گروه سلامت- تغییر سبک زندگی با خود پدیدههای متعددی را به همراه آورده است. کاهش فعالیت بدنی، استفاده بیش از اندازه از محصولات فرآوری شده و بستهبندی و گرایش به کمتحرکی با افزایش استفاده از فضای مجازی در زمان شیوع بیماری کرونا موجب شد، چاقی آهسته آهسته به سراغ برخی افراد جامعه بیاید به نحویکه کارشناسان سلامت درباره عوارض چاقی و ردپای آن در مرگهای زودرس هشدار داده اند. امروزه اگر نگاهی به افراد در خانواده های مختلف بیندازیم، حضور افراد با اضافهوزن و چاقی را بیشتر از گذشته میبینیم، افرادی که گاهی با بیماریهای مختلفی نیز دستوپنجه نرم میکنند.
ابتلا به دیابت
بانویی 50 ساله که مبتلا به چاقی است، گفت: چاقی آهسته آهسته به سراغم آمد و آن قدر بیتوجه بودم که اکنون به دلیل افزایش بیشاز حد وزن و تأثیر منفی آن روی سلامت جسمانیام دیگر توان راه رفتن ندارم. وی اضافه کرد: بعد از چاق شدن و رعایت نکردن برنامه غذایی سالم و مصرف بیش از حد شیرینیجات و غذاهای پرچرب، به بیماری دیابت نیز مبتلا شدم بیماری که زندگیام را بسیار تحت تأثیر قرار داده و هزینههای درمان زیادی را تحمیل کرده است. وی با بیان اینکه بخشی از کبد و کلیههایم نیز از کار افتادهاند و وزن بالا موجب آسیب دیدن زانوهایم شده است، ادامه داد: اکنون نیازمند جراحی و تغییر مفصل زانو هستم اما ابتلا به دیابت موجب شده این جراحی بسیار پرخطر باشد. وی افزود: به افراد توصیه میکنم، با اصلاح شیوه زندگی از ابتلا به اضافه وزن و چاقی و در نهایت ابتلا به بیماریهای بیشمار جلوگیری کنند.
چاقی در کودکان؛ تقریباً هر 10 سال، 2 برابر
کارشناسان، صاحبنظران و متخصصان سلامت از اصلاح سبک زندگی و تغذیه سالم برای پیشگیری از چاقی و ابتلا به بیماریهای متعدد سخن میگویند. چاقی به زایش بیماریهای خطرناک و حتی کشنده کمک میکند و موجب بر هم خوردن سلامت جامعه میشود. در همین خصوص، معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی با بیان اینکه 82 درصد از مرگهای زودرس در کشورهای درحالتوسعه از بیماریهای غیر واگیر ناشی میشود، اظهارکرد: مواجهه با عوامل خطر مانند چاقی، نه تنها ناجی جان انسانها میشود که تأثیر شگرفی نیز بر رونق اقتصادی کشور خواهد داشت. دکتر«محمدرضا اکبری» افزود: در مورد اثرات چاقی بر بیماری کرونا نیز باید گفت، افرادی که چاق هستند در صورت مثبت بودن تست کووید 19 دو برابر بیشتر در بیمارستان بستری میشوند. وی با بیان اینکه در کودکان، چاقی تقریباً هر 10 سال دو برابر میشود، اعلام کرد: تا سال 2030 این میزان به 60 درصد خواهد رسید و این امر پیامدهای سنگینی برای حوزه سلامت و اقتصاد خواهد داشت، بنابراین برای پیشگیری، درمان مؤثر چاقی باید مراقبتهای بهداشتی مؤثر ارائه شود و حمایتهای همهجانبه و گسترده شکل بگیرد. وی علل اصلی چاقی و اضافهوزن را نیز برشمرد و اضافه کرد: علت اصلی چاقی و اضافه وزن، تعادل نشدن انرژی بین کالری دریافت شده و کالری مصرف شده است و این امر نیز به دلیل افزایش مصرف غذاهای پرانرژی که سرشار از چربی و قند هستند و افزایش نداشتن تحرک بدنی، تغییرات در الگوهای رژیم غذایی و فعالیت بدنی رخ میدهد.
عوارض شایع چاقی و اضافهوزن
دکتر «اکبری» عوارض شایع چاقی و اضافه وزن را نیز برشمرد و گفت: بیماریهای قلبی- عروقی، دیابت، اختلالات اسکلتی عضلانی بهویژه آرتروز و برخی از سرطانها از جمله عوارض ناشی از چاقی و بسیار مرگبار هستند. وی بر اصلاح سبک زندگی، انجام فعالیت بدنی روزانه و کاهش مصرف غذاهای ناسالم تأکید کرد.
ارتباط چاقی و بیماریهای غیر واگیر
مدیر گروه مبارزه با بیماریهای دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی هم ارتباط چاقی و بیماریهای غیر واگیر را تشریح و بیان کرد: بیماریهای غیر واگیر متأسفانه گریبان گیر تمام دنیا و بهویژه کشور ما شده و موجب کاهش کیفیت زندگی و طول عمر شده است. دکتر «فلوریا انفرادی» با بیان اینکه ردپای چاقی در مرگهای زودرس جوامع مشهود است، افزود: بیماریهایی مانند سکتههای قلبی و مغزی که یکی از مهمترین دلایل مرگ و میر در کشور است، بیماریهای دیابت، پرفشاری خون، پوکی استخوان و انواع سرطانها و حتی بیماریهای روحی- روانی و اضطرابها، بیماری خود ایمنی و آرتروز، ریشه در چاقی و اضافه وزن دارند. وی با بیان اینکه عوامل دیگری نیز در بروز این بیماریها دخیل هستند، ادامه داد: علم ثابت کرده است که چاقی میتواند مسبب این بیماریها باشد. دکتر «انفرادی» با تأکید بر داشتن تغذیه سالم، خاطرنشان کرد: دو سوم آن چه میخوریم صرف انرژی پایه میشود، اما برهم خوردن توازن انرژی و دریافت کالری و انرژی بیش از نیاز بدن مقداری در سلولهای چربی ذخیره میشود و اگر از مقداری بیشتر باشد توده چربی بدنی ایجاد و موجب ایجاد خطراتی میشود. وی با اشاره به این که افراد چاق، بنا به توزیع چربی در بدنشان و عوارض آن متفاوت هستند، افزود: چاقی به شکل سیب که در مردان شایع است مضر و باعث بیماریهای قلبی و عروقی و سکتههای قلبی و مغزی میشود. چاقی گلابی، تجمع چربی در رانها و پاهاست و در زنان شایع است و مضرات آن اگر چه از چاقی سیب کمتر است اما تبعات بسیار بدی دارد. وی تصریح کرد: اکنون با توجه به پیشرفتهای پزشکی، اندازه دور شکم بسیار مهم اعلام شده است و اگر فرد لاغر و فقط اندازه دور شکم زیادی داشته باشد چاق محسوب میشود. وی یادآور شد: عوامل ژنتیک، مصرف داروها مانند انواع کورتون ها و برخی بیماریها نیز در بروز چاقی مؤثر هستند. به گفته وی، رفتار و سبک زندگی ما بسیار مهم است و هر چقدر توازن بین فعالیت بدنی و دریافت متفاوت باشد، چاقی بیشتر میشود.
مدیر گروه مبارزه با بیماریهای معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی خاطرنشان کرد: متأسفانه سرطان ها به ویژه سرطان سینه و سرطان روده که از شایع ترین ها در استان هستند نیز ارتباط مستقیمی با چاقی دارند. وی چاقی شکمی را هشداری مهم حتی برای افراد لاغر دانست و گفت: چربی شکمی از شاخص های بررسی بیماری های قلبی و عروقی است. اندازه استاندارد دور شکم 90 سانتیمتر در نظر گرفته شده است و عدد بیشتر از آن چاقی شکمی محسوب میشود. وی با بیان این که بروز چاقی در دنیا شایع است و گروه سنی مبتلایان به آن نیز در حال کاهش است، خاطرنشان کرد: به طور کلی از هر 3 فرد بالغ و هر 5 کودک، یک نفر مبتلا به چاقی است و بیماری کووید 19 و کاهش تحرک نیز موجب افزایش 2 تا 4 کیلویی وزن کودکان شده است. دکتر «انفرادی» با بیان این که تغذیه بسیار مهم است و حتی در زمان باروری مادر نیز باید مدنظر قرار داشته باشد، تاکید کرد: عادت های درست غذایی والدین و خانواده تا سن 10 سالگی بر رژیم و عادت غذایی فرزندان تاثیر دارد و باید در فرزندان شیرینی پسندی و شورپسندی ایجاد نشود.
پیشگیری از چاقی
وی درباره پیشگیری از چاقی و درمان آن گفت: بهترین گزینه در این زمینه، مراجعه به متخصصان تغذیه و دریافت راهکار اصولی و علمی و داشتن دیدگاه مناسب غذا و عادات غذایی و تجدیدنظر در عادات غذایی است. دکتر «انفرادی» توصیه کرد: هوشمندانه غذا بخورید، برای غذا خوردن از قاشق کوچک استفاده کنید و آهسته غذا را بجوید و به طعم و مزه غذا توجه کنید زیرا رعایت این اصول موجب کمتر غذا خوردن میشود. وی تأکید کرد: از گرسنگیهای طولانی پرهیز کنید زیرا موجب خوردن غذای زیاد در یک وعده و پرخوری، تجمع چربی و بروز بیماریهایی میشود که جوامع بسیار با آن درگیر هستند. مدیر گروه مبارزه با بیماریهای معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی روغنها را از مواد غذایی موثر در چاقی ذکر و بیان کرد: روغن های حیوانی مانند دنبه، موجب تصلب شرایین و ایجاد سکته های قلبی و مغزی می شود و توصیه به مصرف نکردن آن هاست. وی افزود: اگرچه روغن زرد دارای آنتی اکسیدان هایی است اما مصرف آن باید بسیار کم و در حد متعادل باشد و این امر برای مصرف روغن های گیاهی مانند روغن کنجد و روغن زیتون نیز صدق می کند.
وی عوامل ایجاد چاقی را ژنتیک، عادت های غذایی، برخی داروها و بیماری ها ذکر و توصیه کرد: افراد بازنگری در عادت های غذایی خود داشته باشند و با اصلاح شیوه زندگی به وزن مناسب و حال خوب دست یابند. دکتر «انفرادی» کاهش مصرف شیرینی جات، غذاهای چرب و بسته بندی و فرآوری شده، مصرف روزانه 400 گرم سبزی و میوه، تحرک و فعالیت روزانه حتی 30 دقیقه پیاده روی در روز، خوردن وعده های بیشتر با حجم کمتر در روز و مصرف میان وعده های غذایی و برخورداری از برنامه غذایی مناسب زیر نظر پزشک و کارشناس تغذیه را از راهکارهای پیشگیری از چاقی اعلام کرد.