گزارشی از حال و روز تولید کنندگان محصولات کشاورزی، از مزرعه تا بازار
تعداد بازدید : 117
روضه جانگداز باغداران و چشمان بدون اشک مسئولان
اسدی
حلقه میان تولید و عرضه در خراسان شمالی گم شده است؛ حلقه کلیدی که گویا کسی هیچ گاه سراغ ایجاد آن و اتصال بدنه تولید به بازار و تامین مواد اولیه نرفته است. ارتباط دارای چفت و بست میان اجزای یک بدنه از الزامات حیات آن است و فقدان این ارتباط شاید منجر به مرگ نشود اما کارکرد یک کالبد را با نقص همراه می کند، با این توضیح عجیب نیست اگر پای تولید در استان می لنگد و آثار این کمبود موجب شده است فقدان ارتباط مناسب میان عوامل تامین مواد اولیه، تولید و عرضه یک محصول در بازار یکی از شاخص های منفی باشد و فعالان اقتصادی استان از آن به عنوان منفی کننده ادامه کار، یاد کنند؛ واقعیتی که متاسفانه همیشه فقط در حد گفته و گلایه باقی می ماند و اقدامی موثر برای اتصال این بدنه انجام نمی شود.
حاصل تمام مسائلی که استان در خصوص نبود حلقه ارتباط بین تولید دارد منجر شده این شاخص وضعیت نامطلوب تری نسبت به شاخص کل کشور داشته باشد.
بسیاری از فعالان اقتصادی اذعان دارند که فروش محصولات از مشکلات تولید کنندگان استان است و تولیدکننده محصولاتی که بازاری برای فروش ندارد فقط متضرر می شود. با این حال گاهی تولید در بن بست تامین مواد اولیه و فروش می ماند و فقط تولید کننده متضرر می شود. سالانه محصولات باغی و زراعی زیادی در استان تولید می شود و بخش عمده ای از این تولید به جز گندم و برخی محصولاتی که خرید تضمینی دارند از ناتوانی در یافتن بازار مناسب آسیب می بینند، به نحوی که تولیدکنندگان این حوزه مجبور می شوند با نازل ترین قیمت محصول خود را در همین استان به فروش برسانند و سود اندکی کسب کنند یا حتی پول مواد اولیه را نیز به دست نیاورند.
در چند سال گذشته با توزیع تسهیلات اشتغال خرد و خانگی، اشتغال زایی مبتنی بر مشاغل خرد بیشتر شده است اما این بخش حتی اگر سهم کمی در تولید استان داشته باشد نیز مبتلا به این موضوع است و اگر با صاحبان این مشاغل همکلام شویم از بین حرف های شان می فهمیم که از گسستگی تولید در استان گلایه دارند و حتی برای تامین مواد اولیه خود با مسائلی رو به رو هستند.
تولید در صنایع کوچک و متوسط هم روایتی مشابه دارد و به جز چند تولید کننده که بازارهای مشخص صادراتی دارند و خود دارای بخش بازرگانی و فروش هستند، بقیه نمی توانند بازارهای هدف مناسبی برای خود پیدا کنند، نیافتن بازار مناسب را هم به گرانی مواد اولیه و مشکل تامین این مواد اضافه کنید و حال این صنعت را دریابید.
افت قیمت در بازار استان
در بخش تولیدات باغی و کشاورزی سراغ یکی از تاکداران استان می رویم؛ «جعفری» که به گفته خود تاکستانی در یکی از روستاهای مجموعه دهستان بدرانلو دارد، می افزاید: انگورهای دیم این منطقه پاییز روانه بازار می شود درست زمانی که انگور از دیگر استان ها وارد می شود و قیمت این محصول به شدت افت می کند و این چرخه هر سال برای انگور تکرار می شود و ما از افت قیمت این محصول در بازار استان ضرر می کنیم.
او چاره کار را در انتقال محصول خود به استان های دورتر می داند اما می گوید: توان مالی این کار را ندارد و نمی تواند برای یافتن بازار جدید هزینه ای پرداخت کند، البته او همانند بسیاری از تولید کنندگان این محصول معتقد است استان نیازمند یک شرکت بازرگانی محصولات باغی است تا محصولات را خریداری کند و به استان ها و مناطق دیگر که بازار خوبی دارند، بفروشد.
او ادامه می دهد: بیشتر تاکداران استان همچنان سنتی کار می کنند و دانش شناسایی بازار برای فروش را ندارند، از این جهت ما در یافتن بازار مناسب مشکل داریم و حمایتی نیز در این خصوص وجود ندارد.
برخی دیگر از محصولات استان همین مشکل را دارند، از این جهت طبیعی است که هر از گاهی اخباری از متضرر شدن کشاورزان و باغداران می شنویم.
جای خالی طرح های حمایتی
هم اکنون برخی استان ها مانند خراسان رضوی دارای طرح های حمایتی هستند تا با ایجاد شبکه های تولید محصولات مشاغل خانگی را در سطح ملی به فروش برسانند. در این طرح ها تولیدات شناسنامهدار و قیمتگذاری می شوند تا به بازار فروش شناسایی شده ارسال شوند. طرح تولیدی دست بافته های داری از جمله این طرح هاست که به گفته یکی از مسئولان دانشگاهی این استان شکل گرفته است.
خراسان شمالی نیز دارای محصولات داری و دست بافته های زیبایی است که اصالت و هویت ما هستند اما بسیاری از آن ها بازار فروش خود را نیافته اند.
صاحبان مشاغل خُرد و خانگی نیز در این خصوص حرف هایی دارند. «رجبی» صاحب یکی از مشاغلان خانگی در حوزه محصولات داری است.
او به گفته خود کارگاه کوچکی در روستای اسفیدان دارد و متاسفانه درگیر تامین مواد اولیه و فروش است. این تولید کننده خیلی ساده به انسجام نداشتن بدنه تولید در استان اشاره می کند و می گوید: ما برای فروش محصولات مان به برخی نمایشگاه هایی که برپا می شوند می رویم اما برنامه و توان مالی برای شناخت بازارهای جدید و نیاز مشتریان نداریم و همچنان به شکل سنتی در استان محصولات را می فروشیم.
وی ادامه می دهد: تامین مواد اولیه مشکل دیگر ماست زیرا شرکتی وجود ندارد که مواد اولیه مربوط به تولیدات داری را تامین کند از این جهت خودمان نخ را از داخل استان می خریم اما این نخ کیفیت پایینی دارد و کیفیت محصول نهایی افت می کند.
بنا به گفته «رجبی» از آن جایی که برنامه ای برای یافتن بازار جدید وجود ندارد تولیدکنندگان نیاز و سلیقه مشتری را نمی دانند و از این جهت همیشه سر دو راهی هستند که چه طرحی بافته شود تا مورد پسند مشتری قرار گیرد و منجر به فروش شود. او هم اذعان دارد که جای خالی شرکت های حمایتی در این خصوص به شدت احساس می شود.
یکی از محصولات معروف که سوغات خوش نام استان است نیز کم و بیش این رنج را تحمل می کند، از این جهت امسال اتاق بازرگانی خراسان شمالی تلاش می کند با برگزاری جشنواره آبنبات، بخشی از بار مشکل را از روی دوش تولید کنندگان این محصول بردارد.
پایین بودن نرخ پیشنهادی نسبت به بازار
اما معاون امور اقتصادی و برنامه ریزی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی می گوید: استان شرکت بازرگانی دارد اما شرکت بازاریابی جهت شناسایی بازارهای جدید محصولات را ندارد. بر اساس گفته «بهنام فر» سازمان جهاد کشاورزی محصولات باغی و زراعی را به شکل تضمینی و توافقی خریداری می کند اما به دلیل پایین بودن نرخ پیشنهادی نسبت به بازار، مورد استقبال کشاورزان و باغداران قرار نمی گیرد.
این مسئول اعلام می کند که بخش تعاون در استان به طور معمول برای خرید محصولات زراعی و باغی اقدام و محصولات را خریداری و در سردخانه نگهداری می کند تا زمانی که بازار با چالش مواجه شد آن ها را روانه بازار کند.
اما همان طور که گفته شد پیوستگی بین تولید و شناخت بازارهای جدید برای این محصولات در استان وجود ندارد و محتوای صحبت های این مسئول نیز نشان از این موضوع دارد.
البته مسئولان در استان به این مشکل تولید کنندگان اشراف دارند و آن ها نیز معتقدند که تقریباً بسیاری از واحدها و صنایع تولیدی خراسان شمالی، از موضوع مهم پیوستگی تولید غافل شده اند و این امر موجب شده با وجود این که برخی تولیدات استان، خاص است در کشور به خوبی معرفی نشود.سال گذشته رئیس سازمان صمت وقت اعلام کرد: استان قصد دارد نامه ای را به وزارت خانه متبوع ارسال کند و به شکل کلی تولیدات صنایع و توانمندی واحدهای تولیدی خراسان شمالی به آن وزارت خانه معرفی شود تا شاید از این طریق بتوان تولیدات استان را معرفی کرد و تولیدکنندگان بیشتر از این متضرر نشوند.