ازدواج زود هنگام؛ آسیب نوپدید در استان
تعداد بازدید : 146
زنگ خطر افزایش آمار ازدواج زیر 15 سال
نویسنده : اسدی-بهروز
ازدواج در کودکی و زیر سن بلوغ به یکی از آسیب های نوظهور تبدیل شده است.
برخی دختران که زیر سن قانونی ازدواج قرار دارند به دلیل قرار گرفتن در شرایطی سخت از سوی خانواده خود مجبور به ازدواج های زود هنگام می شوند و ناخواسته بستر مسائل و مشکلاتی را فراهم می کنند و در رسته آسیب های اجتماعی نو پدید قرار می گیرند؛ آسیب هایی همانند طلاق که این افراد، خانواده و فرزندان آن ها را هم درگیر می کند و به معنایی دقیق تر آسیب منتشر می شود و گسترش می یابد. با این که این پدیده در شهرها کمتر دیده می شود اما استان خراسان شمالی به دلیل ترکیب جمعیتی که دارد و غلبه آمار جمعیت روستاییان تحت تأثیر ازدواج افراد زیر 15 سال قرار دارد به نوعی که مسئولان مرتبط با این حوزه از افزایش ازدواج های زیر 15 سال در ماه های اخیر خبر داده اند، موضوعی که زندگی این کودکان را تا بزرگ سالی تحت تاثیر قرار می دهد. به گفته مدیر اورژانس اجتماعی ازدواج زود هنگام در خراسان شمالی به آسیبی تبدیل شده که می توان آن را از آسیب های نوظهور برشمرد.یک مقام آگاه در این مورد با استناد به آمار سازمان یونیسف می گوید: سازمان یونیسف با انتشار گزارشی اعلام کرده که هرسال در جهان ١۵ میلیون دختر در سن خردسالی ازدواج میکنند و حق سلامتی، آموزش و تحصیل از آن ها گرفته و کودکیشان دزدیده میشود.
وی می افزاید: ازدواج کودکان زیر 10 سال امسال در استان افزایش داشته که واقعا تاسف بار است.
وی تصریح می کند: این درحالی است که به طور کلی چند سند بینالمللی در زمینه سن ازدواج وجود دارد که یکی از آن ها کنوانسیون تعیین سن ازدواج است که البته کشور ما و کشورهای اسلامی به آن نپیوستند، به علاوه چند سند تفصیلی دیگر در سطح بینالملل وجود دارد که سن ازدواج را حدود ۱۸ سال در نظر گرفتهاند.
وی خاطرنشان می کند: این در حالی است که در کشور ما قانون گذار اجازه داده که با سه شرط، ازدواج زیر سن قانونی انجام شود؛ مصلحت کودک اقتضا کند، پدر و مادر راضی باشند و دادگاه رضایت بدهد.
وی خاطرنشان می کند: لزوم گرفتن مجوز از دادگاه برای ازدواج کودکان از سال ۱۳۸۱ وارد قوانین ایران شد و تا پیش از آن تشخیص مصلحت فقط بر عهده ولی کودک بود. هماکنون هر چند گرفتن مجوز از دادگاه الزامی است اما در صورت ازدواج بدون گرفتن مجوز، مجازات و جریمهای در قوانین ایران پیشبینی نشدهاست. وی ادامه می دهد: در قوانین ما دختری که 9 سال قمری سن داشته باشد می تواند ازدواج کند، بنابراین ازدواج هایی که در استان زیر 10 سال انجام شده قانونی است در حالی که مجمع تشخیص مصلحت برای ازدواج های زیر 13 سال مجوز دادگاه را الزامی می داند.
وی در مورد خانواده هایی که در آن ها ازدواج در سن کم انجام می شود، می گوید: مطالعات نشان میدهد که ازدواج دختران در سنین کم در خانوادههایی اتفاق می افتد که از لحاظ پایگاه اقتصادی – اجتماعی در سطح پایینی یا بد سرپرست (پدر معتاد، بیسواد یا کم سواد و بیمار روانی) هستند و همچنین ممکن است در حالی اتفاق بیفتد که کودک بدون سرپرست باشد و با خانواده پدربزرگ، مادر بزرگ یا اقوام و بستگانش زندگی کند.
وی در مورد عوامل موثر بر این نوع ازدواج می گوید: فرهنگ، عوامل اقتصادی و هزینههای معیشتی خانواده ها در این موضوع تاثیر گذار است و در بسیاری از مواقع با وجود فقر، والدین بودن دختران را هزینه و بار اضافی محسوب می کنند و با ازدواج او نه تنها از هزینه ها میکاهند بلکه گاهی با ازدواج دخترشان با افراد مسنتر میتوانند به زندگی دختر و حتی خودشان سامان دهند. در این اجتماعات ازدواج برای خانواده دختر به نوعی امتیاز اقتصادی محسوب میشود.
یک جامعه شناس دیگر در این مورد می گوید: ازدواج زودهنگام، آزارها و مشکلات روحی، روانی و جسمی بسیاری را بر کودکان تحمیل می کند. دکتر شفیعی می گوید: این دختران معمولاً از رشد لازم برخوردار نیستند و از نظر جسمی و روحی، آمادگی همسر یا مادر شدن را ندارند، در صورتی که باردار شوند ممکن است دچار مشکلاتی مانند خون ریزی ناشی از زایمان یا سقط جنین شوند و حتی ممکن است هنگام بارداری بیماریهایی را به جنین خود منتقل کنند.
وی می گوید: به نظر من ازدواج کودکان قابل دفاع نیست و با سبک زندگی ایرانی - اسلامی سازگاری ندارد. ممکن است در برخی مناطق روستایی شاهد شکلگیری ازدواج کودکان در سنین پایین باشیم اما نگاه جامعه به این مسئله منفی است زیرا تبعات ازدواج کودکان بسیار زیاد و قابل تأمل است.
وی می گوید: ازدواج کودکان موجب اختلال در فرصت های اجتماعی میشود و در واقع این نوع ازدواج ذبح کودکی است زیرا باعث خروج ناگهانی و زودرس کودک از مرحله کودکی میشود. مسئول اورژانس اجتماعی اداره کل بهزیستی خراسان شمالی با بیان این که در 3 ماه اخیر سال جاری 12 هزار و 88 مورد ازدواج زیر 20 سال به ثبت رسیده است، می افزاید: 9 هزار و 863 مورد از این آمار ازدواج های زیر 15 سال هستند که ثبت شده اند. «فرخنده» ازدواج زود هنگام و زیر سن قانونی را از آسیب های اجتماعی نوظهور می داند و اظهارمی کند: با وجود اقداماتی که انجام می شود اما متأسفانه همچنان آمار بالاست و در برخی از روستاها به شکل فرهنگ در آمده و نهادینه شده است. وی با بیان این که مسائل فرهنگی دلیل اصلی ازدواج های زیر سن قانونی است، ادامه می دهد: به طور معمول این افراد مجبور به ترک تحصیل در سن پایین و دارای فقر فرهنگی هستند.
بنا بر آمار موجود ازدواج های زیر 15 سال در حاشیه شهر بجنورد هم وجود داشته است ولی بیشترین آمار مربوط به مناطق روستایی است. وی با بیان این که برخی از ازدواج ها در سن پایین جزو ازدواج های معوقه هستند، ادامه می دهد: این ازدواج ها شامل ازدواج هایی است که انجام شده اما به ثبت نرسیده است و توجهی هم به این گونه ازدواج ها نمی شود. این مسئول با اشاره به معضلاتی که این ازدواج ها ایجاد می کند، می افزاید: ازدواج زیر سن قانونی در حالی است که این افراد به بلوغ فکری و فرهنگی نرسیده اند و باید بار مسئولیت زندگی را بر دوش بکشند. وی با بیان این که بیشتر این ازدواج ها اجباری است، ادامه می دهد: از نظر علمی، فیزیولوژیکی و روانی این افراد به هیچ عنوان آمادگی ازدواج ندارند و در واقع این افراد در این ازدواج ها آسیب می بینند زیرا سن نوجوانی را پشت سر نگذاشته اند و مهم ترین انتخاب زندگی خود را از دست داده اند. وی ادامه می دهد: این مسائل در آینده موجب سرخوردگی آن ها می شود و در نهایت نمی توانند فرزندان موفق و مستقلی را تربیت کنند، به معنی درست تر این آسیب زنجیروار ادامه دارد و در جامعه گسترش می یابد. وی اضافه می کند: ادامه زندگی این افراد به معنای ادامه دادن به یک زندگی اضطراری است و اگر منجر به جدایی شود سرخوردگی آن ها را به دنبال دارد و در هر دو شکل این افراد مورد خسران و زیان قرار می گیرند. «فرخنده»، فقر فرهنگی و اقتصادی را عامل اصلی تحمیل ازدواج های زود هنگام بر فرزندان می داند، می افزاید: ازدواج های زیر سن قانونی امسال نسبت به سال گذشته افزایش داشته و برای کاهش این آسیب اجتماعی برنامه هایی در حال اجراست. وی آموزش به خانواده های مناطق حاشیه نشین و روستایی را از برنامه های موجود ذکر و اعلام می کند: مهارت های زندگی و آسیب های ازدواج های زود هنگام باید به این افراد آموزش داده شود و اطلاع رسانی هم در مورد طلاق انجام شود زیرا این ازدواج ها به طور عمده منجر به جدایی می شوند.
وی با بیان این که همچنان که ازدواج زیر سن قانونی در برخی مکان ها به فرهنگ تبدیل شده است باید فرهنگ سازی لازم در این مکان ها انجام شود، اضافه می کند: طرح امید در روستاهای هدف در حال انجام است و بر اساس این طرح این افراد که از تحصیل باز مانده اند به مدرسه باز می گردند و آموزش های لازم به خانواده ها ارائه می شود.
وی با بیان این که امسال 38 فرد زیر 18 سال به اورژانس 123 مراجعه کرده اند، ادامه می دهد: این افراد نیاز به کسب مهارت های لازم برای زندگی دارند.
مدیرکل ثبت احوال خراسان شمالی نیر در این مورد می گوید: در قانون مدنی سن بلوغ برای دختران 9 سال قمری و برای پسران 15 سال قمری در نظر گرفته شده است و دختر 9 ساله از لحاظ شرعی و قانونی بالغ است و می تواندازدواج کند. زاهدی نیا ادامه می دهد: در استان امسال 6 ازدواج زیر سن قانونی داشتیم و از ازدواج های ثبت نشده نیز اطلاعی در دست نیست.