علوی
«از قدیم گفته اند بچه هر چقدر بیشتر جنب و جوش داشته باشد، سالم تر است»؛ این جمله ای است که شاید این روزها از دهان بسیاری از افراد شنیده می شود و در این میان، بیشتر مادران جوان هستند که وقتی از کنترل فرزند خود عاجز می شوند یا به دلایل مختلف نمی خواهند جلوی شیطنت او را بگیرند، در پاسخ به اعتراض اطرافیان اظهارمی کنند: «بچه سالم بچه ای است که آرام و قرار نداشته و مدام در حال فعالیت و تحرک داشته باشد». شاید بسیاری از این مادران اطلاع ندارند که بیش فعالی یا ADHD نوعی اختلال شایع است که حدود 8 تا ۱۰ درصد کودکان را مبتلا می کند.
طبق گفته کارشناسان، این بیماری در پسران شایع تر از دختران است که هنوز دلیل اصلی آن مشخص نشده است.
نشانه های بیش فعالی
در برخی از جلسات مشاوره مهدهای کودک یا مدارس دیده می شود، مربیان یا معلمان از نداشتن دقت و تمرکز برخی دانش آموزان و جنب و جوش زیاد آن ها گلایه دارند و از والدین می خواهند روی توجه کودک خود کار کنند و شاید نمی توانند به طور مستقیم به برخی والدین بگویند کودکان آن ها به اختلال بیش فعالی دچار است و همین مسئله روند درمان و رفع این اختلال را با کندی مواجه می کند.
به گفته یک مربی مهد کودک، برخی از بچه ها به دلیل شیطنت های خاصی که دارند، بیشتر اوقات حواس شان پرت می شود و نمی توان به این افراد انگ زد که بیش فعال هستند بلکه بیش فعالی نشانه هایی دارد و مربیانی که با این گونه بچه ها کار کرده اند می توانند آن ها را تشخیص دهند.
وی متذکر می شود: پرحرفی، مدام در حال حرکت و جنبوجوش بودن، صبر و تحمل نداشتن برای ایستادن در صف و رعایت نوبت، عصبی و حساس بودن و مرتب پایین و بالا پریدن، هل دادن بقیه کودکان، برهم زدن بازی بقیه، انجام تکلیف مدرسه بدون توجه و دقت، برداشتن وسایل و اسباببازی های کودکان دیگر، نداشتن مهارت های لازم در برقراری ارتباط اجتماعی با دیگران، گمکردن وسایل شخصی و از این شاخه به آن شاخه پریدن به طور توأمان می تواند نشانه های بیش فعالی باشد. البته به نظر من این موضوع قطعیت ندارد و باید به نشانه های دیگر رفتاری کودک توجه کرد.
پدر یک پسربچه 6 ساله هم بیان می کند: پسرم از دقت کافی برای انجام فعالیت هایی که به تمرکز نیاز داشت، برخوردار نبود، زمانی که به مدرسه رفت مرتب معلمان از او گلایه داشتند که سر کلاس نمی نشیند، به حرف آن ها توجه ندارد و بچه های دیگر را اذیت می کند.
وی می افزاید: با دیدن این رفتارهای پسرم از ما خواستند او را نزد مشاور ببریم که پس از یکی، دو بار مراجعه مشخص شد بیش فعال است و رفتار و دارو درمانی برایش تجویز شد و اکنون وضعیت بهتری دارد.
راه های درمان
یک درمانگر خانواده و کودک بیش فعالی را نوعی اختلال شایع می داند که حدود ۱۰درصد کودکان به آن مبتلا هستند و این بیماری در پسران شایع تر است. «زیبا جعفری» ادامه می دهد: ویژگی های بیش فعالی از سال های اولیه نوزادی و کودکی شروع می شود، این بچه ها در دوران شیرخوارگی اکثرا پرتحرک هستند و دست و پای خود را زیاد حرکت می دهند، کم خواب هستند و زیاد گریه می کنند. وی می افزاید: آن ها در مهدکودک برای انجام تکالیف تمرکز ندارند و مدام درحال حرکت و بیشتر در حال پریدن و دویدن هستند، اغلب فعالیت شان پرسروصداست، کارهای شان را ناتمام انجام می دهند و برای تماشای برنامه کودک تمرکز ندارند، بازی های همسالان خود را به هم می زنند و وسایل شخصی خود را معمولاً گم می کنند. وی خاطرنشان می کند: مشاهده این رفتارها در خانه، مهد و مدرسه اگر موقت باشد نمی توان گفت کودک بیش فعال است ولی اگر مداوم و بیشتر اوقات باشد باید کودک را نزد مشاور و پزشک برای درمان برد. به گفته وی، هیچ آزمایشی برای تشخیص بیش فعالی وجود ندارد. این روان درمانگر اظهارمی کند: پزشک با بررسی تاریخچه خانوادگی و دوران بارداری مادر و روند زندگی کودک می تواند این اختلال را تشخیص بدهد زیرا علت بیش فعالی ژنتیکی و محیطی است. سیگار کشیدن و استرس مادر در دوران بارداری بیشترین دلایل ابتلاست و در صورت درمان نشدن در آینده،کودک در معرض آسیب افسردگی و رفتارهای ضد اجتماعی وگاهی بزهکارانه قرار می گیرد.
وی می افزاید: این کودکان در دوران کودکی مدام با خانواده، همسالان، مربی و معلم درگیر هستند، رفتار محبت آمیز دریافت نمی کنند و به علت تمرکز نداشتن در یادگیری موفق نیستند.
وی توصیه می کند: برای درمان باید از مصرف مواد شیرینی و نوشابه های انرژی زا و شکر خودداری کرد و کودک را نزد مشاور برد تا از رفتار درمانی بهره مند شود همچنین باید تحت نظر پزشک باشد و دارو مصرف کند.