استان فقط در حرف پایلوت تولید گیاهان دارویی است
تعداد بازدید : 170
گیاهان دارویی با طعم شعار
این زالو،نه آن زالو
نویسنده : اسدی
گیاهان دارویی بخش مهمی از طب سنتی را تشکیل می دهند؛ گیاهانی که از دیرباز در فرهنگ ایرانی به عنوان شفا بخش بسیاری از بیماری ها بوده اند. دکتر «حسن حاج طالبی» از فعالان نام آشنای طب سنتی در استان است و حرف هایی درباره گیاهان دارویی و سخن ها و نقدهایی بر عملکرد دستگاه ها دارد که منجر به هدر رفت ظرفیت های طبیعی استان شده است.
مشاور معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع استاندار خراسان شمالی با بیان این که با وجود سابقه دیرینه و ثابت شده گیاهان دارویی در جهان، در خراسان شمالی به گیاهان دارویی بسیار کم و در حد صفر اهمیت می دهند، می افزاید: خراسان شمالی یکی از بهترین اقلیم های پرورش و کشت گیاهان دارویی را دارد با این حال در مقایسه با چیزی که باید باشد می توان گفت کارهای انجام شده در حد صفر است. وی با بیان این که خراسان شمالی بین دو استان خشک و یک استان مرطوب قرار دارد، اضافه می کند: این اقلیم بهترین شرایط برای کشت گیاهان دارویی است و در حال حاضر بیش از 200 نوع گیاه دارویی وحشی و بومی در استان وجود دارد اما سازمان دهی درباره فراوری و کشت گیاهان دارویی انجام نشده است. البته باید به این موضوع اشاره کرد که فعالیت های پراکنده ای توسط سازمان تحقیقات جهاد کشاورزی انجام شده است اما این میزان کافی نیست.
وی با اشاره به ورود اندک و پراکنده بخش خصوصی به بحث گیاهان دارویی، خاطرنشان می کند: این فعالیت ها به شکل فردی و خصوصی انجام شده و فعالیت مدیریت شده دولتی نبوده است و از مهم ترین کاستی ها در بخش گیاهان دارویی استان است.دکتر «حاج طالبی» گیاه «قسنی» تولیدی استان را برند جهانی می داند و اعلام می کند: ماده مؤثر گیاه قسنی تولید شده در استان بیشترین و بهترین ماده مؤثر تولید شده توسط این گیاه را در دنیا داراست و زمینه کشت بهترین گیاهان دارویی در استان وجود دارد اما مورد استفاده هدفمند قرار نمی گیرد.وی با بیان این که ظرفیت های استان در این باره ناشناخته مانده است، ادامه می دهد: گیاهان دارویی دارای ارزش اقتصادی بالایی هستند به نحوی که بیشترین ارزش افزوده در بخش کشاورزی مربوط به کشت گیاهان دارویی است به همین دلیل بسیاری از کشاورزان مطالبه آموزش و کشت گیاهان دارویی را در استان دارند.وی با بیان این که سند ملی گیاهان دارویی سال 92 در کشور تدوین شده و دارای مفادی است اظهارمی کند: در استان خراسان شمالی به هیچ کدام از موارد موجود در سند ملی گیاهان دارویی توجه و طبق آن کاری انجام نشده است.وی ابرازمی کند: کشورهای دنیا آماری از میزان تجارت گیاهان دارویی شان دارند، اگر قیاسی در این باره با ایران انجام شود جایگاه ایران صفر است و این به دلیل نبود مدیریت در این بخش است.
وی با بیان این که بهترین سمینارها در ایران برگزار می شود و بهترین کتاب ها در کشور تدوین شده است، می افزاید: اما کار عملی و اجرایی به خوبی انجام نشده، با این حال هر سال جشنواره هایی تحت عنوان جشنواره های گیاهان دارویی در کشور برگزار می شود که سازمان یافته نیست.
این پزشک طب سنتی با بیان این که بهترین کشت در دنیا مربوط به گیاهان دارویی است و از این رو در دنیا مزارعی تحت عنوان مزارع گیاهان دارویی وجود دارد، اضافه می کند: در کشورهای اروپایی مزارعی همچون اسطوخودوس و سمبله طیب یافت می شود اما در ایران این مزارع بسیار اندک هستند و این تفاوت در حالی است که گیاهان دارویی در دنیا به ثروتی بسیار عظیم تبدیل شده اند.وی خام فروشی را از مشکلات گیاهان دارویی می داند و می گوید: صنعت فراوری در کشور وجود دارد اما به شکل خودجوش توسط مردم انجام می شود این بخش فاقد سامان دهی های لازم است.
شفابخشهای گیاهی
وی با بیان این که گیاهان دارویی در قرن 21 فراتر از چیزی که در گذشته بوده پیش رفته است، اظهارمی کند: گیاهان سنتی امروزه به عنوان گیاهان صنعتی در بسیاری از صنایع مورد استفاده قرار می گیرند، گیاهان دارویی دارای سابقه 4 یا 5 هزار ساله هستند.دکتر «حاج طالبی» می افزاید: در گذشته گیاهان دارویی برای بحث های مزاجی و تجربی استفاده می شد اما در حال حاضر کتاب های مرجع گیاهان دارویی به زبان های مختلف در دنیا وجود دارد و دکترای گیاهان دارویی و مقاطع مختلف تحصیلی در این باره وجود دارد.
وی به خوردن مهر تأیید سازمان بهداشت جهانی بر گیاهان دارویی اشاره و اعلام می کند: رشته گیاهان دارویی در دانشگاه های مختلف دنیا تدریس می شود و امروزه گیاهان دارویی به مقوله فناوری و صنعتی شدن وارد شده است.وی سابقه فعالیت خود در زمینه گیاهان دارویی را مربوط به دوران دانشجویی اش می داند و ادامه می دهد: در دانشکده پزشکی در زمینه گیاهان دارویی فعالیت می کردم و قصد داشتم پایان نامه ام را در این باره بنویسم اما به دلیل عدم توجه به گیاهان دارویی از این کار منصرف شدم و از سال 79 همزمان با دانش آموختگی از دانشگاه به شکل رسمی به حوزه طب سنتی و گیاهان دارویی وارد شدم.
وی در بخش دیگری از توضیحات خود به رابطه گیاهان دارویی و طب سنتی می پردازد و می گوید: گیاهان دارویی شاخه ای از طب سنتی و طب سنتی دارای دو بخش طب نظری و عملی است. در طب عملی بخش معالجات وجود دارد که شامل درمان های دارویی می شود و قسمت مهمی از معالجات استفاده از گیاهان دارویی است.وی که گیاهان دارویی را راه درمان همه بیماری ها می داند، ادامه می دهد: حتی می توان گفت کمتر گیاه دارویی وجود دارد که اثر مثبتی روی سرطان نداشته باشد اما این موضوع نیاز به کار دارد و ماده مؤثر آن ها باید استخراج شود.وی اظهارمی کند: گیاهان دارویی برای درمان بیماری های خاص نیازمند انجام کارهای علمی هستند. برخی از گیاهان تأثیر مستقیمی بر بیماری ها دارند و برخی دارای اثر کمکی هستند اما نمی توان به بیمارها تجویز کرد که با مصرف این گیاه سرطان درمان می شود به دلیل این که باید این گیاه تبدیل به داروی گیاهی ضد سرطان شود.وی که به گفته خود به عنوان یک سرمایه گذار در فراوری و خروج ماده مؤثر گیاهان دارویی ورود کرده است، بیان می کند: تنها مرکز خصوصی در کشور و حتی جهان هستیم که در بحث تحقیقات گیاهان دارویی در حال فعالیت هستیم.دکتر «حاج طالبی» با بیان این که این مرکز دارای زیر مجموعه مرکز تحقیقات، بسته بندی و فراوری است، ادامه می دهد: این مرکز دارای کتابخانه گیاهان دارویی است که بهترین کتاب های موجود جهان درباره گیاهان دارویی به زبان فارسی و انگلیسی در آن جا وجود دارد.
مخالفت ها با طب سنتی
وی در پاسخ به این سوال که چرا طب سنتی با وجود سابقه دیرینه ای که دارد هنوز مورد نقد قرار می گیرد و از سوی بسیاری پذیرفته نمی شود؟ می گوید: طب سنتی باید اول علمی و بعد به مردم عرضه شود اما هنوز به شکل طب علمی دارای پایه های بالینی نیست به همین دلیل هنوز به جایگاه واقعی خود نرسیده است، از این رو بیشتر مخالفان طب سنتی کسانی هستند که کار علمی در طب مدرن انجام داده اند.وی بخش دیگری از مخالفت ها را ناشی از جنبه های تجاری می داند و ادامه می دهد: قرار گیری طب سنتی در جایگاه واقعی خود لطمه های جبران ناپذیری را به صنعت و تکنولوژی طب مدرن وارد می کند بنابراین بخشی از مخالفت ها به این دلیل انجام شده است. وی مخالفت های مردمی را ناشی از تجویزهای اشتباه عطاری ها می داند و ادامه می دهد: امروزه دیگر مردم نباید برای تجویز دارو برای بیماری به سمت عطاری ها بروند زیرا عطاری ها محل فروش است نه محل تجویز دارو و در این باره قوانینی هم وجود دارد.وی ادامه می دهد: طبابت در عطاری ها موجب نارضایتی مردم از طب سنتی شده و بر پیکره طب سنتی خدشه وارد کرده اما راهکار دست دولت است و با این که قانون منع فروش وجود دارد اما اهرم نظارتی قوی برای اجرای قانون وجود ندارد. این پزشک طب سنتی با این که از افزایش مراجعان به طب سنتی نسبت به سال های قبل خبر می دهد اما از نبود حمایت ها در خراسان شمالی گلایه می کند و متقاضی تشویق و توجه می شود.وی بسترهای لازم برای ورود سرمایه گذار به بخش گیاهان دارویی را غیر آماده می خواند و ادامه می دهد: در این شرایط نمی توان انتظار حضور سرمایه گذار به بخش گیاهان دارویی را در استان داشت، در همین زمینه به سرمایه گذاران توصیه هم نمی کنم که تا زمانی که بسترها آماده نیست وارد سرمایه گذاری نشوند.وی بسترهای سرمایه گذاری را در تسهیل فرایندهای اداری و هماهنگی دستگاه های مرتبط با سرمایه گذاری ذکر می کند.
این پزشک طب سنتی با بیان این که قرار است ستاد توسعه گیاهان دارویی در استان راه اندازی شود، می افزاید: در تلاش هستیم تا بستر حضور سرمایه گذار در بخش گیاهان دارویی استان فراهم شود. در همین باره وی به برگزاری جلسه سرمایه گذاری گیاهان دارویی از سوی معاونت اقتصادی استانداری اشاره می کند.
وی با بیان این که پایلوت شدن خراسان شمالی در تولید گیاهان دارویی در حد شعار است، ادامه می دهد: باید برای کارهای انجام شده آمار وجود داشته باشد و بدانیم چند کارشناس کشاورزی مرتبط با گیاهان دارویی داریم، چند کارآفرینی در این بخش انجام شده و سطح زیر کشت استان در این باره چه میزان است؟وی اعلام می کند: قصد داریم مشاغل خانگی گیاهان دارویی شامل کشت گلدانی و خانگی و مزرعه ای را آغاز کنیم و همراه با آموزش به مردم، بذر و نهال توزیع و محصول تولید شده را خریداری کنیم که جهاد کشاورزی استان از این طرح حمایت کرده است.
زالوهای غیر برکه ای
دکتر «حاج طالبی» درباره این موضوع که مردم اعتماد چندانی به زالو درمانی در طب سنتی ندارند، می گوید: مراکز پرورش زالو در وزارت بهداشت تشکیل شده است اما اطلاع رسانی نمی شود به همین دلیل تصور مردم از زالو، زالوهای برکه ای است. وی با بیان این که مجوز برای صحبت در این باره داده نمی شود، ادامه می دهد: این در حالی است که مردم باید با مضرات و فواید زالو درمانی آشنا شوند.وی اضافه می کند: در این مرکز اتاق شست و شوی زالو وجود دارد و تاکنون در این مرکز 300 تا 400 هزار بار بدون حتی یک مشکل زالو درمانی انجام شده است.وی ادامه می دهد: از سال 91 تاکنون 100 نفر مبتلا به زخم پای دیابتی را با زالودرمانی از قطع پا نجات داده ایم و اثر این موضوع با یک کار علمی در دانشگاه یورک انگلیس ثبت شده است. وی به برنامه این مرکز برای تولید گیاهان دارویی ارگانیک اشاره و اعلام می کند: با کمک معاونت اقتصادی استانداری به دنبال این هستیم تا متناسب و گام به گام با سند ملی گیاهان دارویی پیش برویم و ستادی تشکیل دهیم تا این بخش آسیب شناسی و بسترهای لازم فراهم شود.
وی به اشتغال زایی بالای کشت گیاهان دارویی و ارزش افزوده بالای این محصولات نیز اشاره می کند.