مشاغل کاذب؛ شاخ و برگ هرز تولید
نویسنده : شیری
در سال های اخیر به همراه رکود بازار و صنعت، نرخ بیکاری و مشاغل کاذب نیز افزایش یافته است. برخی نیروهای انسانی فعال به جای این که ابزاری برای تولید بیشتر داخلی و سرعت بخشیدن به چرخه توسعه اقتصادی باشند، با اندک کسب درآمدی به مصرف کننده تبدیل شده اند.دوره گردها، دلال ها و واسطه ها، از جمله افراد دارای مشاغل کاذب هستند که در راستای رکود بازار و تعطیلی بخش عمده ای از واحدهای تولیدی بدون هیچ گونه بیمه و داشتن امنیت شغلی و بدون هویت به دنبال کسب درآمد هستند. در حالی که دولت سالانه اعتبارات زیادی را برای ایجاد مشاغل پایدار در نظر می گیرد اما مشاغل بدون شناسنامه و کنترل، گوی سبقت را از تولید می گیرد و گردش مالی زیادی از این طریق از دسترس خارج می شود.شهروند بازنشسته ای که مستمری 850 هزار تومانی تنها منبع درآمدش است و نیاز خانواده 4 نفره اش را تأمین نمی کند، می گوید: با وجود 30 سال فعالیت در نهاد دولتی اکنون با حقوق بازنشستگی از عهده شهریه 2 فرزند دانشجو و جهیزیه فرزندم برنمی آیم و ناگزیر به فعالیت در زمینه موتورسیکلت هستم.
وی که تمایلی به ذکر نام خود در این گزارش ندارد، می افزاید: برای این که با حقوق بازنشستگی نمی توان امرارمعاش کرد و خودم هم سرمایه ای برای فعالیت ندارم، ناگزیر با استفاده از روابط عمومی بالایی که داشتم توانستم خریداران و فروشندگان را در بازار یاری کنم.یکی دیگر از جوانان که به گفته خود با داشتن مدرک کارشناسی دستفروشی می کند، می گوید: متناسب با رشته تحصیلی ام کاری در استان پیدا نکردم و ناگزیر با اندک سرمایه ای که داشتم مغازه ای اجاره و فروشندگی را آغاز کردم اما اجاره ها به قدری بالا و خرید و فروش راکد بود که نتوانستم حداقل هزینه ها را جبران کنم که با این شرایط دستفروشی با وانت را ترجیح دادم.
آمارها نشان می دهد در حال حاضر بیش از 30 درصد واحدهای تولیدی استان غیرفعال هستند و بخش زیادی از آن ها نیز با ظرفیت های پایین و حتی کمتر از 10 درصد فعالیت می کنند.
با این وجود به نظر می رسد با توجه به رکود حاکم و نوسان های بازار در سال های اخیر بخش قابل توجهی از این واحدها زیرظرفیت کار می کنند.
اگرچه دست اندرکاران هم برای حمایت از این واحدها تسهیلات رونق تولید پرداخت می کنند اما هنوز رونق به صنعت بازنگشته و همچنان مشاغل کاذب جایگزین مشاغل پایدار شده است.
در همین راستا یکی از تولیدکنندگان، مهم ترین چالش کنونی بخش تولید را رکود حاکم بر بازار می داند و می گوید: تا زمانی که دولت به دنبال برطرف کردن رکود و رونق اقتصادی نباشد، پرداخت تسهیلات به تنهایی مشکلی را برطرف نخواهد کرد.یک کارشناس اقتصادی نیز در این باره می گوید: خراسان شمالی از منابع انسانی زیادی برخوردار است و باید در حد توان با علم آموزی و آموزش مهارت و تخصص این نیروها، برای حرکت در مسیر افزایش تولید داخلی و در راستای توسعه اقتصادی حرکت کنیم.
«روحانی» افزایش مشاغل کاذب را مانعی برای روند رو به رشد اقتصادی می داند و می افزاید: گاهی در برخی از مشاغل کاذب برای کسب سود بیشتر اجناس وارداتی و قاچاق نیز مورد استفاده قرار می گیرد که این مسئله نیز تأثیر منفی در اقتصاد می گذارد.
وی استفاده از کالای بی کیفیت و ارزان قیمت قاچاق را عامل تضعیف اقتصاد داخلی مطرح و خاطرنشان می کند: اگر این نیروها در واحدهای تولیدی مشغول به کار شوند، علاوه بر این که آمار بیکاری کاهش می یابد، چرخه اقتصاد نیز به حرکت درخواهد آمد.وی که افزایش نرخ بیکاری را عامل کاهش فرصت های شغلی رسمی می داند، می افزاید: وقتی نیروی فعال جامعه نمی تواند از فرصت های شغلی مناسب بهره مند شود، ناگزیر به مشاغل کاذب روی می آورد که هیچ نقشی در اقتصاد و پیشرفت جامعه ندارد، بنابراین باید تصمیم گیران و برنامه ریزان با اتخاذ تدابیر لازم برای بهبود فضای کسب و کار تلاش کنند.رئیس خانه صنعت و معدن خراسان شمالی نیز با بیان این که در هر کشوری اگر بنا باشد اقتصاد پویا، فعال و اشتغال پایدار شکل بگیرد، باید تولید داشته باشد، می گوید: برای این که بخواهیم تولید را ایجاد و حمایت کنیم، ابتدا باید سرمایه های کافی داشته باشیم نه این که به امید تسهیلات و اعتبارات بخواهیم سرمایه گذاری موفقی داشته باشیم.«حیدریان» می افزاید: متأسفانه گاهی بدون داشتن اهلیت و شناسایی سرمایه گذاران، انرژی و زمان و حتی سرمایه ها را هدر می دهیم.
وی تصریح می کند: در حالی که همه سازمان ها باید با یک دیدگاه کار کنند اما در حال حاضر هر سازمان و دستگاهی، دستورالعمل و برنامه مجزایی دارد که توان سرمایه گذار را از بین می برد در صورتی که اگر سازمان ها به شکل جامع حمایت کنند به طور حتم صنعت رشد می کند.
وی اظهارمی دارد: علاوه بر مدیریتی که یک سرمایه گذار باید داشته باشد، دولت هم وظیفه دارد عوامل مزاحم و بازدارنده را کم کند نه این که به موازات آن مجوز صنایع دیگر را هم صادر کند که صنعت موجود را از توجیه بیندازد.
وی ادامه می دهد: گاهی کالایی که تولید و به بازار عرضه می شود، به قدری پتانسیل مصرفی بالایی دارد که اگر چندین واحد دیگر هم ایجاد کنیم خدشه ای به آن وارد نمی شود اما وقتی یک واحد تولیدی می خواهد شکل بگیرد و بازار محدود و رقبای قوی زیادی دارد، اگر واحدی به موازات آن ایجاد شود، هیچ نتیجه ای در صنعت و اقتصاد نخواهد داشت.
«حیدریان» اضافه می کند: لازم است لیست کاملی از تمام واحدهایی که سرمایه گذاری می تواند توجیه داشته باشد تهیه کنیم و به سرمایه گذاران ارائه دهیم تا علاوه بر تولید هدفمند و مدیریت شده اشتغال پایدار نیز شکل بگیرد.
وی خاطرنشان می کند: در این سال ها که صنعت در رکود به سر می برد عارضه یابی مغفول مانده است و تا زمانی که این عامل تکلیف ملی نباشد و سلیقه ای عمل کنیم موفقیتی در پیش نخواهیم داشت.
به گفته وی، رکود 30 درصدی صنایع و فعالیت عمده واحدها با ظرفیت حتی کمتر از 10 درصد حکایت از نداشتن مدیریت لازم در تولید دارد.