رتبه 12 خراسان شمالی در کودک همسری
تعداد بازدید : 21
دخترکانی با کفش های پاشنه بلند
حیدرزاده
کفش های پاشنه بلند پوشیده است و به زور تعادلش را حفظ می کند تا پاهایش به هم نپیچند. صدای قدم برداشتنش در پیاده رو به گوش می رسد، کنار همسر جوانش راه می رود و چهره کوچک و بچگانه اش نظر رهگذران را جلب می کند. دختر نوجوان با ذوق و خوشحالی ویترین طلافروشی را نگاه می کند و با انگشت اشاره در حالی که لبخند ملیحی روی لبانش نقش بسته است یک سرویس طلا را به یکی از بانوانی که آن ها را همراهی می کند، نشان می دهد. هر یک از آن ها تعدادی کیسه پارچه ای و پلاستیکی در دست دارند و مشخص است مقداری از خریدهای عروس کوچک انجام شده است. دختر نوجوان که حدود 13 سال دارد، دست نامزدش را که به نظر می رسد 30 ساله باشد می گیرد و وارد طلافروشی می شوند. ذوق چشمانش نشان می دهد از زندگی مشترک بسیار هیجان زده و گویا وارد دنیای شگفت انگیزی شده است. این شور و عشق اول ازدواج آن هم در سن پایین و البته با اختلاف سنی زیاد آیا با خوشی ادامه می یابد؟ آیا کسانی که در این راه خیر قدم گذاشته اند، به آینده این دختر فکر کرده اند؟
یکی از پدیده هایی که باید آن را مورد توجه قرار داد و در پس کودک همسری نهفته، کودک بیوگی است؛ موضوعی که از چشم برخی ها دور مانده و گویا در لا به لای اخبار گم شده است. بر اساس مرکز آمار ایران طی تابستان امسال، در مجموع ازدواج ۹ هزار و ۵۸ دختر ۱۰ تا ۱۴ سال و ۱۸۸ طلاق مربوط به دختران این گروه سنی ثبت شده است. اگرچه آماری درخصوص کودک همسری و کودک بیوگی در خراسان شمالی به دست نیاوردیم اما قرار داشتن این استان در رتبه 12 کودک همسری، بیانگر آن است که این پدیده در استان زیاد رخ می دهد چون علاوه بر این که ممکن است کودک در سن کم مادر شدن را تجربه کند و دچار آسیب های جسمی شود، احتمال شکست خوردن زندگی مشترک برایش وجود دارد. تصور کنید دختری که قرار است سال ها پشت میز روی نیمکت بنشیند، درس بخواند و مهارت های زندگی را کسب کند با ازدواج زودهنگام و در سن پایین پشت میز دادگاه بنشیند و مهر طلاق بر شناسنامه اش نقش ببندد.
اگرچه گفته می شود ازدواج در سنین پایین بیشتر در برخی روستاها رخ می دهد اما برخی شهرنشینان نیز به دلیل بافت فرهنگی یا مشکلات اقتصادی به ازدواج دختران خود در سن پایین تن می دهند و به عواقب آن توجه نمی کنند.
هندوانه نابر
یکی از شهروندان که به تازگی دختر 13 ساله اش نامزد شده است، می گوید: قرار است دخترم 2 یا 3 سال با نامزدش با ما زندگی کنند تا فرزندم از چم و خم زندگی آگاه شود، آن موقع سنش بالا می رود و می توانم با خیال راحت او را به خانه شوهر بفرستم.او که در حاشیه شهر بجنورد ساکن است، معتقد است: ازدواج مانند هندوانه نابر است و هیچ کس نمی داند زندگی زناشویی اش موفقیت آمیز خواهد بود یا نه؟ بنابراین چه فرقی می کند دختر در زمان ازدواج چند ساله باشد!
نشان دختر در روز تولد
با یکی از اهالی روستایی در بجنورد که معروف است دخترهای آن در سن پایین ازدواج می کنند، همکلام می شوم. او که دخترش را در سن 13 سالگی شوهر داده و برادرزاده 12 ساله اش را برای پسرش نامزد کرده است، می گوید: از زمانی که دختر برادرم به دنیا آمد او را برای پسرم نشان کردم و برای ازدواج آن ها لحظه شماری می کردم.
اگرچه گفته می شود اهالی این روستا از پیامدهای منفی ازدواج دختران در سن کم آگاه شده اند اما بنا بر اظهارات او هنوز بسیاری از خانواده ها برای ازدواج زودهنگام دختران خود پافشاری می کنند و جلوگیری از این کار را برخلاف آداب و رسوم خود می دانند. هر چند برخی ازدواج ها به طلاق ختم شده اما مانعی برای ازدواج های دختران در سن پایین نشده است.
او با اشاره به اختلاف های پسر و برادرزاده اش که منجر به تیرگی روابط خانوادگی شان شده است، می گوید: طلاق گرفتن این 2 نفر دور از ذهن نیست و نمی دانم بعد از این اتفاق برادرزاده ام چه سرنوشتی خواهد داشت؟ ضمن این که خودم را بابت این ازدواج نافرجام سرزنش می کنم.
یکی از شهروندان با بیان این که سال گذشته دختر یکی از اقوامم در سن 14 سالگی بعد از کش و قوس های زیاد سرانجام طلاق گرفت و به خانه پدرش بازگشت، می افزاید: دختر و پسر با وجود این که سن کمی داشتند، به هم علاقه مند بودند و برخلاف میل خانواده ها ازدواج کردند که نتوانستند با یکدیگر تفاهم داشته باشند.
کودکان بیوه
در عین حال، یک روان شناس با تاکید بر این که کودک همسری نتیجه فقر فرهنگی و اقتصادی است، اظهارمی کند: برای ازدواج دوطرف باید به بلوغ فردی، هیجانی، اجتماعی و فکری رسیده و توانایی معنوی، عقلی و اقتصادی داشته باشند، در این صورت موفقیت آنان در ازدواج بیشتر خواهد بود.
«قاسمی» با اشاره به این که گاهی اوقات در ماجرای کودک همسری با اختلاف سنی زیاد بین زوج ها مواجه هستیم، می افزاید: طلاق عاطفی و روانی یکی از مهم ترین آسیب هایی است که در این گونه زندگی های مشترک به وفور دیده می شود زیرا به دلیل اختلاف سنی زیاد، زن و شوهر تفاهم و همدلی کمتری با هم دارند.او به بارداری زودهنگام و خطراتی که در کمین مادر و نوزاد است، اشاره و اظهارمی کند: کودک همسری، تضعیف حقوق کودکان محسوب و ازدواج در سن پایین موجب حذف دوران نوجوانی میشود و به نوعی ظلم است.
به گفته او، هر چه جدایی در سن پایین تر رخ بدهد آسیب بیشتری به ویژه به دختر وارد می شود، بنابراین در برخی موارد در کودک همسری با پدیده کودک بیوگی مواجه هستیم که آسیب های اجتماعی را در پی خواهد داشت.
او با بیان این که کودک همسری یک مسئله اجتماعی است که در حال تبدیل شدن به معضل اجتماعی است، می افزاید: باید موضوع کودک بیوگی بیشتر از پیش مورد توجه قرار گیرد تا از ازدواج دختران در سنین پایین جلوگیری شود و تا زمانی که آمار کودک همسری و کودک بیوگی در پستو باشد، اوج فاجعه پنهان خواهد ماند.
رتبه 12 کودک همسری
در عین حال، مدیرکل امور بانوان و خانواده استانداری خراسان شمالی با تاکید بر این که ازدواج در سن خیلی بالا و پایین نباید رخ دهد، می گوید: افراد باید برای ازدواج مهارت هایی را داشته باشند و نخست این مهارت ها باید به خانواده ها آموزش داده شود. در همین خصوص راهکارهایی را در نظر داریم از جمله این که در نقاط آسیب خیز مدارس و گستره آموزش ها را بیشتر کنیم و در خانواده ها کارهای اجتماعی بیشتری را انجام دهیم.
به گفته «ملیحه یغمایی»، کودک همسری در استان به دلیل مشکل اقتصادی نیست بلکه علت آن فرهنگی است و باید کم کم آن را رفع و رجوع کرد زیرا در این مورد اقدامات چکشی به نتیجه نمی رسد.
او خاطرنشان می کند: ساخت مدارس در نقاط پرآسیب از طریق بنیاد برکت را پیگیری و زمینه تحصیل دختران را فراهم و خانواده ها را از مهارت ها و سن ازدواج آگاه می کنیم.او با اشاره به این که خراسان شمالی رتبه 12 را در کودک همسری دارد، در پاسخ به این پرسش که وضعیت کودک همسری در یکی از روستاهای بجنورد به کجا انجامید؟ می افزاید: در این روستا تسهیل گر داریم و تعداد این گونه ازدواج ها در حال کم شدن است، 4 سال است که در آن جا کار اجتماع محور انجام می دهیم. اداره کل کمیته امداد به افراد تحت پوشش، جهیزیه را از یک سنی به بالا تحویل می دهد و دادگستری دوره های آموزشی را برای خانواده ها برگزار کرد.
او بر انجام اقدامات فرهنگی به شکل خیلی آرام و زیرپوستی تاکید می کند و بهترین راه را آموزش برمی شمرد و در خصوص کودک بیوگی ادامه می دهد: خیلی از ازدواج ها در سن پایین ثبت نمی شوند بنابراین نمی توانیم آماری از مطلقه شدن کودکان بدهیم، ممکن است مرد در سن قانونی باشد و صیغه خود را ثبت کند اما در مجموع اگر فردی مهارت های ازدواج را نداشته باشد، امکان شکست خوردنش زیاد است.
او با بیان این که ما روی بعد مهارت های افراد و خانواده کار می کنیم، اظهارمی کند: قبلا زایمان های زودرس داشتیم که الان خیلی بهتر شده است و نشان می دهد آگاهی مردم افزایش یافته است. یکی از موارد نگران کننده در استان، زایمان های زودرس بود و اکنون به سنی که سلامت زن را تامین می کند نزدیک شده است و تجرد قطعی یکی از نگرانی های ماست.
به گفته او خیلی از دخترها وارد تجرد قطعی شده اند و جمعیت زیادی داریم که در حال ورود به تجرد قطعی هستند.
رتبه نخست ازدواج
مدیرکل ثبت احوال خراسان شمالی هم از ثبت 7 هزار و 448 واقعه ازدواج در 10ماه امسال خبر می دهد که از این تعداد 6 هزار و 103 مورد در شهرها و هزار و 345 مورد در روستاها اتفاق افتاده است. به گفته «زاهدی نیا» میزان ازدواج نسبت به مدت مشابه سال قبل 4 درصد افزایش یافته است و استان رتبه اول کشور را در میزان ازدواج دارد.
او با اشاره به این که بیشترین ازدواج زنان در سنین 15 تا 19 سال با 2 هزار و 597 مورد و در گروه سنی 20 تا 24 سال با هزار و 662 مورد به ثبت رسیده است، اظهارمی کند: بیشترین ازدواج مردان در گروه سنی 20 تا 24 سال با 2 هزار و 807 مورد و در گروه سنی 25 تا 29 سال است.
از آمارها و صحبت های کارشناسی که بگذریم نباید از کنار ازدواج های زودهنگام که منجر به کودک همسری و شاید کودک بیوگی می شوند به راحتی بگذریم؛ ازدواج هایی که در گوشه و کنار استان رخ می دهند و در نهایت چینی شکسته می شوند و مهر کودک بیوگی بر پیشانی دخترکان خواهد خورد.