سرمایه گذاران به جای تشویق، از ادارات« توبه نامه» می گیرند
اسدی
هر روز می آید و می رود، پله های برخی دستگاه ها قرابتی دیرینه با قدم های او دارند، یک روز این نامه و استعلام را باید تهیه کند و روز دیگر فلان استعلام را باید بگیرد و این چرخه تا جایی ادامه دارد که صبرش تمام می شود و گاهی عطای به دست آوردن آن چه را که می خواهد به لقای ادارات می بخشد. این تصویر پرتکرار در استان ما، همان فرایندهای طولانی اداری است که از قضا یکی از دلایلی است که موجب شده فضای کسب و کار مورد چالش قرار گیرد. وجود مشکل در فرایندهای اداری و دریافت مجوزهای کسب و کار از دستگاه های اجرایی به اذعان فعالان اقتصادی از مهم ترین موانع کسب و کار است، از این رو همیشه مردم، سرمایه گذاران و فعالان اقتصادی از موانع اداری گلایه دارند. سابقه این گلایه ها طولانی است، چالشی که استاندار خراسان شمالی نیز در یکی از جلسات کارگروه رونق تولید استان به آن اشاره کرده و دستگاه ها را مورد نقد قرار داده است. البته نمی توان انکار کرد که برای تسهیل فرایندهای اداری گام هایی برداشته شده است. صدور مجوزهای بی نام سرمایه گذاری، مهم ترین گام در این مسیر است تا حداقل سرمایه گذاران در هزار توی موانع اداری نمانند و در نهایت پشیمان نشوند اما گویا این تصمیم و گام مهم مسئولان استان هم اکنون به خوبی اجرایی نمی شود. کافی است به بهانه دریافت مجوز سرمایه گذاری وارد یکی از دستگاهها شوید تا در گرداب کاغذ بازی ها و امروز برو، فردا بیاها غرق شوید.
تلاش چند ماهه برای دریافت مجوز سرمایه گذاری
«خداوردی» یکی از سرمایه گذارانی است که به گفته خود چند ماه در تلاش برای دریافت مجوز سرمایه گذاری بود. او که با شنیدن خبر صدور مجوزهای بی نام با خیالی آسوده در این مسیر گام برداشته، معتقد است که این مجوزها در واقع باغ سبز نشان دادنی بیش نیست زیرا دستگاه ها توجهی به آن ها ندارند و در این مدت او به راحتی در راهروهای برخی ادارات مانده و گرفتن مجوز مورد نظرش او را خسته کرده است.
او می گوید: یک بار برای گرفتن مدارک لازم به دستگاه مورد نظر مراجعه کردم، برگه ای را به دستم دادند که در آن شاید 10 گزینه نوشته شده بود و باید تهیه می کردم، برای اولین نامه آن قدر دوندگی کردم که به اندازه چند سال پیر شدم، روز دوم زنگ زدند که یک نامه دیگر هم باید از این دستگاه تهیه کنم و تقریباً هر روز این فرایند ادامه پیدا کرد در حالی که تمام این مدارک را در روز اول می توانستند به من بدهند.
او معتقد است این شیوه برخورد با سرمایه گذاران آن ها را متواری می کند همان طور که خودش خسته شده است و قصد ادامه کار را ندارد. گرفتن چندین استعلام و ماه ها دوندگی و هزینه های بسیار تنها بخشی از موانع اداری در استان است.
اگر برای راه اندازی کسب و کار و سرمایه گذاری قصد استفاده از تسهیلات را دارید با گذراندن مارپیچ های اداری دستگاه ها به خان هفتم می رسید که همان بانک ها هستند.
یکی دیگر از فعالان اقتصادی که قصد استفاده از تسهیلات اشتغال زایی روستایی و ایجاد کسب و کار را دارد از کاغذ بازی های اداری می نالد. این فعال اقتصادی می گوید: باید اطلاعات بسیاری در این سامانه بارگذاری شود، از استعلام توانایی مالی و نامه مالکیت گرفته تا نامه ها و استعلام های تغییر کاربری زمین، محیط زیست و بانک ها که برای دریافت هر کدام باید هفته ها یا شاید ماه ها وقت صرف کنید و هزینه های بسیاری را متحمل شوید.
به گفته او، ایجاد کسب و کار در استان داستان ترسناکی است و کسانی که مایل به انجام این کار هستند باید کفش آهنی به پا کنند و موانع بسیاری را پشت سر بگذارند. چندین ماه قبل «دژپسند» وزیر امور اقتصادی و دارایی نیز از موانع اداری سخن گفته و گلایه کرده بود. این مسئول اعلام کرده بود که ۹۰ درصد مصوبات هیئت مقررات زدایی و مجوزهای کسب و کار تسهیل نمیشود. البته بررسی های انجام گرفته واقعیتی را آشکار می کند، اجرا نکردن مصوبات هیئت نشان میدهد دستگاه ها به دلیل منافع و درآمدهایی که از موانع موجود بر سر راه کسب و کارها به دست میآورند ترجیح میدهند آن ها پابرجا بمانند و برطرف نشوند. این موضوع باعث شده است سال به سال رتبه ایران در شاخص جهانی انجام کسب و کار تنزل یابد.
کارخانه تولید موانع
رئیس اتاق بازرگانی ایران نیز که زیر مجموعه کاری او هر فصل محیط کسب و کار کشور را پایش می کند معتقد است: متأسفانه اگر در این وضعیت سخت بتوانیم مانعی را هم حذف کنیم، همچنان کارخانه تولید موانع به کار خود ادامه میدهد و به جای مانع از میان برداشته شده دو مانع جدید ظهور میکند.
این تنها بخشی از موانع اداری در استان در بخش سرمایه گذاری و حوزه اقتصادی است اما بخش دیگری از این موانع به پاسخگویی به ارباب رجوع ها بازمی گردد، چرخه سخت پاسخگویی به شهروندان حکایت طولانی دارد که با وجود این که می گویند باید اصلاح شود اما نمی شود.
صدور مجوز در چند روز
اما رئیس اداره طرح و برنامه سازمان صمت خراسان شمالی، روند صدور مجوز صنعتی استان را سه روز اعلام می کند. به گفته «مشایخی» اگر صدور مجوز نیاز به استعلام نداشته باشد در کمتر از یک روز انجام می شود اما در مواردی که صدور مجوز نیازمند استعلام باشد، زمان این فرایند به رسیدن پاسخ استعلام از سوی دیگر دستگاه ها بستگی دارد و در سرمایه گذاری های مختلف متفاوت است.
بنا به گفته این مسئول در سازمان صمت استان، استعلام هایی که به پنجره واحد سرمایه گذاری ارجاع داده می شود در کمتر از 3 روز پاسخ داده و منجر به صدور مجوز می شود، در عین حال این سازمان 20 مجوز سرمایه گذاری بی نام در صنایع پایین دستی فولاد، پتروشیمی و آلومینا دارد که نیاز به هیچ گونه دوندگی ندارد.
به استناد سخنان «مشایخی» این سازمان امسال حدود 100 مجوز صادر کرده است و گلایه هایی که از موانع اداری استان می شود مربوط به این سازمان نیست و حتی موانع اداری و دریافت مجوزهای کسب و کار که در منفی شدن فضای کسب و کار استان دخیل است نیز ارتباطی به این سازمان ندارد.
گفت و گو
عبور از گردنه استعلام ها
اسدی- تغییر دادن کاربری زمین یکی از الزامات سرمایه گذاری های غیرکشاورزی در اراضی شخصی و مستثنیات است. بسیاری از سرمایه گذارانی که به دنبال دریافت مجوز سرمایه گذاری و کسب و کار هستند از این گلوگاه باید عبور کنند اما این امر به گفته مدیر امور اراضی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی به دو شکل متفاوت انجام می شود. در بخشی از این مسیر باید به استعلام های متعدد پاسخ داده شود که 16 استعلام آن به تنهایی مربوط به کارگروه زیربنایی راه و شهرسازی است. به گفته «جباران» هر ساخت و سازی که در خارج از مرزهای شهری انجام شود نیازمند دریافت مجوز این کارگروه و به طور معمول گرفتن آن به واسطه تعداد بالای استعلام ها زمان بر است.
این مسئول 2 نوع تغییر کاربری و زمان مورد نیاز برای آن را توضیح می دهد که در سرمایه گذاری های کشاورزی این فرایند در یک روز و در غیر کشاورزی در چندین روز انجام می شود اما صدور مجوز در زمان های ذکر شده منوط به رسیدن پاسخ استعلام ها از دیگر دستگاه هاست.
بنا به سخنان وی، پرونده های سرمایه گذاری غیر کشاورزی در اراضی باغی و زراعی باید از گذرگاه کمیسیون تبصره یک ماده 4 قانون تغییر کاربری اراضی عبور کند و تشکیل این کمیسیون هم منوط به حدنصاب رسیدن پرونده هاست اما موارد استثنایی نیز وجود دارد که به شکل ویژه به آن ها رسیدگی می شود.
اما این مسئول در سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی صدور مجوزهای بی نام را حرکت مهمی در این بخش می داند و از وجود 79 مجوز بی نام برای سرمایه گذاری در بخش کشاورزی خبر می دهد، البته به استناد سخنان مطرح شده این مسئول این مجوزها کاملاً متفاوت با تغییر کاربری های مطرح شده است و در اراضی دولتی و قابل واگذاری انجام می شود.