مشکل بزرگی برای ما تبدیل شده است.وی ادامه می دهد: با این که 4 سال از زمان اجرای طرح می گذرد اما هنوز هیچ خبری از اجرای این طرح در این محله نیست.خیابان استادیوم، شهرک فرهنگیان وحواشی شهر بجنورد از جمله مناطقی هستند که هنوز در پیچ نبود شبکه جمع آوری مانده اند و رها شدن پساب ها و فاضلاب های حاشیه شهر در کوچه ها از مهم ترین معضلات شهری این مناطق است که رعایت بهداشت قربانی کمبودها می شود.رها شدن فاضلاب ها در شهر و یا پای کوه باباموسی در حالی است که سرشار از عوامل بیماری زا هستند و باید در مکانی تصفیه شوند. 

مشکل نگران کننده ای که در اجرای ناتمام این پروژه وجود دارد آسیبی است که به محیط زیست  وارد می شود. متاسفانه فاضلاب های جمع آوری شده توسط ماشین های حمل فاضلاب در باقرخان 3 رها می شوند و زمین را نیترات افشانی می کنند، مواد بیماری زا به درون زمین نفوذ می کند و آب های زیر زمینی و مزارع اطراف را آلوده می کند با این که زمین نقش تصفیه کننده را دارد اما این حجم از فاضلاب در این مکان خاصیت تصفیه خاک را زایل می کند و لایه های خاک که می توانستند سهم مهمی در تغییرات کیفیت فاضلاب های دفعی داشته باشند دیگر قادر به انجام این کار نیستند. با این که هیچ گاه منطقه مورد نظر برای سنجش میزان نیترات مورد آزمایش قرار نگرفته است اما چه بسا با یک آزمایش متوجه میزان نیترات بیش از استانداردهای جهانی شویم. یک کارشناس با اشاره به اهمیت جمع آوری فاضلاب شهری می گوید: امروزه با توجه به کاهش بارش های آسمانی، افزایش جمعیت شهری و رشد صنعت و کشاورزی، بیش از پیش کشور ما با مسئله خشک سالی مواجه شده است.وی اظهارمی کند: یکی از راه های مقابله با خشک سالی و کمبود آب که در بسیاری از کشورهای توسعه یافته تجربه شده، استفاده دوباره از فاضلاب یا پساب و بازگرداندن آن به چرخه محیط زیست است.وی اعلام می کند: در کشور ما از دیرباز به منظور دفع فاضلاب شهری از چاه های جاذب استفاده می شد. اما امروزه مطالعات نشان داده که این روش علاوه بر ایجاد آلودگی های شدید خاک، به آب های زیر زمینی نیز آسیب می زند. غلظت بالای یون نیترات در بسیاری از منابع زیر زمینی، گواهی بر این مدعاست.وی ادامه می دهد: اجرای شبکه جمع آوری فاضلاب در کنار تصفیه خانه موجب جلوگیری از انتقال آلودگی و رشد میکروارگانیزم ها در محیط شهری، آلوده نشدن منابع آب و خاک توسط فاضلاب، امکان بازگرداندن فاضلاب به چرخه محیط زیست و مقابله با خشک سالی و امکان تولید برق و کود شیمیایی از فاضلاب می شود.در همین رابطه، مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب خراسان شمالی می گوید: شرکت های آب و فاضلاب شهری2 وظیفه ذاتی دارند که محور اول تامین و توزیع آب سالم و بهداشتی بین شهروندان است که در این شاخص صد در صد جمعیت شهری استان خراسان شمالی تحت پوشش شبکه توزیع آب شهری هستند و محور دوم جمع آوری و تصفیه فاضلاب خانگی برای ارتقای بهداشت عمومی، حفاظت از محیط زیست و منابع آب های زیر زمینی است.«ساقی» با بیان این که شاخص برخورداری از شبکه جمع آوری فاضلاب در استان 31 درصد است که از میانگین کشوری  17 درصد عقب هستیم، اظهارمی کند: در 2 شهر بجنورد و اسفراین شبکه جمع آوری و تصفیه فاضلاب در حال بهره برداری است که در شهر بجنورد 48.5 درصد جمعیت و در شهر اسفراین حدود  90 درصد جمعیت شهری  از شبکه جمع آوری فاضلاب برخوردارند. وی ادامه می دهد: برای جبران این عقب ماندگی همان طور که در ماده 37 قانون برنامه ششم تکلیف شده است باید 25 درصد به میانگین جمعیت تحت پوشش شبکه جمع آوری فاضلاب طی 5 سال آینده  افزوده شود.

این مسئول اضافه می کند: برای تحقق هدف بیان شده از توان و پتانسیل بخش خصوصی استفاده شده و مدلی به نام فاینانس جاری(مدل خراسان شمالی) طراحی شده که از طریق فروش انشعابات فاضلاب و استفاده هم زمان از اعتبارات طرح شبکه فاضلاب اجرا می شود که هم زمان با سفر وزیر سابق نیرو در تیر ماه مراسم کلنگ زنی آن در شهرستان بجنورد انجام شد و 140 کیلومتر شبکه جمع آوری فاضلاب استان به این شیوه در شهر های  بجنورد، شیروان، آشخانه و اسفراین با اعتباری برابر 400 میلیارد ریال انجام شد.

وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اعتبارات قطره چکانی این پروژه، اعلام می کند: با توجه به اعتبارات کم و قطره چکانی ملی و استانی برای اجرای پروژه ها، برای تأمین منابع مالی و جبران عقب ماندگی ها اقدام به اجرای پروژه های فاضلاب از محل فروش انشعابات فاضلاب کرده ایم با این حال درآمد های حاصل از فروش انشعابات فقط حدود 50 درصد از هزینه های اجرای شبکه ها را پوشش می دهد و برای احداث تصفیه خانه ها و نیز تکمیل شبکه ها در 5 سال آینده به حداقل 250 میلیارد تومان اعتبار علاوه بر درآمدهای فوق مورد نیاز است که امیدواریم در طی سال های آتی و با مساعدت نمایندگان محترم استان در مجلس شورای اسلامی بتوانیم این مبالغ را از اعتبارات ملی دریافت کنیم.

وی به تبعات اجرا نشدن شبکه جمع آوری فاضلاب هم اشاره و اعلام می کند: در بخش فاضلاب باید بگوییم آب کالای یک بار مصرف نیست و باید برای جمع آوری، تصفیه و برگشت آن به چرخه در قالب اجرای طرح های فاضلاب تلاش شود که این مهم باعث حفاظت از محیط زیست، ارتقای سطح بهداشت عمومی، جلوگیری از آلودگی منابع زیر زمینی به عنوان بخشی از منابع تامین آب، تبدیل هزینه های سنگین درمان به هزینه های اندک پیشگیری و موارد دیگری می شود که همسو با سیاست اقتصاد مقاومتی است.وی به مزیت های دیگر ایجاد شبکه جمع آوری و تصفیه فاضلاب اشاره و اعلام می کند: تلطیف هوا با توسعه فضای سبز، اصلاح رفتار مردم در محیطی شاداب، جلوگیری از مصرف فاضلاب خام در کشاورزی، تبدیل آب از چرخه یک بار مصرف و مخرب به چند بار مصرف و سازنده، اشتغال زایی، رشد صنایع وابسته به فاضلاب، تامین منبع دایمی برای مصارف کشاورزی با استفاده از پساب تصفیه شده از دیگر مزیت های ایجاد شبکه فاضلاب است.

«ساقی» ادامه می دهد: جمعیت برخوردار شهر بجنورد 48.5 درصد است که با ادامه  اجرای پروژه جمع آوری فاضلاب،  ضلع جنوبی خیابان مدرس ( کمربندی) از منطقه شرق سپاه تا میدان دولت کل منطقه، شهرک فرهنگیان و گلستان شهر جمعیت تحت پوشش در مرکز استان به طور قابل ملاحظه ای افزایش خواهد یافت.وی ادامه می دهد: عملیات اجرایی تصفیه خانه فاضلاب در هفته دولت سال 95 آغاز شده که با مشارکت سرمایه گذار بخش خصوصی با خرید تضمینی پساب توسط دولت در حال اجرا است که جهت ساخت این تصفیه خانه 280 میلیارد ریال بخش خصوصی هزینه خواهد کرد و در حال حاضر از بیش از 37 درصد پیشرفت فیزیکی برخوردار است. طی 2 سال  باید وارد مدار بهره برداری شود.

 

با بزرگ شدن شهرها و افزایش جمعیت و گسترش صنایع و کارخانه ها مسئله آلودگی محیط زیست روز به روز اهمیت بیشتری پیدا می کند، با گسترش زندگی ماشینی و به علت توجه نکردن افراد به منابع عمومی هر روز انواع آلودگی محیط زیست آدمیان و حیوانات را نا سالم تر می کند و زندگی آن ها را در معرض خطر جدی تری قرار می دهد. بنابراین جمع آوری گنداب ها و پساب ها از محیط زیست در شهرها از دیدگاه های زیر لازم و ضروری است.بهداشت همگانی: فاضلاب ها همیشه دارای مقدار بسیاری مواد خارجی هستند که به صورت گوناگون برای زندگی موجودات زنده زیان آور هستند. وجود باکتری ها و میکروب های بیماری زا در فاضلاب ها عاملی است که بیش از 100 سال گذشته زیان آن برای مردم آشکار شده است.

نظم محیط زیست: بر هم خوردن نظم محیط زیست بیشتر ناشی از ایجاد آب های سطحی و در نتیجه بارندگی های شدید و کاهش نفوذ پذیری خیابان ها و پشت بام ها در شهر نسبت به زمین هاست. مزاحمت آب های سطحی به ویژه در نقاط پست و گود شهر که معمولاً آب های نام برده بیشترین مقدار خود را به دست می آورند افزایش می یابد و به عنوان مثال می توان به جنوب تهران اشاره کرد.

کاربرد دوباره فاضلاب: موضوع کاربرد دوباره فاضلاب ها به علت نیاز به آب روز به روز بیشتر مورد توجه قرار می گیرد. به ویژه در ایران به علت کمی آب و گرانی آب آشامیدنی، استفاده از فاضلاب های پالایش شده برای مصرف های غیر خانگی اهمیت ویژه ای پیدا می کند. کاربرد دوباره  فاضلاب برای مصرف های غیر خانگی می تواند به کاهش مشکل آب رسانی در شهرهای کم آب منجر شود. تا کنون به استفاده از فاضلاب های خانگی برای آبیاری کشاورزی توجه کمتر یا نادرستی شده است. تاثیر در سفره های آب زیر زمینی: جمع آوری فاضلاب های شهری توسط شبکه  کانالیزاسیون در بالابردن سطح آب زیر زمینی و پاک و نگهداری از منابع طبیعی آب زیر زمینی تاثیر چشمگیری دارد. موضوع آلوده نکردن آب های زیر زمینی در کشور ما که سیستم بیرون راندن فاضلاب در آن به صورت سنتی و با استفاده از چاه های جذب کننده انجام می گیرد اهمیت بیشتری می یابد.

شرکت آب و فاضلاب روستایی خراسان شمالی

 

بیابانی- بحران آب در دو شهر شیروان و اسفراین، نقشه جامع سرمایه گذاری، کمک به انجمن ام اس برای تجهیز کلینیک تخصصی و ساخت ساختمان آموزشی دانشگاه کوثر و تجهیز و ساخت سایت ارکان از جمله مواردی بود که  عصر روز گذشته در جلسه شورای برنامه ریزی و توسعه استان مطرح شد.

مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب شهری استان در  این جلسه، وضعیت آب در شهرهای شیروان و اسفراین را بحرانی دانست و با بیان این که میزان بارندگی در استان در مجموع نسبت به سال قبل 40  و نسبت به دوره بلند مدت 30 درصد کاهش یافته است، گفت: بیشتر آب شیروان از سد تأمین می شود ولی در حاضر به دلیل کمبود بارندگی قطع شده است.«ساقی»  ادامه داد:به دلیل این که شبکه فاضلاب این شهرستان کامل نشده است اگر آب از منابع زیرزمینی تامین شود نیترات بالا  می رود و کیفیت آن پایین می آید.وی وضعیت مخازن آب اسفراین را بهتر اعلام و اظهارکرد: 30 هزار مشترک در این شهرستان وجود دارد و فقط 15 هزار مخزن فعال است.به گزارش خبرنگار ما، بر همین اساس مصوب شد تا برای بهبود شرایط شهرهای دارای تنش آبی مبلغ یک میلیارد و 500 میلیون تومان و یک میلیارد تومان هم به شیروان اختصاص یابد.هم چنین بر اساس مصوبه شورای برنامه ریزی و توسعه استان یک میلیارد و 300 میلیون تومان برای خرید تجهیزات کلینیک تخصصی بیماران خاص کمک می شود.«پورعیسی» رئیس سازمان برنامه و بودجه استان هم در این جلسه با بیان این که 99.9 درصد اعتبارات تاکنون جذب شده است، گفت: طی 6 ماه دوم سال 6 هزار میلیارد تومان برای اشتغال و تسهیلات ارزان قیمت اختصاص خواهد یافت.

وی ادامه داد: طی 15 روز آینده تسهیلات مناطق زلزله زده ابلاغ می شود و باید بنیاد مسکن اقدامات خود را به اتمام برساند.وی همچنین به اعتبارات سفر رهبری هم اشاره کرد و گفت: با پیگیری های استاندار 101 میلیارد تومان از این محل ابلاغ شد و قرار است 98 میلیارد تومان برای حوزه راه در نظر گرفته شود.سرپرست دانشگاه علوم پزشکی هم با تأکید بر این که کلینیک ویژه بیماران خاص با مساحت 3 هزار و 665 متر در حال ساخت است و تا 22 بهمن افتتاح می شود، گفت: برای ساخت آن در مجموع 7 میلیارد تومان هزینه می شود.

وی افزود: بخش های دیالیز، شیمی درمانی، تالاسمی، آزمایشگاه و فیزیوتراپی و تصویربرداری تا 22 بهمن به بهره برداری خواهد رسید.«صبوری» مدیر عامل شرکت برق استان نیز با بیان این که برای جابه جایی تجهیزات ضلع جنوبی  جاده ارکان 2 مانع وجود دارد، عنوان کرد: نمایشگاه بین المللی و زمینی کردن سایت هلال احمر دو سد راه در این مسیر است.وی افزود: برای ضلع جنوبی این سایت  به 500 میلیون تومان و 226 میلیون تومان هم برای پرداخت مطالبات قبلی نیاز است.

در این شورا برای احداث و جابه جایی تاسیسات، چاه ها و همچنین آسفالت جاده مقرر شد مبلغ 3 میلیارد و 250 میلیون تومان برای سه بخش راه، آب و برق اختصاص یابد.«بهزادفر» رئیس حراست سازمان مدیریت و برنامه ریزی با اشاره به سامانه نقشه جامع سرمایه گذاری استان گفت: این سامانه در راستای دسترسی به سند چشم انداز توسعه استان طراحی شده است.به گزارش خبرنگار ما هم زمان با بازگشایی مدارس مصوب شد مبلغ 200 میلیون تومان هم برای  راه اندازی 20 پایگاه تغذیه سالم در مدارس در نظر گرفته شود.