طرح های آبخیزداری استان، در انتظارجاری شدن اعتبارات مصوب
تعداد بازدید : 145
کاهش سالانه یک متر از سطح آب های زیرزمینی
نویسنده : شیری
خشک سالی های پیاپی در سال های اخیر که در استان به وقوع پیوست، به تدریج باعث کم آبی و بحران آب در منطقه شد به طوری که اکنون این بحران به مرحله ای رسیده که خراسان شمالی به عنوان یکی از استان های کم آب در کشور مطرح شده است. امروزه وجود منابع آبی بیشتر، امتیاز بزرگی برای توسعه منطقه محسوب می شود و مسئولان و متولیان بخش، کاهش بحران و تنش آبی در استان را در گرو اجرای طرح های آبخیزداری و آبخوان داری می دانند. توجه به جمع آوری آب های سطحی و زیرزمینی به منظور مدیریت منابع آبی امری بی بدیل و چاره ای برای مهار این آب هاست، بنابراین تخصیص اعتبار در این بخش نباید نادیده گرفته شود که طی سال های اخیر به دلیل وضعیت اقتصادی کشور، این تخصیص ها به حداقل رسیده و همین مسئله کندی اجرای طرح ها را موجب شده است. یک کارشناس آبخیزداری در این باره می گوید: از آن جایی که تقویت سفره های زیرزمینی با مهار آب های سطحی و آبخیزداری و آبخوان داری امکان پذیر است باید اقداماتی در این زمینه انجام و از حفر چاه ها و برداشت های غیرمجاز جلوگیری شود، زیرا منابع آبی به شدت تحت تأثیر برداشت های غیرمجاز است.
«حیدری» آبخیزداری و آبخوان داری را از جمله طرح های مهم و تأثیرگذار در تقویت سفره های زیرزمینی مطرح و خاطرنشان می کند: برای رفع مشکل کم آبی و جلوگیری از هدر رفت آب های داخلی، آبخیزداری و آبخوان داری باید در اولویت تخصیص اعتبارات قرار گیرد این در حالی است که همواره متولیان امر نبود اعتبارات را عامل اصلی تأخیر در اجرا مطرح می کنند. به گفته وی، با این که اقتصاد استان بر پایه کشاورزی است و با آبخیزداری می توان منابع آبی مناسبی برای بخش کشاورزی تأمین کرد اما همچنان این طرح ها در مرحله مطالعه رها شده است و حرکت بسیار کندی دارد. «رحمتی» یکی از کشاورزان می گوید: با این که روستای دشت در جوار جنگل باید از میزان بارندگی های زیادی برخوردار باشد اما تغییرات آب و هوایی و شرایط جوی به گونه ای شده است که گاهی ابر تشکیل می شود ولی بارندگی انجام نمی شود یا بارش ها توأم با رگبار و خسارت است. وی اظهار می کند: زمانی که هنوز استان تاسیس نشده بود، بخش هایی از طرح آبخیزداری در منطقه دشت انجام می شد و پس از آن هم که زیر مجموعه جاجرم بود تا حدودی طرح اجرا می شد اما اکنون اقدامی در این زمینه صورت نگرفته است و تمام منابع آبی که کمبود هم نداریم به راحتی از دسترس خارج می شود.وی اضافه می کند: دشت منطقه ای است که از اطراف آن آب سرازیر می شود و اگر جدول داشته باشیم این آب ها مهار و اراضی کشاورزی به راحتی آبیاری می شود.
در همین باره، معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی با اشاره به این که به دلیل قرار گرفتن در منطقه خشک و نیمه خشک با مسئله خشک سالی مواجه هستیم، می گوید: از نظر مسائل آب و هوایی از گذشته تاکنون مشکلاتی در حوزه آب و خاک داشتیم اما در سال های اخیر که خشک سالی و تغییر اقلیم داشتیم، مسئله آب دچار چالش شد که این وضعیت به تدریج تشدید می شود.
دکتر «فرامرز» با اشاره به این که بهره برداری از منابع آبی نسبت به گذشته بیشتر شده است، خاطرنشان می کند: اگر نتوانیم راهکارهای مناسبی را طی دوره های کوتاه، میان و بلند مدت برای رفع این مشکل پیش بینی کنیم در آینده با کمبود منابع آبی مواجه خواهیم بود. وی ادامه می دهد: همان طور که برای نجات خراسان جنوبی انتقال آب از جای دیگر مطرح است اگر فکری برای این مسئله نکنیم و همین روند ادامه یابد، ممکن است ناگزیر به انتقال آب از جای دیگر برای استان شویم.
وی تصریح می کند: یکی از برنامه هایی که برای نگهداری، مدیریت و بهره وری مناسب از منابع آب های سطحی می توان انجام داد اجرای طرح های آبخیزداری در حوزه های آبخیز است که ما دو حوزه آبخیز اصلی اترک و کالشور را در استان داریم. به گفته وی، تمام روان آب های ناشی از بارندگی های استان در حوزه های اترک و کالشور از دسترس خارج می شوند که آبخیزداری مهم ترین روش نگه داشتن آب است. وی ادامه می دهد: مجموع مطالعات عملیات آبخیزداری استان 23 درصد و در حوزه اجرا 8 درصد است.
«فرامرز» اعتبارات هزینه شده برای عملیات آبخیزداری استان در سال گذشته را از محل اعتبارات ملی، 32 و استانی 42 میلیارد ریال ذکر و خاطرنشان می کند: امسال هم 38 میلیارد ریال از محل اعتبارات ملی و 42 میلیارد ریال هم از محل اعتبارات استانی مصوب شده است که اگر به طور کامل تخصیص یابد این عملیات به درستی اجرا خواهد شد. مدیرعامل شرکت آب منطقه ای خراسان شمالی نیز در این باره می گوید: در سال آبی که گذشت ایستگاه های آب منطقه ای میزان بارندگی تجمعی استان را 186 میلی متر ثبت کردند در حالی که سال گذشته 300 میلی متر ثبت شده بود.
«علوی» می افزاید: 22 درصد از سدهای استان پر و حجم کل سد ها 226 میلیون متر مکعب است. وی با اشاره به وجود حدود ۳۵۰۰ حلقه چاه مجاز و 3 هزار حلقه چاه غیرمجاز در استان برای بهره برداری از آب های زیرزمینی در استان تصریح می کند: در هر سال حدود یک متر سطح آب های زیرزمینی استان کاهش پیدا می کند که در دشت های مختلف متفاوت است. وی اظهارمی کند: با این شرایط منابع آبی، اجرای طرح های آبخیزداری می تواند مانع هدررفت آب ها شود، زیرا سیلاب هایی که اتفاق می افتد باعث فرسایش خاک و منابع آبی می شود.