لرزه نگارها روی موج نبود اعتبار
اسدی
خراسان شمالی از معدود استان های کشور است که مرکز لرزه نگاری ندارد و هم اکنون تمام اطلاعات برای ثبت وقوع زلزله از مرکز لرزه نگاری قوچان واقع در استان خراسان رضوی دریافت می شود.
با این که از سال 95 به طور جدی استان به این موضوع ورود کرد و اخباری نیز مبنی بر راه اندازی چند مرکز لرزه نگاری منتشر شد اما همچنان این استان از داشتن این مرکز محروم است در حالی که خراسان شمالی یکی از زلزله خیزترین استان های کشور است و با قرارگیری روی زون زلزله کپه داغ و وجود گسل های فراوان هر چند وقت یک بار زمین لرزه ای در استان رخ می دهد.
آن چه بود
«عظیمی» مدیرکل سابق مدیریت بحران استانداری خراسان شمالی در سال 95 برای اولین بار خبر راه اندازی مرکز لرزه نگاری را در استان اعلام کرد؛ این مسئول گفته بود: «به منظور دریافت اطلاعات بهنگام و آنی از فعالیت گسل های استان، مرکز لرزه نگاری در خراسان شمالی راه اندازی می شود.
هم اکنون خراسان شمالی فاقد سایت لرزه نگاری است، به همین دلیل در هنگام وقوع زلزله و فعالیت گسل های استان، به اطلاعات آنی و بهنگام دسترسی نداریم، بنابراین راه اندازی مرکز لرزه نگاری ضرورت دارد.»
به گفته وی، «خراسان شمالی رکورددار رخداد زمین لرزه، هم به لحاظ فراوانی و هم به لحاظ بزرگی ریشتر در کشور است. از اول سال 95 تا بهمن همان سال، 326 زمین لرزه در خراسان شمالی رخ داد که این امر علاوه بر این که زنگ خطری برای استان است نیازمند ثبت بهنگام اطلاعات است که متاسفانه تاکنون انجام نشده است.
اگر چه در این سال اعلام شد که مرکز ژئوفیزیک دانشگاه تهران و پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی برای تامین تجهیزات این مرکز اعلام آمادگی کرده است اما هم اکنون تجهیزات مورد نیاز تامین نشده است.»
در تکمیل خبر منتشر شده باید افزود، سهم استانداری از احداث ایستگاه ها در سال 96، 400 میلیون تومان و سهم موسسه ژئوفیزیک کشور نیز 240 میلیون تومان برای تجهیز این ایستگاه ها بود و در آبان سال 96 قراردادی دو جانبه بین استانداری خراسان شمالی با موسسه ژئوفیزیک کشور منعقد شد. این قرارداد در زمینه ایجاد و تجهیز یک مرکز لرزه نگاری در بجنورد و چهار ایستگاه لرزه نگاری در بجنورد، شیروان، اسفراین و راز و جرگلان منعقد شد تا ثبت رخدادهای زلزله در استان با دقت بالاتری انجام شود.به گفته کارشناسان، بر اساس بررسی های محققان طی 100 سال گذشته 14 زمین لرزه بزرگ تر از 5.5 ریشتر در منطقه خراسان شمالی به ثبت رسیده است. از این تعداد 8 زمین لرزه دارای بزرگی بیشتر از 6 ریشتر بوده است. یک کارشناس زمین شناسی با بیان این که تعدد زلزله های رخ داده در استان، موجب شده خراسان شمالی به عنوان یکی از لرزه خیزترین استان های ایران شناخته شود، اضافه می کند: لرزه خیزی استان الزامات و ضرورت هایی را برای استان ایجاب می کند و لازم است برنامه هایی در جهت مطالعات لرزه زمین ساخت و پهنه بندی خطر زمین لرزه تدوین شود و اقداماتی مانند مقاوم سازی ابنیه در اولویت محورهای توسعه پایدار این استان قرار گیرد.«اسدزاده» ادامه می دهد: با توجه به زمین لرزه های متعددی که در استان خراسان سابق اتفاق می افتاد کارشناسان پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی تصمیم گرفتند پس از وقوع زمینلرزه شمال بجنورد تجهیزات لرزه نگاری را در این مناطق نصب کنند، به همین منظور برای بررسی لرزه زمین ساختی، لرزه شناسی، ژئوتکنیکی، سازه ای و نحوه امدادرسانی، با تجهیزات لرزه نگاری و شتاب نگاری عازم منطقه شدند.
وی ادامه می دهد: پژوهش روی وضعیت گسل موجب می شود مکان گزینی های درستی برای زیرساخت هایی مثل بیمارستان ها انجام شود تا از خطر تخریب در امان باشند و از سوی دیگر میزان خسارت ها به حداقل برسد.وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به این که خراسان شمالی روی زون زلزله کپه داغ قرار گرفته است و گسل های زیادی در استان وجود دارد که باعث بروز زمین لرزه در استان می شود، اضافه می کند: تحصیل کرده های رشته های مرتبطی همچون زمین شناسی از نبود مرکز لرزه نگاری در استان ضرر می کنند زیرا بیشتر پروژه هایی که باید در استان و توسط نیروهای بومی انجام شود به متخصصان دیگر استان ها سپرده می شود.
آن چه هست
مدیر ساخت و توسعه راه های اداره کل راه و شهرسازی خراسان شمالی در این باره با بیان این که جلسه کارگروه زلزله در استان برگزار شده است، می افزاید: در این جلسه شتاب نگارها و لرزه نگارها مورد بحث و بررسی قرار گرفت و مقرر شد امسال یک مرکز لرزه نگاری و دفتر نمایندگی مؤسسه ژئوفیزیک در استان راه اندازی شود.
«علیمردانی» با بیان این که 21 دستگاه شتاب نگار در استان وجود دارد، اضافه می کند: بر اساس تصمیم تیم کارشناسی اعزامی از تهران قرار بود به استان اعتباری برای به روز رسانی شتاب نگارها، نصب سیستم های هشدار سریع و شتاب نگاری روی گسل ها پرداخت شود که این برنامه به دلیل پرداخت نشدن اعتبار اجرایی نشد.
وی اعلام می کند: برای به روز رسانی 10 دستگاه شتاب نگار 2 میلیارد تومان و برای تامین 3 دستگاه لرزه نگار 750 میلیون تومان در جلسه کارگروه زلزله استان مصوب شده بود اما هیچ رقمی تاکنون پرداخت نشده است.
لازم به یاد آوری است که پس از وقوع زلزله 5.7 ریشتری اردیبهشت سال گذشته در دو شهرستان بجنورد و مانه و سملقان، تیمی از پژوهشکده زلزله شناسی کشور برای بررسی میدانی وضعیت گسل های خراسان شمالی به استان سفر کرد که اعضای آن در پایان مطالعات خود توصیه کردند تیمی پژوهشی در استان مستقر و طی سه سال در زمینه بررسی وضعیت گسل های این استان مطالعات میدانی انجام شود، در همین راستا، استانداری خراسان شمالی با پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله کشور قراردادی منعقد کرد تا پژوهشگران این پژوهشگاه در استان مستقر شوند؛ موضوعی که آن هم محقق نشده است.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری خراسان شمالی با بیان این که جانمایی ایستگاه ها و مرکز لرزه نگاری انجام شده اما راه اندازی آن ها منتظر خرید تجهیزات مورد نیاز است، می افزاید: لازمه شروع به کار این مراکز خرید و نصب دستگاه دیجیتایزر و اعتبار مورد نیاز برای خرید همه دستگاه ها بیش از 5 میلیارد ریال است.«نظری» ادامه می دهد: هم اکنون یک دستگاه با اعتبار یک میلیارد و 100 میلیون ریال برای استان تهیه شده که در مراحل ثبت و خرید قرار دارد و برای بقیه ایستگاه ها نیز به دنبال تامین اعتبار هستیم.