برف و یخبندان و سرسره بازی در راه مدرسه، شلوارها و لباس های پاره و شیطنت های دوران مدرسه خاطره های خوش و ناخوش دانش آموزان دیروز است. سلانه سلانه راه مدرسه را در پیش گرفتن، شیطنت کردن های راه مدرسه و برف بازی های آن موقع، اگرچه خاطرات خوب دوران کودکی را به خاطر بسیاری می آورد اما روزهای سخت خفقان، نداری و واهمه قبل از انقلاب را نیز برای بسیاری از افراد تداعی می کند.
آن هایی که درآن دوران درس خواندند و به مدرسه می رفتند از شیطنت های زمانشان و تنبیه شدن هایشان حرف هایی دارند. یکی از این دانش آموزان قدیمی که اکنون دهه 60 زندگی اش را پشت سر می گذارد و حالا دیگر سال هاست که خود معلمی بازنشسته شده است خاطرات دوران مدرسه اش را به خوبی به یاد دارد و می گوید: آن موقع ها همراه با چند نفر از دوستانم شیطنت می کردیم و با هم تیم تشکیل داده بودیم و هر وقت شیطنت می کردیم به شدت تنبیه می شدیم، در گوشه ای از حیاط مدرسه ترکه های درخت توت را گذاشته بودند که با آن روی دست هایمان می زدند و تنبیه می کردند که هنوز هم رد آن، روی انگشتانم وجود دارد. «علیرضا فیروزه» از معاون خود هم در آن زمان یاد می کند و می گوید: آن زمان بچه ها از معاون مدرسه به شدت می ترسیدند و به یاد دارم که معاون ما ترکه ای به طول 2.5 تا 3 متر داشت که از فاصله دور اگر می دید فردی شیطنت می کند، با ترکه اش چند ضربه به او می زد. وی به ذکر خاطره ای از آن روزها می پردازد و بیان می کند: برادر کوچکی داشتم که همیشه از مدرسه فرار می کرد و از آن جایی که آن موقع اطراف بیشتر خیابان های بجنورد باغ و زمین بود به راحتی می توانست فرار کند، آن موقع در فلکه 17 شهریور باغ انگور بود، در منطقه پای توپ بجنورد خاکریز بلندی بود و از سمت همان چهارراه که به طرف شهرداری سابق می رفتیم راه شوسه و پس از آن نیز باغ های زیادی بود که برادرم به آن اطراف فرار می کرد و من به همراه دو نفر از دوستانم به دنبال او می رفتم تا پیدایش کنم و به مدرسه بازگردانم . وی ادامه می دهد: برادرم هفته ای 3 بار از مدرسه فرار می کرد و کار ما این بود که او را پیدا کنیم و در نهایت پایان سال او قبول شد و ما 3 نفر مردود شدیم. وی از منطقه ای در بجنورد در محدوده خیابان شهید «منصور حصاری» کنونی به عنوان منطقه ای برای سرسره بازی بچه ها در زمستان یاد می کند و می گوید: همیشه صبح ها و عصرها قبل از رفتن به مدرسه به آن جا می رفتیم و سرسره بازی می کردیم، آن قدر غرق در بازی می شدیم که گاهی لباس ها و شلوارهایمان پاره می شد و وقتی که به خانه می رفتیم کتک می خوردیم، آن موقع ها از لباس نو هم خبری نبود و همان لباس ها را برایمان وصله می زدند. وی که در دبیرستان «همت» درس خوانده است، از سختی زندگی در آن روزگار هم می گوید و می افزاید: آن موقع ها مدرسه با این که یک شیفت بود اما در دو نوبت از ساعت 8 تا 11 صبح و عصر هم از 14 تا 16 به مدرسه می رفتیم و مدرسه ها نیز شهریه دریافت می کردند اما مدتی پس از رفتن به مدرسه به دلیل نداشتن تمکن مالی خانواده، پدرم تصمیم گرفت مرا از مدرسه بیرون بیاورد اما همان موقع مدیر وقت آمد و به او گفت: اگر من جای تو بودم لباس تنم را می فروختم تا این بچه درس بخواند» . وی اظهارمی دارد: این حرف روی پدرم تاثیر زیادی گذاشت و دوباره قبول کرد که به مدرسه بروم و درس بخوانم و در نهایت سال های بعد من مدیر همان دبیرستان شدم.
وی تنبیه های آن زمان و رفتار برخی از معلمان و مدیران را بسیار سختگیرانه می داند و عنوان می کند: آن موقع ها زمانی که معلم وارد کلاس می شد بسیاری از دانش آموزان از ترس از زیر نیمکت های چوبی می رفتند تا معلم آن ها را نبیند و درس نپرسد زیرا اگر سوالی پرسیده می شد و دانش آموزی نمی توانست به آن پاسخ درست و مناسبی بدهد به سختی تنبیه می شد که این تنبیه ها اغلب با ترکه درخت توت، مداد گذاشتن لای انگشت و یا گذاشتن ریگ روی لاله گوش و فشاردادن آن بود یا این که جریمه های سنگین برای نوشتن مشق و تکالیف می دادند. کتابی به نام «علم الاشیا» داشتیم و اگر معلم از آن سوالی می کرد و دانش آموزی نمی توانست پاسخ دهد، او را تنبیه بدنی می کرد یا تکالیف بسیار زیادی به او می داد تا بنویسد به طوری که بارها از نوشتن مشق زیادی انگشتانم درد می گرفت و حتی اثر گرفتن مداد تاکنون نیز باقی مانده است. وی که همه سال های خدمتش مدیر بوده و دستی در هنر هم دارد و در چند تله فیلم، سریال و تله تئاتر بازی کرده است، گریزی به خاطرات انقلاب هم می زند و می گوید: دانش آموزان بجنوردی و برخی از معلمان هم مانند مردم مناطق دیگر کشور دستی در انقلاب داشتند و در فعالیت های مختلفی برای این منظور شرکت می کردند و این فعالیت ها از چند سال قبل از پیروزی انقلاب اسلامی به طور کاملا مخفیانه انجام می شد. این هنرمند به ذکر خاطره ای در این باره می پردازد و اظهارمی دارد: در سال های قبل از انقلاب یکی از دوستانم پیکانی را به مبلغ 7 هزار تومان خریداری کرده بود که حدود 17 تا 18 نفر از دوستان روی هم سوار پیکان می شدیم تا در شهر گشت بزنیم. زمانی که به فلکه شهید رسیدیم، عده ای از چماق دارهایی که رژیم طاغوت از قوچان برای سرکوب تظاهرات مردمی آورده بود ما را دیدند و پس از شکستن شیشه های برخی مغازه ها تا مسیری ما را دنبال کردند.
وی جوانان بجنوردی را بسیار مشتاق برای شرکت در فعالیت های انقلابی می داند و بیان می کند: قبل از انقلاب زمانی که مردم می خواستند در تظاهرات شرکت کنند ما روی تخته سیاه کلاس می نوشتیم که کلاس تعطیل است و بار هر زحمتی که بود کلاس را تعطیل می کردیم تا بتوانیم بچه ها را برای شرکت در تظاهرات از مدرسه خارج کنیم.
وی می گوید: گروه ها و احزاب مختلف سیاسی در بجنورد وجود داشتند که برخی از آن ها برخی از دانش آموزان را گمراه کردند و به گروه خود بردند اما سیر صعودی انقلاب پیش آمد و آرام آرام شکل گرفت و پیروز شد.
ترس و وحشت
یکی دیگر از شهروندان کهنسال هم با این که خاطرات خیلی خوبی از دوران بچگی خود دارد، اما تنبیه های زمان مدرسه را یکی از دردناک ترین خاطره های خود می داند و بیان می کند: در آن زمان به جای آن که فضای درس و مدرسه دلنشین و شیرین باشد بچه ها از معلمان و اولیای مدرسه ترس و واهمه زیادی داشتند زیرا معلم ها در صورت مشاهده کوچک ترین خطایی از سوی دانش آموزان آن ها را به شدت تنبیه بدنی می کردند.
این بانو که خود را «حصاری» معرفی می کند، ادامه می دهد: در آن زمان خاطرم هست که گاهی اوقات معلمان یا مدیران بچه ها را با شیلنگ هایی با قطرهای مختلف تنبیه می کردند که بسیار بد و دردناک بود که تا مدتی کف دست هایمان می سوخت و نمی توانستیم مشق بنویسیم یا حتی گاهی اوقات بچه هایی را که می خواستند تنبیه کنند در هوای سرد و زمانی که برف می بارید، به بیرون می بردند و دست هایشان را زیر برف می گذاشتند تا یخ بزند سپس با شیلنگ روی آن می زدند. وی با گذر از این خاطرات قدیمی به روزهای اوایل انقلاب هم اشاره می کند و می گوید: در آن موقع من چند فرزند داشتم که دو تا از آن ها پسر بودند و آن زمان دانش آموز دبیرستان بودند وقتی به خانه می آمدند از جریان ها و فعالیت های انقلابی شان صحبت می کردند و از این می گفتند که دوستان شان مخفیانه هر بار در جایی جمع می شدند و نوارها و اعلامیه های امام را می خواندند و گوش می کردند تا بتوانند این انقلاب را به ثمر برسانند و هر بار که آن ها بیرون می رفتند یا از بیرون دیر می آمدند نگران می شدم اما از ته دل خوشحال بودم از این که چنین جوانان غیوری داریم که در برابر ستم و استبدادی که مردم را به زانو درآورده بود ایستادگی می کردند تا این که این انقلاب به ثمر نشست.
شهروند 65 ساله دیگری هم حضور مردم استان به ویژه فرهنگیان را در جریان انقلاب پرشور عنوان می کند و می گوید: با این که با نزدیک شدن به بهمن ماه 57 خفقان و حکومت نظامی بیشتری در بجنورد مانند شهرهای دیگر کشور حاکم بود اما دانش آموزان با این که سن و سال زیادی نداشتند باز هم به خیابان ها می رفتند، شب نامه پخش می کردند و از جان و دل برای انقلاب مایه می گذاشتند تا این انقلاب به نتیجه برسد و حکومت زور پایان یابد.