ارز دولتی به تعاونیهای مرزنشین نرسید
اسدی
خراسان شمالی دارای 11 تعاونی مرزنشین است که حدود 50 هزار نفر از مرزنشینان استان در آن عضو هستند.
در گذشته اعضای این تعاونی ها بیش از 150 هزار نفر بودند اما از سال 91 و به دلیل مشکلات صدور کارت بازرگانی تعداد اعضا کاهش پیدا کرد. در هر حال معیشت و کسب و کار آن ها از طریق صادرات و واردات تامین می شود و اکنون به دلیل مسائل عدیده ای از جمله عدم تخصیص ارز دولتی به این تعاونی ها ماهیت آن ها به خطر افتاده و می توان گفت بسیاری از این شرکت ها کسب و کارشان را از دست داده اند. پیش از بررسی مشکلات مهم ایجاد شده برای شرکت های مرزنشین در استان نگاهی به تاریخچه و هدف تشکیل تعاونی ها در کشور می اندازیم. جمهوری اسلامی ایران دارای مرزهای گسترده و وسیعی است که با توجه به ویژگی های اقلیمی هر منطقه، دولت برای حراست، حفاظت از مرزها، حفظ استقلال و تمامیت ارضی کشور و امکان مبادلات اقتصادی با کشورهای همسایه تمهیداتی را اندیشیده و به همین منظور دولتمردان و دستگاه های مرتبط از هموطنان و ساکنان نواحی مرزی به منظور ایجاد امنیت و آرامش در مناطق مرزی استفاده کرده اند و بسته به جمعیت و پراکندگی جغرافیایی شهرها و روستاها و تنوع قومی ساکنان این نواحی تسهیلات ویژه ای را به ساکنان این نواحی اختصاص داده اند. یکی از مهم ترین تسهیلات، تاسیس تعاونی های مرزنشین در این مناطق است. بنابراین تعاونی های مرزنشین با عضویت ساکنان مناطق مرزی کشور و به منظور تامین نیازهای آنان بر اساس قانون بخش تعاونی تشکیل و ثبت شدند تا با رعایت قوانین و مقررات مربوط به مبادلات مرزی در حوزه شرکت فعالیت کنند.
یکی از مدیران شرکت های تعاونی مرزنشین در استان با بیان این که این شرکت ها با هدف ایجاد اشتغال برای مرزنشینان و عدم مهاجرت آن ها راه اندازی شدند، می افزاید: معیشت و کسب و کار 50 هزار نفر از مرزنشینان عضو تعاونی ها وابسته به مبادلات تجاری است که بر اساس قانون تعاونی های مرزنشین انجام می شود.
وی که تمایلی به ذکر نام خود در این گزارش ندارد، اضافه می کند: همزمان با افزایش نگران کننده نرخ ارز بر اساس تصمیم دولت، به صادر کنندگان ارز دولتی با نرخ 4 هزار و 200 تومان تعلق گرفت اما با وجود این که شرکت های تعاونی نیز در امر صادرات دخیل هستند از این مزیت جا ماندند.
وی با بیان این که با این اتفاق عملاً در شرکت های تعاونی مرزنشین بسته شد، اظهارمی کند: ما باید محصولات قابل صادرات را با نرخ ارز آزاد خریداری کنیم که این گونه نه تنها صادرات مان توجیه اقتصادی ندارد بلکه توان خریدمان کاهش می یابد چون تعاونی های مرزنشین توان مالی ضعیفی دارند.
وی ادامه می دهد: 11 شرکت تعاونی مرزنشین استان اغلب مواد غذایی شامل برنج و چای را به کشور وارد می کنند و آنان موظف هستند بر اساس قانون، محصولات وارداتی را در محدوده استان شان توزیع کنند و در صورتی که عوارض دولت را بپردازند می توانند این محصولات را در سایر نقاط کشور نیز به فروش برسانند.
وی اعلام می کند: شرکت های تعاونی مرزنشین برای صادرات به مدیر فروش، نیروی بازاریاب قوی و انبار نیاز دارند اما متاسفانه این شرکت ها از داشتن تمام این موارد محروم هستند.
مدیر یک شرکت تعاونی با بیان این که عدم تخصیص ارز دولتی به تعاونی ها صادرات و واردات این شرکت ها را تعطیل کرده است و دیگر شرکت های خصوصی برای مبادلات تجاری از تعاونی های مرزنشین استفاده نمی کنند، می افزاید: عدم تخصیص ارز دولتی تنها یک مشکل از بیشمار مشکلات این شرکت هاست.
وی با اشاره به ماده 133 قانون مالیات های مستقیم، ادامه می دهد: زمانی این ماده تصویب شد که هنوز شرکت های تعاونی مرزنشین مصوب و تشکیل نشده بودند برای همین نامی از این شرکت ها در این ماده ذکر نشده و این در حالی است که عملاً شرکت های تعاونی روستایی از مالیات ارزش افزوده و دیگر مالیات ها معاف هستند.
وی با بیان این که تعداد اعضای تعاونی ها از سال 91 ریزش کرد، اضافه می کند: در این سال صدور کارت بازرگانی برای اعضا شروع شد، برای صدور کارت باید اعضا به دفاتر پیشخوان مراجعه می کردند در حالی که در منطقه غلامان راز و جرگلان حتی یک دفتر پیشخوان وجود نداشت و به این طریق بسیاری از دریافت کارت بازماندند.
رئیس اتحادیه شرکت های تعاونی مرزنشینان خراسان شمالی در این باره می گوید: بر اساس قانون فعالیت این شرکت ها این گونه تعریف شده است که این شرکت های تعاونی ابتدا باید صادرات انجام دهند تا پس از آن در یک مهلت یک ساله بتوانند به امر واردات بپردازند.
«توکلی» با بیان این که نماینده ها نامه ای را برای تخصیص ارز دولتی به این شرکت ها به مجلس ارائه کرده اند، می افزاید: حتی اگر اکنون ارز دولتی به ما داده شود به دلیل قانونی که به آن اشاره شد نمی توانیم از این ارز بهره مند شویم، مگر این که قانون دیگری وجود داشته باشد تا مرزنشینان هم با ثبت سفارش بتوانند واردات انجام دهند.
وی با بیان این که مراودات اقتصادی براساس وجود سرمایه در گردش است و متاسفانه بنیه مالی شرکت های تعاونی مرزنشین استان ضعیف است، می افزاید: برای صادرات نیازمند نقدینگی و سرمایه هستیم زیرا برنج با توجه به افزایش نرخ ارز قیمت بالایی دارد بنابراین مرزنشینان باید برنج را با نرخ ارز آزاد خریداری کنند تا بتوانند صادرات انجام دهند و این کار به نقدینگی بالایی نیاز دارد.
وی با بیان این که این شرکت ها باید صادرات داشته باشند تا بتوانند از ارز دولتی بهره مند شوند و صادرات نیز نیازمند نقدینگی است، ادامه می دهد: پیش بینی می کنم اتفاق مناسبی برای این موضوع پیش نیاید.
وی با بیان این که با سیاست های در پیش گرفته این شرکت ها عملاً کسب و کارشان را از دست می دهند، اظهار می کند: واقعیت این است که تعاونی های مرزنشین خراسان شمالی از سال 91 و با صدور کارت بازرگانی تعطیل شدند.
وی می گوید: هیچ انگیزه ای برای واردات وجود ندارد و امتیازی به این شرکت ها داده نشده است.