ناهمخوانی آمار بیکاری با واقعیت جامعه
تعداد بازدید : 130
اشتغال ناقص95 درصد جمعیت استان
اسدی
بر اساس آخرین آمار منتشر شده از سوی مرکز ملی آمار ایران نرخ بیکاری خراسان شمالی در بهار امسال 8.8 درصد بود که این رقم نسبت به بهار سال 96 روند کاهشی داشت. نگاه به این اعداد و ارقام حکایت از بهبود وضع اشتغال در استان دارد اما بیایید کمی جدی تر به اشتغال در استان نگاه کنیم، به راستی وضعیت اشتغال در استان خراسان شمالی بهبود یافته است و می توان به استناد این آمار از کاهش بیکاری در استان خشنود بود؟ مسئله این است که مبنای محاسبه نرخ اشتغال با واقعیت فاصله زیادی دارد زیرا مرکز آمار افرادی را که تا دو ساعت در هفته کار می کنند به عنوان افراد شاغل حساب می کند. اگر چه دولت گزارش سازمان های بینالمللی در نحوه محاسبه اشتغال در کشور را مبنا قرار میدهد، اما دیگر گزارش های نهادهای بینالمللی را در نبود رشد اقتصادی در ایران به رسمیت نمی شناسد، بنابراین نمیتوان آن طور که اعلام شده نسبت به آمارهای بیکاری و تعداد شاغلان استان امیدوار بود. در شرایط اقتصادی کنونی که شاغلان واقعی از پس هزینه ها بر نمی آیند، کسانی که در هفته تنها دو ساعت کار میکنند، قطعاً امکان تأمین مایحتاج شان را ندارند و نمیتوان آن ها را جزو شاغلان کشور محسوب کرد. با وجود نقد موجود از سوی برخی کارشناسان به این نوع محاسبه اما همچنان مبنای محاسبات همین شیوه است و خراسان شمالی با داشتن بیشترین جمعیت روستایی و کشاورزی یکی از استان هایی است که کاهش نرخ بیکاری آن به منزله بهبود وضعیت کسب و کار نیست. در کشور از هر 100 نفر 16.1 نفر در بخش کشاورزی فعالیت می کنند اما این رقم در خراسان شمالی به ازای هر 100 نفر 40 نفر است و این امر در افزایش اشتغال ناقص استان سهم عمده ای دارد.
اشتغال ناقص
اشتغال ناقص به شغل هایی اطلاق می شود که افراد در زمان مرجع آمار کمتر از 44 ساعت کار کرده اند در حالی که تقاضای اشتغال بیشتری داشته اند اما کاری برای آن ها وجود نداشته است. مرکز آمار ایران اشتغال ناقص را این گونه تعریف کرده است: افراد دارای اشتغال ناقص شامل تمام شاغلانی هستند که در هفته مرجع، سر کار حاضر یا غایب موقت از محل کار بودند و به دلایل اقتصادی نظیر رکود کاری، پیدا نکردن کار با ساعت بیشتر، قرار داشتن در فصل غیرکاری و... کمتر از 44 ساعت کار کرده اند و خواهان و آماده انجام کار اضافی در هفته مرجع بوده اند.
یک کارشناس بازار کار با بیان این که متوسط نرخ اشتغال ناقص کشور در سال 96، 10.4 درصد جمعیت شاغل گزارش شده است، می افزاید: به این معنا که از هر 100 شاغل در بازار کار کشور 10.4 نفر به دلایل اقتصادی کمتر از 44 ساعت در هفته کار میکنند و خواهان انجام کار اضافه هستند.وی با بیان این که خراسان شمالی در زمستان سال 95، طبق آمار منتشر شده از سوی مرکز آمار ایران، با نرخ 20.5 سومین استانی است که بالاترین نرخ اشتغال ناقص را پس از استان های لرستان با نرخ 21.7 و گلستان با نرخ 20.6 به خود اختصاص داده است، اضافه می کند: این آمار به این معناست که تعداد افراد بیشتری در این استان در هفته به دلایل اقتصادی نظیر رکود یا نبود کار مناسب، کمتر از 44 ساعت کار میکنند.
وی اظهارمی کند: براساس تعاریف و استانداردهای جهانی، شاغلان این گروه در مرز بیکاری و اشتغال قرار دارند و معمولا ویژگی ناتوانی در تامین مخارج زندگی از نقاط بارز اشتغال ناقص محسوب می شود.
وی فصلی بودن مشاغل در استان و کارهای پروژه ای و کوتاه مدت را عامل کار کمتر از 44 ساعت در استان می داند و می افزاید: بیشتر مشاغل موجود در استان مربوط به کشاورزی است به نحوی که میانگین اشتغال بخش کشاورزی در زمستان سال 94 در استان 40 درصد بود که این رقم بسیار بالاتر از میانگین کشوری است.
طرح جامع کارآفرینی
اگرچه به نظر می رسد برنامه مدونی برای اشتغال پایدار در استان وجود ندارد اما به اذعان مسئولان مرتبط با حوزه اشتغال، تدوین طرح جامع کارآفرینی در استان قدمی برای رسیدن به اشتغال پایدار است. در همین باره معاون سابق اشتغال اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی در گفت و گو با روزنامه خراسان شمالی اعلام کرده بود: «در این برنامه به ایجاد اشتغال پایدار برای دانش آموختگان دانشگاهی توجه شده است و تمام دستگاه های متولی درگیر کار شده اند. اگر چه قرار نیست این برنامه مشکل اشتغال تمام استان را برطرف کند اما بر اساس این برنامه و هدف گذاری آن قرار است جمعیت غیر فعال دانش آموخته استان از 42 به 38 درصد و دانش آموختگان بیکار از 21 به 19 درصد کاهش پیدا کنند و محصولات و خدمات دانش بنیان از 15 به 35 درصد و کسب و کارهای نوپا و خلاقانه از 22 واحد به 123 واحد افزایش یابند». با وجود موارد مطرح شده هنوز اثرات این طرح در استان ملموس نیست.
به استناد آخرین آمار ارائه شده از سوی مرکز ملی آمار ایران نرخ مشارکت اقتصادی خراسان شمالی در بهار سال 97، 46 درصد بوده که نسبت به بهار سال گذشته 3 درصد افزایش داشته است، این امر به معنای اشتیاق و علاقه مردم در مشارکت اقتصادی است؛ گزینه ای که باید به آن توجه شود.
در همین باره رئیس اداره اشتغال اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی خراسان شمالی با بیان این که بر اساس آمار نفوس و مسکن سال 95 نرخ بیکاری جوانان در استان 29.6 درصد است، می افزاید: نرخ بیکاری دانش آموختگان در سال 95 نیز 15.6 درصد بوده است.«نیشابوری» با بیان این که برنامه جامع کارآفرینی در استان در حال اجراست، ادامه می دهد: سهم جمعیت دارای اشتغال ناقص در استان 95.18 درصد است.