شناسایی کانون های گرد و غبار منتظر اعتبار
تعداد بازدید : 244
نگذاریم نفس شهر به شماره افتد
نویسنده : بهروز
افشره
مشاهدات نشان می دهد که منشاهای گرد و غبار رو به گسترش است زیرا در شرایطی قرار داریم که 14 سال است که بارش در کشور کمتر از حد متوسط بوده است، برخی از سدها زیر50 درصد و برخی زیر 37 درصد آب دارند و در 3 سال گذشته با توجه به کمبود آب بسیاری از اراضی دیم کشت نشدند لذا به مرور خاک رطوبت خود را از دست داده و با هر نسیمی گرد و خاک به هوا بلند می شود به طوری که بادی که امروز گرد و غبار ایجاد می کند، 5 سال گذشته چنین قدرتی نداشت و علت آن هم رطوبت زمین بود.این پدیده 21 استان از جمله استان ما را هم به تدریج تحت تاثیر قرار داده اما هنوز کانون های آن شناسایی نشده است.
آسمان صاف است. ستاره ها می درخشند و باریدن چند قطره باران، هوا را فوق العاده خوب کرده است. زیبایی طبیعت با باران، ستاره و مهتاب و نسیم خنکی که می وزد دو چندان شده است. با خودم می گویم آیا نفس کشیدن در این هوای پاکیزه حق همه نیست و چرا باید برخی از نقاط کشور و استان ها متأثر از گرد و غبار و ریزگردها باشند؟
گفته می شود گرد و غبار غرب کشور به استان ما خواهد رسید اگر از همین امروز به فکر چاره نباشیم و در حالی که خراسان شمالی هم در سال گذشته و هم امسال بارها تحت تأثیر گرد و غبار و ریزگرد قرار گرفته و این پدیده خشمناک و افسار گسیخته در حال پیشروی و پنجه انداختن به سرزمین های شمالی هم است، قطعاً دچار مشکل خواهیم شد. هم چنین کارشناسان بارها و بارها گفته اند که اگر وضعیت گرد و غبار سیستان بهبود پیدا نکند،20 استان کشور هم تحت تأثیر قرار می گیرند و خراسان شمالی هم ممکن است در گرد و غبار غرق شود.
این در حالی است که برای بهبود آلودگی هوا و مبارزه با گرد و غبار باید ابتدا کانون های گرد و غبار و آن چه را که به این پدیده دامن می زند، شناخت و سپس به دنبال راه حل گشت اما هنوز این اتفاق در استان نیفتاده است.
از سویی دستگاه های سنجش آلودگی هوا در استان محدود و منحصر به یک دستگاه است که در مورد جانمایی آن بعد از گذشت چندین سال هنوز بین مدیران شهری و اداره کل حفاظت محیط زیست اختلاف است و در محل مناسبی قرار ندارد.در این میان بجنورد به دلیل توپوگرافی خاصی که دارد بیش از دیگر شهرستان های استان از گرد و غبار و ریزگردهای موجود در هوا متأثر می شود.یک کارشناس ارشد محیط زیست با اشاره به چالش هایی که در محیط زیست کشور وجود دارد، می گوید: ما دچار چالش عظیمی در بخش هوا، خاک و آب هستیم با این وجود در کشور هیچگونه برنامه مدونی برای مدیریت این چالش ها نداریم.
«واحدی» با اشاره به خساراتی که در این بخش وجود دارد، بیان می کند: به عنوان مثال ریزگردها سالانه 900 میلیارد تومان فقط به استان هایی مانند خوزستان خسارت وارد می کنند و این در حالی است که این معضلات یک یا 2 روزه به وجود نیامده اند و سال های طولانی زمان برده است و امروز به مشکلاتی که شاهد آن هستیم تبدیل شده اند. وی با بیان این که در سال های گذشته اقدامات موثری در این رابطه انجام نشده است، بیان می کند: زنگ خطر ریزگردها و گرد و غبار از 10 سال قبل در استان هایی مانند خوزستان نواخته شد و با خشک شدن دریاچه هایی مانند ارومیه تشدید شد و اگر مسئولان در همان سال ها اقدامات مفیدی انجام می دادند اکنون شاهد این موضوعات نبودیم.
وی ادامه می دهد: در حالی که کانون های گرد و غبار در حال افزایش هستند ولی برخی مسئولان هنوز هم باور ندارند که این پدیده با وجود کمبود بارندگی ها و کاهش منابع آب، خطری جدی برای کشور و استان هایی مانند خراسان شمالی است. وی تصریح می کند: استان ما دومین استانی است که پدیده خشکسالی در آن نمود و بروز شدیدی دارد و خشکسالی هم از عوامل تشدید کننده گرد و غبار و ریز گردها در هواست. وی با اشاره به طرح مقابله با ریزگردها می گوید: با وجود این که این ستاد فعال شد اما هنوز به شناسایی کانون های گرد و غبار در استان و مقابله با آن ها نپرداخته ایم و این در حالی است که مطالعه این کانون ها به هزینه میلیاردی احتیاج ندارد که نتوان آن را تأمین کرد و در عوض از خسارت های چندین میلیاردی جلوگیری می کند.
وی می افزاید: مشاهدات نشان می دهد منشاهای گرد و غبار رو به گسترش است زیرا در شرایطی قرار داریم که 14 سال است که بارش در کشور کمتر از حد متوسط بوده است، برخی از سدها زیر 50 درصد و برخی زیر 37 درصد آب دارند.
وی می گوید: در 3 سال گذشته با توجه به کمبود آب بسیاری از اراضی دیم کشت نشدند لذا به مرور خاک رطوبت خود را از دست داد و با هر نسیمی گرد و خاک بلند می شود به طوری که بادی که امروز گرد و غبار ایجاد می کند، 5 سال گذشته چنین قدرتی نداشت و علت آن هم رطوبت زمین بود و این پدیده «گرد و غبار» در غرب آسیا و شمال آفریقا هم موجب خشکسالی شده است و می شود.
در عین حال، یک دکترای جغرافیا هم می گوید: اگر نگاهی به منابع آب اطراف ایران بیندازیم می بینیم که 94 درصد از تالاب های بین النهرین خشک شده و آورد سالانه آب رودخانه دجله که 48 میلیارد مترمکعب بود اکنون 16 میلیارد متر مکعب شده است و 32 میلیارد مترمکعب آن ر ا فقط ترکیه ذخیره می کند و این مسئله پهنه این تالاب را به منشا ریزگرد تبدیل کرده است و از سویی در استان ما هنوز در مورد اترک و آبی که به سوی کشورهای همسایه می رود تصمیم جدی نگرفته ایم.
دکتر «پاکیزه» ادامه می دهد: اقداماتی مانند جنگل کاری و مالچ پاشی که پیشنهاد داده می شود دیر بازده و این درحالی است که باید هم اکنون برای مقابله با گرد و غبار و ریز گردها وارد کار شد و اگر نپذیریم که در مدیریت منابع آب درست عمل نکردیم ضرر خواهیم کرد زیرا نتیجه آن وضعیت امروز دریاچه ارومیه است و اگر در بحث مدیریت منابع آب هوشمندانه عمل می شد و در اولویت اجرای طرح ها قرار می گرفت و تالاب را برای حفر چاه نفت خشک نمی کردیم اکنون با این پدیده مواجه نبودیم.
وی بیان می کند: سازمان ملل متحد در سال 2001 دو فاجعه زیست محیطی را اعلام کرده بود یکی از بین رفتن بخش عظیمی از جنگل های آمازون و دومی خشک شدن تالاب ها بود و این در حالی است که با استفاده از تصاویر ماهواره ای قدمت کانون های گرد و غبار را بررسی کردیم که نشان داد در 11 ساله اخیر، در 5 سال اول 90 درصد از کانون های گرد و غبار از سمت کشورهای همسایه بود که از این میزان 65 درصد مختص به عراق بود. وی ادامه می دهد: به تدریج این درصد تا حد کمی کاهش یافت و کم کم کانون های داخلی تاثیرگذار به کانون های خارجی اضافه شد و تا سال گذشته 75 درصد از کانون ها خارجی و 25 درصد داخلی بودند که اگر روند و مدیریت منابع آب به همین روال پیش رود قطعا کانون های داخلی افزایش خواهند یافت و این استان هم از کانون های تولید گرد و غبار فرامنطقه ای، منطقه ای و حتی داخل استانی تأثیر می گیرد.
اما چرا هنوز کانونهای گرد و غبار خراسانشمالی شناسایی نشدهاند؟
مدیرکل حفاظت محیط زیست در این باره می گوید: شناسایی کانونهای محلی گرد و غبار در استان نیازمند اختصاص اعتبار است.
«علیاصغر مطهری» با بیان این که استان در سال گذشته تحت تاثیر گرد و غبار غرب کشور قرار گرفت، می گوید: گرد و غبار 3 روز مهمان این استان بود که خراسانشمالی به مدت دو روز به مرحله هشدار رسید. علاوه بر آن خراسانشمالی در مجاورت استانهایی همچون سمنان قرار دارد که خود کانونی از گرد و غبار محسوب میشود.
وی در پاسخ به این سوال که چگونه میتوان جلوی بروز گرد و غبار را در استان گرفت، می گوید: برای اجرای این امر در ابتدا باید کانونهای محلی گرد و غبار در استان شناسایی شود که این موضوع از سال گذشته مطرح شده است اما برای اجرای این طرح نیازمند اختصاص حدود 120 میلیون تومان اعتبار هستیم که هنوز تخصیص نیافته است.
این مقام مسئول تصریح می کند: مراتع تبدیل شده به مناطق بیابانی و زمینهای کشاورزی رها شده مهمترین کانونهای محلی گرد و غبار در استان هستند اما این موضوع نیازمند بررسی بیشتر است و از سویی وجود سنگشکنها در محدوده شهر از دیگر کانون های گرد و غبار محسوب میشوند که باید جلوی فعالیت آنها گرفته شود.
وی تاکید می کند: مدیریت چرای دام، اجرای عملیات آبخیزداری و آبخوانداری و جلوگیری از شخم و شیار موجب میشود تا این کانونها از بین بروند.مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی هم در این رابطه می گوید: آییننامه اجرای مقابله با گرد و غبار و ریز گردها اخیراً به استان ابلاغ شده است و در اجرای این آییننامه، چند دستگاه اجرایی مشارکت دارند و اداره کل محیطزیست استان به عنوان مهمترین دستگاه، برای اجرای این برنامهها مشارکت دارد.
«حسن وحید» بیان می کند: سازمان مدیریت و برنامهریزی نیز مکلف شده است تا اعتبار موردنیاز را پیگیری و تأمین کند اما یکی از مشکلات ما برای مقابله با ریز گردها و غبارها این است که هنوز کانونهای ایجاد غبار شناسایی نشده اند.