کالبدشکافی جمعیت استان
تعداد بازدید : 120
خیز خراسان شمالی به سمت میان سالی
حیدرزاده
حالا نگرانی درباره پیر شدن کشور بیش از پیش شده است و با وجود این که در سال های اخیر، کارشناسان درباره بحران کاهش نرخ رشد جمعیت هشدار داده بودند اما گفته می شود برای اولین بار در تاریخ کشور میزان نرخ رشد جمعیت به کمتر از یک درصد رسیده است، به طوری که گفته می شود کشور از سال ۹۴ تاکنون، با کاهش نرخ موالید، بحران کاهش جمعیت و کاهش جمعیت جوان مواجه شده، ضمن این که شاخص نرخ رشد کشور که یکی از مهمترین مؤلفههای جمعیتی است، در دهه 90 روندی نزولی را در پیش گرفته است. از این رو کارشناسان تحولات جمعیت زنگ پیر شدن کشور را به صدا درآورده اند و از مسئولان می خواهند تا دیر نشده بحران کاهش جمعیت را جدی بگیرند و به سمت اجرای سیاست های کلی جمعیت بروند. هر چند وقتی پای درد دل جوانان می نشینی بسیاری از آن ها بیکاری، هزینه های بالای زندگی و نداشتن مسکن را عاملی برای ازدواج نکردن و ترجیح دادن ادامه دوران مجردی می دانند و البته در میان آن ها بعضی از جوانان هم معتقدند اگر ازدواج کنند با فردی ازدواج خواهند کرد که بچه دار نشدن را قبول کند!«محمدزاده» یک جوان بجنوردی اظهارمی کند: اگر مسئولان نگران پیر شدن جمعیت کشور و کاهش آمار زاد و ولد هستند به عملکرد خود نگاهی بیندازند و ببینند چه اقدامات موثری برای تشویق جوانان در خصوص ازدواج و فرزندآوری انجام داده اند.
او ادامه می دهد: در 24 سالگی به اصرار والدینم تا مرز ازدواج نیز پیش رفتم اما به دلیل ترس از ناتوانی در اداره زندگی با داشتن درآمد پایین، پا پس کشیدم و اکنون که در آستانه 39 سالگی قرار دارم دیگر به تشکیل زندگی مشترک فکر نمی کنم.
اما دلایل کاهش جمعیت جوان چیست و وضعیت خراسان شمالی نسبت به کشور چگونه است؟
موج کاهش جمعیت جوان
«طیبی»، کارشناس تحولات جمعیت با اشاره به این که نرخ رشد جمعیت کشور برای نخستین بار در تاریخ کشورمان در سال ۱۳۹۸ به کمتر از یک درصد کاهش یافته است، آن را تلنگری جدی برمی شمرد که باید هر چه سریع تر از تکرار آن در سال های بعد جلوگیری کرد. از نظر او موج کاهش جمعیت جوان در جریان است و اگر همین روند ادامه داشته باشد کشور در آینده با چالش پیری مواجه خواهد شد.
او سی ام اردیبهشت، روز ملی جمعیت را مورد توجه قرار می دهد و با بیان این که زنگ خطر پیر شدن جمعیت کشور، بلندتر از سال های قبل به صدا درآمده است، می افزاید: چند دهه بیشتر فرصت نداریم تا از ورود کشور به بحران پیری جلوگیری کنیم و در حالی که باید حواس مان به آمار ازدواج و طلاق باشد باید میزان ولادت ها را نیز با سال های قبل مقایسه کنیم و برای آن راهکار بدهیم.
او کمبود نیروی جوان در آینده را یکی از مهم ترین مواردی برمی شمرد که موجب آسیب دیدن کشور در عرصه های مختلف می شود و با اشاره به مشکلات اقتصادی که گریبانگیر بسیاری از جوانان است، آن را یکی از دلایل تمایل نداشتن جوانان به ازدواج می داند و از مسئولان می خواهد با برانداز کردن آمار ازدواج و همچنین بررسی سن مادر شدن، کمی زودتر بجنبند و با ارائه تسهیلات خوب موجب تشویق جوانان به ازدواج شوند.به گفته او، پنجره جمعیتی وقتی باز است یعنی تعداد جمعیت جوان و میان سال که نیروی کار کشورند، در وضعیت خوبی قرار دارد، ولی وقتی بسته میشود به معنای کم شدن آمار ولادت ها، کاهش شدید جمعیت جوان و حرکت جمعیت به سمت پیری است، بنابراین باید مانع بسته شدن این پنجره شد.
فرصتی که از دست می رود
در این میان، یک جامعه شناس، علاوه بر وضعیت اقتصادی، نا به سامانی های فرهنگی و اجتماعی و تغییر شیوه زندگی را از دلایل دیگری می داند که موجب دوری کردن جوانان از ازدواج شده است. «محمدی» البته به زوج هایی نیز اشاره می کند که به دلیل مشغله کاری برای تامین امور زندگی، فرصت فرزندآوری و نگهداری از او را از دست می دهند.
او ادامه می دهد: هر چه باروری در جامعه ای با سرعت بیشتری کاهش پیدا کند و به سنین بالاتر برسد سرعت ورود آن جامعه به دوره سالمندی بیشتر می شود بنابراین باید برای این دوره نیز امکانات رفاهی و اجتماعی را فراهم کرد.
آمار جمعیتی استان
در عین حال، مدیرکل ثبت احوال خراسان شمالی، جمعیت این استان را تا آخر اسفند سال قبل، 987 هزار و 285 نفر ذکر می کند که از این میزان 27.3 درصد را گروه سنی صفر تا 14 سال تشکیل می دهند که این آمار در کشور 24 درصد و به این معنی است که خراسان شمالی در این زمینه 3.3 درصد بالاتر از کشور است و ما افراد بیشتری داریم که وارد مرحله جوانی می شوند و گروه فعال را تشکیل می دهند.
«زاهدی نیا» جمعیت جوان استان را در گروه سنی 15 تا 29 سال، 26.2درصد از کل جمعیت استان برمی شمرد که با توجه به این که این آمار در کشور 25.1درصد است می توان گفت خراسان شمالی در این گروه سنی نیز 1.1 درصد از متوسط کشوری بیشتر است.
به گفته او 41درصد از جمعیت استان را گروه سنی 30 تا 64 سال تشکیل می دهند که این عدد در کشور 44.8درصد است و البته آخرین گروه سنی فعال جمعیت، تا 64 سالگی است.
گروه سنی 65 سال به بالا(سالمندان) هم در استان، 5.5 درصد کل جمعیت استان را به خود اختصاص داده اند در حالی که این میزان در کشور 6.1 درصد است.
او با بیان این که اختلاف بین ولادت ها و فوتی ها را باید بررسی کنیم تا ببینیم آیا استان به سمت پیر شدن حرکت می کند یا نه، تصریح می کند: در سال 97، 15 هزار و 269 واقعه ولادت دراستان به ثبت رسید و این آمار در سال گذشته به 13 هزار و 951 واقعه رسید که در قبال آن در سال 97، 4 هزار و 251 و در سال گذشته 4 هزار و 470 واقعه فوت به ثبت رسیده است.
او با اشاره به این که اختلاف بین تعداد وقایع فوت و ولادت، افرادی هستند که به جمعیت اضافه می شوند، ادامه می دهد: بنابراین حدود 9 هزار نفر در سال گذشته به جمعیت استان اضافه شده اند. زمانی می توانیم بگوییم جمعیت به سمت پیری می رود که اختلاف بین این دو عدد صفر شود و خوشبختانه این اتفاق در استان ما نیفتاده است.
او اظهارمی کند: وقتی افزایش جمعیت صفر شود، جمعیتی که وجود دارند به جمعیت های گروه سنی بالاتر تبدیل می شوند به طوری که جوانان وارد دوره میان سالی و میان سالان وارد دوره سالمندی می شوند و می توان گفت جمعیت در دوره سالمندی پویایی نخواهد داشت.
به گفته «زاهدی نیا»، درخراسان شمالی در سال حدود 1.1 تا 1.2 درصد افزایش جمعیت داریم و استان ما هنوز جوان و به سمت میان سالی در حال حرکت است زیرا تعداد جوانان و جمعیت صفر تا 14 سال استان نسبت به کشور بالاتر و میزان سالمندان استان نیز نسبت به کشور پایین تر است و در مجموع می توان گفت استان به سمت میان سالی حرکت می کند.
او در پاسخ به این پرسش که کدام شهرستان استان بیشترین تعداد سالمندان را به خود اختصاص داده است، اضافه می کند: در بین شهرستان های خراسان شمالی، فاروج با داشتن 8.8 درصد سالمند بیشترین و راز و جرگلان با 3.7 درصد، کمترین سالمند را دارد.