تاثیر فضای مجازی بر جریان های ادبی
تعداد بازدید : 118
شعر به کدام سو حرکت می کند؟
گروه ادب و هنر
رشد ارتباطات و فناوری ها نه تنها بر جنبههای مختلف زندگی در جوامع امروزی تاثیر فراوانی گذاشته ، بلکه بخش وسیعی از ادبیات و هنر را نیز تحت تاثیر خود قرارداده است؛ فضایی که از نگاه اهالی ادبیات اثرات مثبت و منفی بر جریان های ادبی دارد تا جایی که برخی نویسندگانی که پیش از این تنها میتوانستند توسط کتاب هایشان با مخاطبانشان ارتباط برقرار کنند با وجود امکانات دنیای مجازی میتوانند به راحتی و در هرروز و هرساعت با خوانندگان شان در ارتباط باشند.
اما از سوی دیگر بهره گیری از این فضا سبب حضور کم رنگ فعالان ادبی در فضاهای واقعی و نبود نظارت به واسطه دامنه گسترده فعالیت ها شده است تا جایی که در برخی موارد شاهد آثار سطحی هستیم که به تدریج در جریان ادبیات استان اثر می گذارد.
از این رو کارشناسان می گویند فضای مجازی هیچ گاه نمی تواند جایگزین تجربه های ملموس و عمیق باشد. این شرایط این سوال را در ذهن ایجاد می کند که با بهره گیری از فضای مجازی تا چه اندازه می توان به اصالت شعر و تداوم فعالیت های ادبی امیدوار بود؟
«اباصلت رضوانی» یکی از شاعران و فعالان ادبی استان، بر این باور است که فضای مجازی این احساس را در افراد ایجاد می کند که حضور در جلسات و انجمن های ادبی به واسطه فعالیت در گروه های مختلف مجازی نیاز نیست.
از نگاه این شاعر آیینی، فعالیت در فضای مجازی ظرفیت عمیقی برای افراد ایجاد نمی کند تا فعالیت های فرهنگی خود را تعالی ببخشند زیرا این فضا به اندازه ای گسترده است که نظارتی روی تولیدات صورت نمی گیرد و نمی توان سره را از ناسره تشخیص داد و از این منظر سرابی بیش نیست.
«رضوانی» با اعتقاد به این که فضای مجازی تاثیر منفی بر فعالیت های ادبی گذاشته است به گونه ای که شاهد کم رنگ شدن فعالیت های فرهنگی و هنری بودیم و تعاملی که میان اهالی ادبیات وجود داشت، نسبتاً کم رنگ شده است، اضافه می کند: فکر می کنم استان از این قاعده مستثنی نیست و در واقع برای بهره مندی از این ابزار نیازمند آگاهی هستیم.
وی ادامه می دهد: نقدی که در جلسات ادبی مطرح می شود به هیچ وجه در فضای مجازی ارائه نمی شود چون امکان نقد جزء به جزء وجود ندارد.
وی خاطرنشان می کند: وجهه خوب بهره مندی از فضای مجازی، اطلاع رسانی است اما این که بخواهیم فضای مجازی را جایگزین فضای ادبی در حوزه آموزش کنیم اشتباه است و به نظر نمی رسد نبود فضای مجازی ضربه ای به فعالیت های فرهنگی بزند.
«میثم مهرنیا» از دیگر فعالان ادبی استان می گوید: فضای مجازی فرصت ها و تهدیدهایی را پیش روی افراد قرار می دهد که بر اساس انتخاب شاعران و نوع نگاهی که از شعر دارند، از فضای موجود بهره برداری یا از آن در جهت رشد اشعار خود استفاده می کنند. از نگاه این شاعر، از آن جا که در فضای مجازی می توان به راحتی با شاعران و نویسندگان درجه یک ارتباط برقرار کرد و با مطالب تازه مواجه شد، می توان گفت فضای مجازی می تواند فرصتی پیش روی شاعران و نویسندگان باشد.
اما از سوی دیگر، «مهرنیا» به این نکته هم اشاره می کند که چاپ آسان آثار و نوشته ها در فضای مجازی ممکن است موجب اشباع و اغنای ذهن و زبان شاعران به خصوص شاعران و نویسندگان تازه کار شود تا جایی که آن ها به پسندهای سطحی و دم دستی در فضای مجازی دل خوش و ساده و سطحی به ادبیات نگاه کنند.
اما از سوی دیگر، فضای مجازی معمولا فاقد عمق و تجربه های ژرفی است که فرد به شکل رو در رو با مسائل برخورد می کند و از این رو فضای مجازی هیچ گاه نمی تواند جایگزین تجربه های ملموس و عمیق باشد.
سراینده مجموعه « فصل های ابری» بر این باور است که شاعران جوان و تازه کار، کمتر به محافل ادبی توجه نشان می دهند و به میل دیده شدن و در معرض تماشا و پسند قرار گرفتن آن ها در فضای مجازی پاسخ داده می شود و این موضوع می تواند یک آسیب و لطمه جدی برای شاعران باشد.البته از سوی دیگر این شاعر جوان تاکید می کند: در فضای مجازی این خطر وجود دارد که ذهن و زبان شاعران تضعیف و فاقد عمق لازم شود.
دکتر «محمود اکرامی فر» که سال هاست در حوزه شعر و ادبیات فعالیت می کند، می گوید: از این منظر که فضای مجازی به کمک فرهنگ، به ویژه ادبیات و شعر رسیده و موجب شده تولیدات سریع به دست مخاطب برسد، قابل توجه است. وی تصریح می کند: فرایند تولید و توزیع پیام در گذشته از طرق رسانه های مکتوب بود و شاعر یا نویسنده برای توزیع اندیشه خود به رسانه نیاز داشت در حالی که ما در دوره ای زندگی می کنیم که عصر شهروند-رسانه است، بنابراین فضای مجازی به کمک تولید و توزیع شعر آمده است.
این شاعر توانا ادامه می دهد: از این طریق، تولید کننده ادبیات و شعر بدون واسطه می تواند آثار ادبی تولید و آن ها را توزیع کند و به نوعی به سرعت تولید افزوده و واسطه ها را از بین برده است، بنابراین یک شاعر دیگر منتظر رسانه نمی ماند و بلافاصه دست به توزیع و انتشار می زند و این مقوله قدرتی به شاعر داده است که می تواند کار یک رسانه را انجام دهد.
او می افزاید: اشکالاتی هم به بهره گیری از فضای مجازی وارد است که فضایی غیرکنترلی است و به نظر می رسد باید از فضای مجازی درست استفاده کنیم و این موضوع نیازمند سواد رسانه ای است که بخشی از آن، به تسلط بر تکنولوژی و صنعت، امکانات رسانه، مخاطب شناسی و شناخت افکار عمومی جامعه برمی گردد و اگر فردی بتواند هم بر نرم افزار و سخت افزارهای رسانه ای مسلط باشد و هم شرایط افکار عمومی را درک کند می تواند به درستی از فضای مجازی بهره برداری کند.
او البته معتقد است: هر چند نمی توان منکر تاثیر محافل ادبی شد اما نباید این نکته را نیز فراموش کرد که در دنیای امروز این مخاطب نیست که به دنبال پیام می رود، بلکه پیام است که به دنبال مخاطب است.