راه پر پیچ و خم اشتغال مددجویان
نویسنده : اسدی
یکی از راه های کنترل فقر در جامعه، توانمند کردن مددجویان است، افرادی که به دلایل متعددی از عهده هزینه های زندگی خود بر نمی آیند و از مشکلات معیشتی رنج می برند و تحت حمایت دستگاه های حمایتی قرار می گیرند. با این حال مستمری آن ها تناسبی با حداقل نیازها و هزینه های زندگی ندارد. به دلیل مشکلات معیشتی و اقتصادی مددجویان در چند سال گذشته به توانمندسازی آن ها اهمیت بیشتری داده شده است زیرا توانمندی آن ها، در کنار حل مسائل اقتصادی نقش مهمی در ایجاد استقلال و هویت بخشی به این افراد دارد و این به منزله رشد سرمایه های اجتماعی کشور است. با وجود تغییر رویکرد دستگاه های حمایتی و جهت یافتن برنامه های آن ها به سمت اشتغال اما هنوز مشکلات مختلفی در خصوص توانمندی مددجویان وجود دارد. یکی از مهم ترین موانع اجرای طرح های توانمند سازی در کشور و استان محدود بودن منابع مالی بانکی و مشکلاتی است که در پرداخت تسهیلات وجود دارد به نحوی که در سال 92 از ۳۵۰ میلیارد تومان تسهیلات پیش بینی شده در کشور تنها ۱۸ درصد آن تخصیص یافت که میزان آن کمتر از ۵۰ میلیارد تومان بود و این امر به خوبی نشان از عملکرد ضعیف سیستم بانکی در اجرای طرح مورد نظر دارد. در استان هم وضعیت همین گونه است و بسیار شنیده می شود که بانک ها تسهیلات اشتغال زایی مورد نظر را به خوبی پرداخت نکرده اند. شاید یکی از دلایلی که بانک ها رغبتی برای پرداخت این تسهیلات ندارند به جز وضعیت منابع بانکی، اطمینان نداشتن آن ها از بازپرداخت تسهیلات و توجیه نداشتن مشاغل پیش بینی شده است زیرا مشاغل ایجاد شده در قالب مشاغل خرد، خانگی و بخش های کشاورزی و دام پروری بوده و تجربه اقتصادی این گونه مشاغل نشانگر وضعیت آتی این طرح ها می تواند باشد.
یکی از مددجویان بهزیستی که تمایلی به ذکر نام خود در این گزارش ندارد، می گوید: بسیاری از مددجویان تحت پوشش علاقه مند به ایجاد شغل و راه اندازی کسب و کار هستند زیرا داشتن شغل با درآمد پایدار بسیار بهتر و اقتصادی تر از کمکی است که تحت عنوان مستمری به مددجویان پرداخت می شود.
وی با بیان این که به طور معمول درآمد و هزینه های ما با هم همخوانی ندارد، اظهارمی کند: معرفی و تشکیل پرونده برای پرداخت تسهیلات به مددجویان بسیار طولانی و زمان بر است و همین امر از دلایل بی رغبتی بسیاری از مددجویان از طرح های اشتغال و توانمندی است.
وی با بیان این که وضعیت پرداخت تسهیلات به مددجویان هم که نیازی به گفتن ندارد، ادامه می دهد: بعد از تشکیل پرونده و ارسال آن به بانک، بخش عمده رفت و آمد ها آغاز می شود و این برای مددجویانی که ساکن روستا و مناطق دوردست هستند طاقت فرساست.
وی اعلام می کند: بانک ها چندان تمایلی به پرداخت این تسهیلات ندارند و حتی پرداخت به موقع تسهیلات به مددجویانی که توانایی تامین تضامین را ندارند مشکل ساز است زیرا بسیاری از مددجویان تحت پوشش، زنان سرپرست خانوار هستند و تضامین لازم را ندارند.
وی ادامه می دهد: نتیجه ماه ها دوندگی برای برخی مددجویان متقاضی ایجاد اشتغال، هیچ است.
یکی از مددجویان کمیته امداد با بیان این که از طرح اشتغال زایی تنها یک چرخ خیاطی نصیب وی شده است، می گوید: با اعطای چرخ خیاطی، این نهاد ما را از لیست مددجویان خود خارج کرده و این در حالی است که دادن تنها یک چرخ خیاطی ایجاد اشتغال نیست. این مددجو که رغبتی برای ذکر نام خود در این گزارش ندارد، ادامه می دهد: چرخاندن یک زندگی با یک چرخ خیاطی در این شرایط که بیشتر زنان خیاطی می کنند، ممکن نیست. آنچه مشخص است مهم ترین مشکل مددجویان در تمام کشور اشتغال آن هاست که باید برای حل این مشکل چاره اندیشی شود. رفع این مسئله با تصمیم های غیر کارشناسی مقدور نیست و این موضوع نیاز به کار کارشناسی دقیق دارد و با ارائه راهکارها و بررسی کارشناسی آن ها می توان این مشکل را در آینده کاهش داد. یک کارشناس اقتصادی با بیان این که توانمند سازی مددجویان و محرومان به کاهش فقر و افزایش اشتغال پایدار کمک می کند، می گوید: بدون شک ایجاد شغل و رسیدگی به اشتغال زایی برای مددجویان مقوله ای مفید و مثبت و چند سالی است که توانمندسازی و خود کفایی مددجویان مورد نظر دولت قرار گرفته است. «قلی زاده» با بیان این که اشتغال زایی برای مددجویان موضوعی حساس و مهم است، اظهارمی کند: باید پیش از ارائه تسهیلات و اجرای طرح توانمندسازی، طرح شغل شناسی انجام شود تا مددجویان به سمت اشتغال مفید و پایدار هدایت شوند.
وی ادامه می دهد: شناسایی مشاغل و ارائه آن ها به مددجویان توان اجرایی آن ها را مشخص و مددجویان را از بازار کار مطلع می کند و باعث شناخت کافی آن ها از مشاغل می شود به طوری که با شناسایی و بهره گیری از امکانات محل سکونت مددجویان، زمینه مناسب برای حرفه آموزی و اشتغال آنان میسر می شود. وی خاطرنشان می کند: طرح توانمند سازی مددجویان زمانی موثر و کارآمد خواهد بود که مددجویان پس از ایجاد شغل رها نشوند و مسیر اشتغال آن ها تا رسیدن به نقطه اطمینان بخش با کمک نهادهای حمایتی طی شود و این به معنای کمک در فروش و بازاریابی برای محصولات است.
وی می افزاید: کمیته امداد از نهادهای موفق در اشتغال مددجویان بوده است زیرا بخشی از تولیدات مددجویان در حوزه فرش را خریداری یا برای آن ها بازاریابی می کند با این حال هنوز تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله زیادی وجود دارد. این کارشناس هم به موانع بانکی اشاره و اعلام می کند: دریافت تسهیلات اشتغال همانند دیگر تسهیلات، فرایندها و مشکلات خاص خود را دارد و این امر یکی از مهم ترین سدهای توسعه اشتغال مددجویان است زیرا در گام نخست ورود مددجو با طرح اشتغال، بانک از داشتن تضامین معتبر اطمینان حاصل می کند و این در حالی است که بسیاری از مددجویان به دلیل مسائل فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی که با آن مواجه هستند از ارائه تضامین بانکی معتبر باز می مانند و موفق به دریافت این تسهیلات نمی شوند.
وی ادامه می دهد: با همه موانع و کم و کاستی هایی که در این بخش وجود دارد، توانمندسازی محرومان و مددجویان امری ضروری و بدیهی است که باید اجرایی شود.
در همین باره، مدیر کل کمیته امداد خراسان شمالی بیان می کند: در مورد تضامین بانکی باید گفت ممکن است برخی از ضامن ها توسط بانک ها پذیرفته نشوند زیرا بعد از ارسال پرونده تسهیلات مددجو، بانک مورد نظر اول در مورد داشتن تضامین معتبر با سوال هایی اطمینان حاصل می کند و ضامن مورد نظر باید مورد تایید بانک باشد. «اهرابی» با بیان این که پرداخت تسهیلات مسکن به مددجویان با تضامین زنجیره ای انجام می شود اما این موضوع برای تسهیلات اشتغال زایی آن ها مصداق ندارد، ادامه می دهد: دستور العمل این گونه تضامین در قرار دادهای تسهیلات اشتغال زایی وجود ندارد. وی می افزاید: با توجه به تسهیلات خودکفایی که مبلغ قابل قبولی است و نظارت های خاصی که در حوزه اشتغال مددجویان وجود دارد بسیاری از مددجویان متقاضی اشتغال به درآمد پایدار می رسند. وی با اشاره به حضور و کمک کمیته امداد در فروش تولیدات مددجویان، ادامه می دهد: در حوزه فرش کمیته امداد محصولات تولید شده توسط مددجویان را می فروشد و در سایر مشاغل هنگام ارائه مشاوره های شغلی در مورد بازارهای فروش،راهکارهای فروش هم به مددجویان ارائه می شود.
وی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان این که متقاضیان با توانمند شدن به شکل کامل از حمایت کمیته امداد خارج نمی شوند، اعلام می کند: خدمات تک خدمتی و چند خدمتی با وجود قطع شدن مستمری مددجو به او ارائه می شود و حمایت ها ادامه خواهد داشت. وی یکی از مسائل مهم توانمندسازی و مشکلات مددجویان را فقر فرهنگی ذکر و اعلام می کند: کمیته امداد باید این سطح را به حدی برساند تا طرح اشتغال مددجویان اجرایی شود و مسیر طولانی برای آموزش و کارآفرینی مددجویان طی شود و این امر از مشکلات در توانمندسازی است.
وی ادامه می دهد: امسال در حوزه تسهیلات اشتغال بانکی از محل تبصره 6 بند «د» قانون بودجه از 36 میلیارد تومان اعتبار تخصیص یافته 32 میلیارد و 66 میلیون تومان به استان ابلاغ شد که تاکنون هزار و 899 فقره پرونده تشکیل و به بانک های مورد نظر ارسال شده است و 9 میلیارد و 830 میلیون تومان تاکنون جذب شده است.