اسدی

شرکت های دانش بنیان در کشور برای سوق دادن اقتصاد سنتی به سمت اقتصاد دانش بنیان تشکیل شدند. وظایف اصلی این شرکت ها افزایش سرعت رشد فناوری و ارتقای کیفیت محصولات و انتقال دو سویه فناوری به خارج و داخل کشور است؛ موضوعی که به ندرت کسب و کارهای سنتی قدرت انجام آن را دارند. با این توضیح باید پرسید که آیا شرکت های دانش بنیان توانسته اند اهداف و وظایف خود را اجرایی کنند یا به دلیل ماندن در چرخه مشکلات نه تنها وظایف خود را اجرایی نکرده اند بلکه مشکلی نیز به مشکلات افزوده اند، اگر چه بررسی جریان مالی این شرکت ها نشان می دهد که بیشتر آن ها جریان مالی پایینی نسبت به دیگر شرکت های فعال در بخش خصوصی دارند و این مسئله جای سوال دارد.

لازم به یادآوری است که ایده ایجاد شرکت های دانش بنیان یک ایده برگرفته از کشورهای پیشرفته دنیاست پس باید به یاد داشت که فضای کسب و کار کشور، ساختار دانشگاه ها، ساختار اقتصاد و قدرت آن در کشورهای مبدأ اقتصاد دانش بنیان و توسعه یافته با آن چه در کشور ما وجود دارد متفاوت است. این امر بومی سازی شرکت های دانش بنیان متناسب با شرایط کشور را برای بهره برداری حداکثری از مزایای آن ها مطالبه می کند. با توجه به موارد مطرح شده در این گزارش سراغ شرکت های دانش بنیان خراسان شمالی می رویم تا دریابیم که آیا آن ها در مسیر درست قرار دارند و این شرکت ها با چه مشکلاتی دست و پنجه نرم می کنند.

مدیرعامل شرکت «پارس تکین آهن دانش بنیه»، یکی از 9 شرکت دانش بنیان خراسان شمالی، با بیان این که عنوان دانش بنیان همانند ثبت اختراعات حبابی بیش نیست می افزاید: این شرکت ها با این که قانون 110 بندی برای حمایت از آن ها وجود دارد اما مانند دیگر شرکت ها هستند و هیچ گونه حمایتی از آن ها نمی شود.

«نقد علی علوی فرد» با بیان این که بر اساس این قانون حمایتی شرکت های دانش بنیان از پرداخت بیمه و مالیات معاف هستند، تسهیلات کم بهره به آن ها تعلق می گیرد و هزاران وعده دیگر، ادامه می دهد: اما به محض این که وارد یک شرکت دانش بنیان می شوی متوجه تبصره و ماده هایی مسدود کننده می شوی که امکان استفاده از این قوانین حمایتی را نمی دهد.

وی با بیان این که آن چه هم اکنون برای مسئولان مهم است افزایش آمار است، اعلام می کند: در چشم انداز 1404 ایجاد 20 هزار شرکت دانش بنیان تعریف شده است در حالی که اینک حدود 3 هزار و 700 شرکت دانش بنیان در کشور وجود دارند که بیشتر آن ها با مشکلات متعددی درگیر هستند.

وی اضافه می کند: به جای افزایش آمار مسئولان باید به فکر حمایت قطعی و درست از حدود 50 یا 100 شرکت دانش بنیان باشند تا به تولید محصول و اشتغال زایی برسند زیرا بیشتر شرکت های دانش بنیان نوپا هستند.

وی با بیان این که خراسان شمالی دارای 9 شرکت دانش بنیان است که 7 شرکت از این تعداد نوپا هستند، خاطرنشان می کند: این شرکت نیز از جمله شرکت های دانش بنیان است که در سال 95 تاسیس شد و از هیچ گونه تسهیلات حمایتی بهره مند نشده است، تنها سال گذشته 70 میلیون تومان از پارک علم و فناوری دریافت کرد که با افزودن سرمایه خود شرکت، طرحی آزمایشی را به شکل پایلوت اجرا کردیم.

وی با اشاره به این که محصول این شرکت تولید آهن اسفنجی است ادامه می دهد: این آهن در سه صنعت بزرگ فولاد استان قابل استفاده است. خوراک اولیه این صنایع از قراضه های آهن تامین می شود اما به دلیل نبود این خوراک از آهن های اسفنجی خریداری شده از نیشابور استفاده می کنند.

وی اضافه می کند: این صنایع به جای حمایت از این شرکت و تولید مواد اولیه از استان مواد اولیه را از دیگر استان ها خریداری می کنند در حالی که به دلیل وجود معادن سنگ آهن هماتیت کم عیار و عدم مشکل آب امکان تولید آهن اسفنجی با قیمت ارزان در استان وجود دارد.

وی با بیان این که این شرکت تاکنون 16 اختراع داشته که بعضی از آن ها ثبت شده است، اضافه می کند: از اختراعات این شرکت در هفته پژوهش سال گذشته رونمایی شد که اسناد و مدارک آن نیز موجود است و تاکنون در جشنواره های کشوری و بین المللی زیادی موفق به کسب مقام برتر شده  که جشنواره شیخ بهایی مهم ترین آن ها بوده است.

وی با اشاره به این که عدم حمایت، موجب فروش طرح شرکت شد و به این منظور 11 کاندیدا برای خرید طرح شرکت اعلام آمادگی کردند و روند فروش بعضی از طرح ها تا 80 درصد پیشرفت داشت، ابراز می کند: اما نوسانات ناگهانی نرخ ارز و دلار و شرایط متلاطم اقتصادی منجر به فروش طرح شرکت شد.

وی با بیان این که برای تولید دو تن فولاد 400 تا 500 میلیون تومان تسهیلات نیاز داریم، ادامه می دهد: برای دریافت حمایت های مالی به وزارت علوم، سازمان صنعت، معدن و تجارت و بسیاری دیگر از دستگاه های مرتبط مراجعه کردیم اما هیچ گونه حمایتی دریافت نکردیم، تسهیلات صندوق شکوفایی نیز نیاز به تضامین دشوار دارد و برای پرداخت تسهیلات مانع تراشی های بسیاری می شود.

وی بخشی از مشکلات موجود را در جامعه می داند و می گوید: مردم راغب به خرید محصولات سنتی و قدیمی هستند و حاضر به خرید محصول جدید با تکنولوژی و فرمول روز نیستند.

وی این امر را عامل اصلی کاهش جریان مالی شرکت های دانش بنیان ذکر می کند.مسئول یک شرکت دانش بنیان استان در حوزه IT که به گفته مدیر آن از سال 94 در استان فعالیت خود را آغاز کرده است نیز می گوید: محصول تولیدی این شرکت یک محصول ملی در خصوص ارتباط جمعی حرفه ای «پروسیس» است. با این که در سطح ملی دارای عضو هستیم و با این که این نرم افزار به دستگاه های استان ارائه شده اما مورد حمایت همه دستگاه ها قرار نگرفته است.

«محمد اکبر پور سکه» با بیان این که این شرکت تولیدی دانش بنیان است، ادامه می دهد: شرکت مورد نظر حوزه IT را در استان به سمت توسعه سوق داده است.

وی با بیان این که جریان ملی این شرکت نیز دارای ضعف است و این امر ناشی از عدم حمایت مالی است، اضافه می کند: تنها کمک دریافتی از سوی پارک علم و فناوری بوده که آن نیز مبلغ ناچیزی است.وی با بیان این که طرح مورد نظر با این که از سوی فرمانداری مورد تایید قرار گرفت اما هنگام ارسال به اداره کار استان مورد ارزیابی قرار نگرفت و رد شد، می افزاید: به این دلیل این شرکت نتوانست از تسهیلات مورد نظر استفاده کند.

مدیر یکی دیگر از شرکت های دانش بنیان نیز با بیان این که محصول تولیدی این شرکت آلفا آلومینیوم است، می افزاید: مصرف این محصول در کشور 50 هزار تن است که همه آن از کشورهایی مانند چین، هند و فرانسه وارد کشور می شود.وی ادامه می دهد: از سال 89 آغاز به کار کرده ایم و از نمونه آزمایشگاهی، محصول را به نیمه صنعتی رساندیم و اکنون ۲ هزار تن در سال تولید داریم.وی با اشاره به مشکلات موجود می گوید: برنامه ای برای افزایش 15 هزار تنی محصول و اجرای طرح توسعه داریم اما برای گرفتن تسهیلات با تامین تضامین مواجه هستیم.

وی به کتابچه قانون حمایت از شرکت های دانش بنیان اشاره و اعلام می کند: با این که در این قانون معافیت های مالیاتی ذکر شده است اما در قوانین مالیاتی نامی از شرکت های دانش بنیان برده نشده و به معنای دقیق کسی از شرکت های دانش بنیان اطلاعی ندارد.وی می گوید: 8 شرکت دانش بنیان در استان وجود دارد و نهمین شرکت نیز در حال راه اندازی است با این حال حمایت کمی از این شرکت ها می شود.

وعده کمک انحصاری

در همین باره معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع  استاندار خراسان شمالی می گوید: این شرکت ها دارای متولی هستند با این حال 5 یا 6 شرکت ثبت شده بدون هیچ جایگاهی در استان وجود دارند که باید فعال شوند.

«پورعیسی» با بیان این که برای برگزاری جلسه ای انحصاری و تخصصی با حضور نمایندگان شرکت ها، دستگاه های متولی و استاندار خراسان شمالی اعلام آمادگی می کنم، ادامه می دهد: مباحث و مشکلات اصلی آن ها در این جلسه بررسی می شود و دستگاه ها و بانک ها مکلف به حمایت از این شرکت ها می شوند و اگر جایی نیاز به ارتباط با تهران بود نیز انجام می شود.

هنگامی که نخستین دانشگاه کشور 80 سال قبل تاسیس شد هدف واقعی تولد آموزش عالی تولید ثروت از علم بود آن هم با تربیت نیروی متخصصی که بتواند  نیروی انسانی خوبی تربیت کند، به جامعه تحویل دهد و بستر ساز ایجاد اشتغال و توسعه که از قضا  وابستگی شدید هم به هم دارند، شود.

اگر چه ما نسبت به اروپا 100 سال دیر دانشگاه تاسیس کردیم اما اکنون رشد و رتبه ایران در تولید علم مناسب است، ولی این رتبه کمی است و در عرصه تبدیل علم به عمل وضعیت مطلوبی نداریم و با توجه به گزارش ادواری نمایه رقابت پذیری جهانی کشورها، رتبه ایران در بین 138 کشور به لحاظ وضعیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی 76 و همچنین در تحصیلات عالی 49 و آموزش تکنولوژی 97 است که نشان می دهد با وجود افزایش سطح علم در زمینه آموزش تکنولوژی عقب هستیم.

 در عین حال شاخص همکاری صنعت و دانشگاه در ایران وضعیت مطلوبی ندارد و حال باید دید که با وجود این که گفته می شود، دانشگاه و صنعت دو بال پرواز توسعه پایدار و همه جانبه کشور هستند چرا نمی شود از این دوبال به شکلی هماهنگ برای پرواز به سمت ثروت استفاده کرد.

 با نگاهی به کشورهای اطراف می بینیم که ثروت ملل را منابع انسانی تشکیل می دهند نه منابع طبیعی، سرمایه و درآمد و مهم ترین دلیل نبود ارتباط بین صنعت و دانشگاه، نبود اعتماد صنعت به دانشگاه و نبود انگیزه در دانشگاه برای ارتباط با صنعت و به تبع آن تولید ثروت از علم است.

متاسفانه هر گاه  بحث پژوهش و طرح پژوهشی و ارائه آن مطرح می شود این تصور وجود دارد که دانشگاه ها در پی دریافت پول هستند تا گزارش کلی و غیر کاربردی ارائه کنند که در نهایت نیز در کارایی و راندمان صنعت تاثیری نخواهد داشت و در نتیجه ساده ترین راه یعنی واردات تکنولوژی را انتخاب می کنند، در صورتی که عمر چرخه فناوری کوتاه است و سرعت بومی سازی و انتقال فناوری باید بیشتر از سرعت تغییرات جهانی باشد. در صنعت باید نگرش هزینه بودن پژوهش به نگاه سرمایه گذاری تبدیل شود چرا که ویژگی بارز اقتصاد علمی بودن آن است و در بازار رقابت به روز رسانی و سرمایه گذاری های علمی – تحقیقاتی باید در اولویت قرار گیرد تا بتوان به آن چه هدف گذاری می شود رسید.