
در گوشه و کنار شهر بجنورد در داخل انبارها، تجمع ضایعات نان در شرایط کاملاً غیر استاندارد و غیر بهداشتی خودنمایی می کند. لابه لای ضایعات نان، نان های کپک زده ای جا خوش کرده اند که می توانند برای سلامتی کاملاً مضر باشند. نکته قابل تامل، کم توجهی برخی از خانواده ها به دور ریز نان و نگهداری نامناسب آن است که سبب تولید نان کپک زده و انتقال آن به چرخه غذایی می شود. در این میان، سوالی که مطرح می شود این است که چرا تاکنون اقدامی برای ساماندهی انبارهای ضایعات و فرهنگ سازی مناسب برای شرایط نگهداری ضایعات نان در مرکز استان انجام نشده است. کارشناسان بهداشتی می گویند «آفلاتوکسین» که در کپک نان خشک یافت میشود مادهای سمی است که متاسفانه سلامت را نشانه گرفته است.
جای خالی نظارت
یکی از شهروندان می گوید: چندی پیش ضایعات نان خشک را برای فروش به یکی از انبارهای موجود در شهر بردم، در لابه لای این ضایعات نان های کپک زده ای به چشم می خورد که بسیار خطرناک است.«سلطانی» می افزاید: به صاحب انباری تذکر دادم اما با بی توجهی گفت این ضایعات نان های کپک زده در لابه لای نان های خشک دیده می شود و مشکلی نیست. وی تصریح می کند: جای خالی نظارت مسئولان در رابطه با این انبارها دیده می شود.یکی دیگر از شهروندان می گوید: چرا باید ضایعات نان خشکی که به صورت غیر مجاز انبار می شود به راحتی و بدون نظارت متولیان مربوطه دوباره وارد چرخه مواد غذایی و خوراک دام شود.
«شاکری» می افزاید: متأسفانه فرهنگ سازی مناسبی از سوی متولیان مربوطه برای شیوه نگهداری ضایعات نان خشک و معدوم سازی نان های کپک زده در شهر انجام نشده است و بیشتر خانواده ها به دلیل احترامی که برای نان قائل هستند نان های کپک زده را وارد چرخه مواد غذایی می کنند بدون آن که با مضرات آن آشنا باشند.
آفلاتوکسین در کپک نان
یک کارشناس تغذیه با اشاره به این که سم آفلاتوکسین در کپک نان خشک تولید میشود، می گوید: این سم در هوای باز، گرما و دیگر شرایط مضر برای ادامه حیات میکروبها، نه تنها از بین نمیرود، بلکه بیشتر هم رشد میکند.«علی زاده» می افزاید: متأسفانه در آزمایشهای انجام شده روی نمونههای غیر انسانی مانند موشها، نتیجه تزریق آفلاتوکسین همواره سرطانی شدن نمونه آزمایشگاهی بوده است.وی ادامه می دهد: در واقع آفلاتوکسین ها، خانوادهای از سموم سرطانزا هستند که توسط برخی از قارچها همچون آسپرژیلوس تولید میشوند. این دسته از قارچهای تولیدکننده آفلاتوکسین ها در خاک، پوششهای گیاهی در حال پوسیدن، علوفه و یونجه و حتی حبوبات رشد میکنند.وی بیان می کند: در اغلب موادی همچون نشاسته، فلفل تند، ذرت، تخم پنبه، تخم آفتابگردان، گندم و به خصوص انواع خشکبار و نانها که به صورت ناصحیح انبار میشود، مقدار قابل توجهی آفلاتوکسین رشد می کند.
معدوم سازی ضایعات
کارشناس مرکز بهداشت بجنورد با اشاره به این که آفلاتوکسین یکی از کپک های خطرناکی است که باید به آن توجه ویژه ای شود، می گوید: در وهله نخست میزان مصرف نان خانواده ها باید به گونه ای باشد که نان دور ریز نداشته باشند و به دلیل ماندگاری بالا سبب تولید نان خشک کپک زده نشوند.
«جودت » با اشاره به این که وقتی نان داغ است، نباید آن را داخل نایلون و حتی روی روزنامه گذاشت، می افزاید: نایلون و روزنامه هنگام تماس با نان مواد خطرناکی ایجاد می کنند بنابراین برای جلوگیری از این نوع مواد خطرناک نان را باید روی پارچه پهن و بعد از سرد شدن استفاده کرد.وی بیان می کند: چنان چه نان کپک زده داشتید تحت هیچ شرایطی آن را بیرون نگذارید و به سرعت آن را معدوم کنید.وی با اشاره به این که فرهنگ مردم ما به گونه ای است که برای نان ارزش خاصی قائل هستند و دور ریختن ضایعات نان آنان را متاثر می کند، می گوید: نکته ای که خانواده ها باید هنگام دور ریز ضایعات به آن توجه کنند، جداسازی نان های کپک زده از نان خشک های سالم است و به گونه ای نان های کپک زده را معدوم کنند که حتی با دور ریختن نیز به دست افرادی که ضایعات نان خشک را جمع آوری می کنند نیفتد زیرا وارد چرخه غذایی ما می شود.
نگرانی ها از نان های کپک زده
در همین حال، مدیر گروه غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی می گوید: یکی از مشکلات موجود، بی توجهی به کپک نان در خانواده هاست و این موضوع جای نگرانی زیادی دارد.
دکتر «براتی زاده» می افزاید: کپک نان (آفلاتوکسین) اگر وارد چرخه غذایی شود سم بسیار خطرناکی است.وی با اشاره به این که باید برای جلوگیری از ورود سم آفلاتوکسین به چرخه غذایی رسانه ها و متولیان مربوطه فرهنگ سازی کنند، ادامه می دهد: یکی از مشکلاتی که تا حدودی سبب می شود برخی از خانواده ها از دورریز نان کپک زده خودداری کنند ارزش بالای نان در بین خانواده هاست.
وی می گوید: کپک نان بی نهایت خطرناک است و نباید در محیط خانه نگهداری شود و حتی برای معدوم سازی آن باید از شیوه مناسبی مانند دفع در خاک استفاده کرد.
وی اضافه می کند: نان خشک تنها برای مصرف خوراک دام نیست بلکه گاهی اوقات در برخی صنایع هم استفاده می شود.وی تصریح می کند: در حال حاضر نان های خشک در انبارهای ضایعات نگهداری می شود که مشخص نیست تحت چه شرایطی و با چه مجوزی و چگونه فعالیت می کنند.وی ادامه می دهد: ضایعات نان خشک در شرایط بسیار نامناسبی نگهداری می شود و کپک های نان به گونه ای است که در محیط پراکنده و باعث آلودگی می شود. مدیرکل دام پزشکی خراسان شمالی در این باره می گوید: نظارت ما بر مراکزی است که پروانه کار گرفته باشند و باید متولیان مربوطه وارد کار شوند و ما اجازه ورود نداریم. «احمدی» می افزاید: برای خوراک دام توصیه نمی شود که از نان خشک استفاده و باید حتما از چرخه غذایی دام خارج شود. وی ادامه می دهد: دامداران مطلع از پیامدهای مصرف نان خشک کپک زده تحت هیچ شرایطی از نان های کپک زده برای خوراک دام استفاده نمی کنند. وی اضافه می کند: طی بازدیدهای سرزده از انبارهای خوراک دام به طورحتم تذکر لازم به صاحبان دامداری ها داده می شود.