اتاق فکر دانشگاه ها فقط یک نام زیبا
نویسنده : بهروز
اتاق فکر، نام زیبایی که این روزها در بسیاری از محافل علمی، فرهنگی و اجتماعی شنیده می شود. هسته ای که باید خط دهنده و سیاست گذار همه امور جامعه باشد و فقط در حد نام باقی نماند.3 سال قبل بود که تصمیم گرفته شد نخبگان و دانشگاهیان در جمعی که اتاق فکر نام دارد دور هم گرد آیند و برای توسعه استان ها برنامه ریزی و تصمیم گیری و حتی تصمیم سازی کنند در حقیقت ایجاد اتاق های فکر یکی از راه هایی بود که می شد به واسطه آن یافته های دانشگاه ها را کاربردی کرد.
در استان ما هم اتاق فکر در دانشگاه مرجع و مادر تشکیل شد تا بعد از سال ها ارتباطی که باید بین صنعت و دانشگاه و دولت برقرار می شد، برقرار شود.
دانشگاه ظرفیتی مغفول
یک عضو هیئت علمی در این مورد می گوید: مفهوم و ساختار دانشگاه به عنوان پایهایترین نهاد متولی علم و مرکز عقلانیت جامعه چند صباحی است که در ایران مورد تامل قرار گرفته است. قاسمی می افزاید: از یک طرف جریانی در سیاستگذاری های نهاد دانشگاهی مدعی کارآفرین کردن دانشگاهها و سوق دادن دانشگاههای ایران به سوی نهاد بازار است و از طرف دیگر، گروهی از اندیشمندان و اساتید دانشگاهی این کار را الگوی ناقص و اقتباس از مدل های غربی می دانند که موجب ضربه زدن به علم و پژوهش خواهد شد.
وی با بیان این که دو دیدگاه کلی درباره دانشگاه مطرح است اظهارمی کند: یک دیدگاه برای دانشگاه یک آرمان و رسالتی قائل است که غالباً دارای سه وجه آموزش، پژوهش و تربیت نسل است. در مقابل، دیدگاهی وجود دارد که قائل به اثرگذاری دانشگاه به عنوان رکن محوری توسعه در جامعه است و این اثرگذاری را در رابطه با کارآفرینی و بازار میداند.
وی ادامه می دهد: تجربه بشری نشان داده که محصول دانشگاه اندیشی، ظهور یک ایده و دیدگاه تأثیرگذار درخصوص دانشگاه است که به کشف مسائل، روندها و ارائه راهحل برای آنها، آینده پژوهی، مطالعات میدانی و علمی، سفارش قراردادها، تربیت نیرو و ارائه مشاوره می رسد و این موارد مهم ترین محورهای تشکیل اتاق های فکر به شمار می روند که اکنون باوجود ضرورت، جای آنها در دانشگاه های ما خالی است.
به گفته وی باتوجه به این که وظیفه دانشگاه ها تنها حرکت در مرزهای دانش نیست و باید برای آینده کشور و نیازهای جامعه نیز فعالیت کنند، بنابراین لازم است اتاق های فکر در دانشگاه ها با هدف ایجاد ارتباطی مفید و کاربردی میان آموزش عالی و جامعه تعیین و تدوین شود.وی با بیان این که روسای دانشگاه های کشور معتقدند که چنین ساز و کاری در دانشگاه ها به درستی شکل نگرفته و ساماندهی نشده است می گوید: یکی از نشانههای هر ایدهای برای دانشگاه این است که از ذهن یک نفر تراوش نمیکند بلکه محصول پیوند ذهنیات متفکران و واقعیت های جاری است که به یک معقولیت عمومی و یک ضرورت ماندنی تبدیل میشود.
دانشگاه سازنده فکر
یکی دیگر از اساتید استان می گوید: کار دانشگاه ها فکر است و موضوعی غیر از فکر در این مراکز وجود ندارد و این که بخواهیم اتاقی به نام اتاق فکر داشته باشیم که اهرم اجرایی هم برای مصوباتش نباشد آب در هاون کوبیدن است. این عضو اتاق فکر استان بیان می کند: از همان ابتدا مشخص بود که تشکیل اتاق فکر فقط پاک کردن صورت مسئله است و دانشگاهی که کارش تولید علم و فکر و ایده است برای ارتباط سازنده با صنعت و دولت و اجرایی شدن مصوباتش باید به فکر راهکار هایی دیگر باشد و اتاق فکر نیاز به سازوکاری دارد که نمی شود با توجه به دیدگاه متولیان و مدیران به دانشگاه آن را تبیین کرد.
وی ادامه می دهد: این که دانشگاه ها با راه اندازی اتاق های فکر می توانند محصولات خود را به صورت کاربردی و ملموس در اختیار نهادهای مختلف علمی، فرهنگی، تجاری، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کشور قرار دهند خوب است اما اتاق فکر با این کاربرد به هدف اصلی خود که ارائه راهکار برای حل مشکلات جامعه است نمی رسد و این که دانشگاه ها تلاش دارند که براساس فکر و اندیشه جدید نیازهای جامعه را برطرف کنند خوب است اما به شرط اجرایی شدن آن. یک استاد دانشگاه و پژوهشگر هم با اشاره به تشکیل اتاق فکر در دانشگاه های بزرگ کشور بیان می کند: اتاق فکر راهبردی در راستای تقویت فکرسازی و ایده پردازی باید حرکت کند و این روند در مراکز دانشگاهی می تواند جامعه را به سمت نوآوری و تصمیم سازی هدایت کند.
هاشمی اظهار می کند: تمامی گروه های آموزشی و شوراهای دانشگاه ها به نوعی اتاق فکر به شمار می روند اما باید این روند به صورت ساماندهی شده صورت گیرد تا بتوانیم برای جامعه نیز برنامه ریزی کنیم.
وی با بیان این که راه اندازی اتاق های فکر در دانشگاه های کشور ضروری است، اظهار می کند: با راه اندازی این اتاق ها نظام برنامه ریزی و آینده نگری در کشور شکل می گیرد و می توان افق های فکری جدید را تدوین کرد و قادر خواهیم بود برای آینده کشور برنامه ریزی کنیم. وی درباره محوریت این اتاق های فکر هم می گوید: این اتاق های فکر در حوزه های اقتصادی و صنعتی، آب و محیط زیست، فرهنگی و اجتماعی و روابط بین المللی، متناسب با ضروریات هر استان در دانشگاه های مادر استان فعال است و به تدریج از ظرفیت همه دانشگاه های استانی در این زمینه استفاده خواهیم کرد.
شبکه ملی جامعه و دانشگاه
دکتر هراتی دبیر اتاق فکر استان در این رابطه می گوید: شبکه ملی جامعه و دانشگاه جایگزین اتاق فکر خواهد شد.
وی ادامه می دهد: در این زمینه تفاهم نامه ای میان وزارت علوم، سازمان برنامه و بودجه، وزارت کشور و مرکز بررسی استراتژیک ریاست جمهوری منعقد شده است.
وی تاکید می کند: کارگروه شبکه ملی جامعه و دانشگاه که تشکیل می شود، استاندار و رئیس برنامه و بودجه استان دو رکن اصلی تشکیل این شبکه هستند و دبیر این شبکه یکی از نخبگان استان است و البته الزامی نیست که وی حتما دانشگاهی باشد چرا که این شبکه دغدغه ای فراتر از دانشگاه و به بیرون از دانشگاه نیز توجه دارد. وی با بیان این که دغدغه اتاق فکر ضمانت اجرایی مصوبات بود تصریح می کند: با ساختار جدید مصوبات اتاق فکر، رابطه بهتر و پویا تری بین دانشگاه و اتاق فکر به وجود می آید.