افشره
اگر چه برخی می گویند جویندگان کار شاید تحصیل کرده نباشند و یا تحصیلات متناسب با شغل مورد نظر نداشته باشند اما واقعیت این است که اگر همه این حرف ها را هم بپذیریم مشکل جای دیگری است، با همه حرف و حدیث هایی که بخش بزرگی از نیروی کار استان را بی مهارت قلمداد می کنند و این بی مهارتی را دلیل بیکاری می دانند، نباید از این حقیقت گذشت که به اندازه مهارت های موجود هم اشتغال کافی وجود ندارد و یک پای اشتغال استان لنگ می زند.
وقتی پای اشتغال و مسائل کسب و کار در استان به میان می آید، حرف و نظریه های زیادی مطرح می شود،یکی از نبود شغل با وجود کسب دانش می گوید و دیگری از وجود شغل اما نبود مهارت های تخصصی سخن به میان می آورد، شنونده هر کدام از این نظریه ها که باشی بالاخره به آنجایی می رسی که بیکاری زیاد است و شغلی متناسب با نیاز کارجویان وجود ندارد و این موضوعی است که گاهی در پشت برخی نظریه ها پنهان شده است و دلیلی شده است برای بیکاری بعضی ها که حتی مسیر دانشگاه را هم طی کرده اند و آخر راه، به بن بست بیکاری رسیده اند.یکی از این سخن ها که درباره آن صحبت های بسیاری وجود دارد، مهارت آموزی و مهارت زایی است، بر اساس این سخن کسانی پیروز میدان اشتغال و کار هستند که مهارت بیشتری و دانش کامل تری نسبت به فعالیت اقتصادی خود دارند. با این که داشتن مهارت در کار یک اصل است و مهارت موجب اشتغال و توسعه پایدار می شود و داشتن مهارت از الزامات است اما نمی توان منکر این حقیقت بود که اگر مهارت شرط ایجاد کار است فراهم کردن این گزینه مهم هم در دست کسانی است که به نوعی متولی اشتغال و تولید هستند. قابل انکار نیست که جای خالی مهارت و آموزش های تخصصی و فنی دیده می شود اما به همان اندازه هم نمی توان منکر این شد که همچنان تدبیری اساسی برای آن اندیشیده نشده است، با آن که گفته می شود دوره های مهارت آموزی توسط دستگاه های متولی برگزار می شود، اما تأثیر این آموزش ها به گفته متقاضیان ورود به بازارکسب و کار و فعالان اقتصادی استان ملموس نیست و نیروی کار همان راهی را می رود که در گذشته طی کرده است.آمار بیکاران دانش آموخته استان که بسیار بیشتر از میانگین کشوری است گویای این واقعیت است که بخش عمده ای از دانش آموختگان استان بیکار هستند و فکری برای هماهنگ کردن آموزش های آن ها متناسب با نیاز بازار کار هم نشده است.
نقد های زیادی به نداشتن مهارت آموزی و وجود بیکاران و حتی شاغلان بی مهارت در استان وجود دارد نقدهایی که از شهروندان، کشاورزان، صنعتگران و حتی مسئولان استان شنیده می شود.یکی از شهروندان با بیان این که دانش آموخته دانشگاهی در رشته عمران هستم، می گوید: شغلی متناسب با رشته تحصیلی من وجود ندارد و با این که می گویند کار برای رشته های فنی وجود دارد اما فرقی بین فارغ التحصیلان دانشگاهی وجود ندارد.«نودهی» با بیان این که برخی از کارگاه ها و شرکت ها که می توانند کارشناسان رشته عمران را استخدام کنند به بهانه سابقه کار و به قولی مهارتآموزی تجربی از استخدام سر باز می زنند، اظهارمی دارد: در دستگاه های دولتی هم اوضاع همین است کسی می تواند پیمانکار پروژه ها شود که به گفته آن ها دارای مهارت و تجربه باشد.
این شهروند، اظهارمی دارد: در کنار رشته دانشگاهی خود چندین مدرک مانند حسابداری و نقشه کشی از مراکز فنی و حرفه ای دریافت کرده ام که مدرک معتبر ملی و بین المللی است.
وی ادامه می دهد: اگر مدارک فنی نشان از مهارت آموزی نیست پس چگونه می توان مهارت آموخت و به شغل مناسب رسید.
یکی دیگر از شهروندان با بیان این که شغل مناسب با مهارت ها وجود ندارد می گوید: با مدرک کارشناسی ارشد حسابداری نگهبان یک شرکت خصوصی هستم. وی ادامه می دهد: این در حالی است که گفته می شود افراد جویای کار فاقد مهارت هستند.در کنار صحبت های این شهروند هستند شهروندان و کشاورزانی که از بی توجهی به مهارت آموزی به کشاورزان ونیروی کار این بخش سخن می گویند.«جعفری» یکی از کشاورزان استان با بیان این داشتن نیروی ماهر از نیازمندی های بخش کشاورزی استان است، می گوید: پایه و اساس اقتصادی استان کشاورزی است و تأکید بسیاری بر تولیدات دامی و کشاورزی استان می شود اما توجهی به مهارت آموزی در این بخش نشده است.
وی با بیان این که به طور معمول نیروهای فعال در بخش کشاورزی بدون مهارت هستند و مهارت های احتمالی آن ها بر پایه علم و دانش نیست، اظهارمی دارد: بخش عمده ای از خسارت های ناشی از بیماری ها و آفت ها به دلیل نبود مهارت است، مهارتی که متولیان تدبیری اساسی برای آن نیندیشیده اند.
وی می افزاید: با این که برنامه های آموزشی توسط برخی از دستگاه های متولی برگزار می شود اما این برنامه ها و آموزش ها متناسب با استانداردها و پاسخ گوی نیاز جامعه کشاورزی و بیکاران این بخش نیست.وی ادامه می دهد: موضوعاتی شامل الگوی کشت در استان اجرایی نمی شود، از قوانین خرده مالکی در استان تبعیت می شود، منابع ملی شامل آب و خاک هدر و یا از بین می رود همه به واسطه نبود مهارت و دانش لازم است.
رئیس خانه صنعت و معدن خراسان شمالی با بیان این که مهارت های فنی و تخصصی خاص باید در واحدها آموزش داده شود، ادامه می دهد: ارائه مهارت های تئوری و چند ساعت آموزش عملی نمی تواند مهارت و دانش شاغلان واحدهای تولیدی را بالا ببرد.وی ادامه می دهد: تمام کسانی که مشغول به کار در واحدهای تولیدی هستند در ابتدا فاقد مهارت های لازم هستند اما پس از مدتی با تجربه و آزمون و خطا و آموزش های احتمالی مهارت هایی را می آموزند اما این مهارت ها کمکی به پیشرفت واحد تولیدی نمی کند.وی می افزاید: نیروها باید مهارت زایی داشته باشند و با دانش وارد محیط کار شوند تا کمکی به واحد تولیدی کنند.وی ادامه می دهد: آموزش نیروهای بی مهارت انرژی و زمان واحد تولیدی را می گیرد تا یک نیروی انسانی به حداقل ها برسد.وی از وجود برنامه های مهارت آموزی در خانه صنعت و معدن استان خبر می دهد.
در همین رابطه رئیس اداره طرح و برنامه سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی با بیان این که صنایعی در استان وجود دارد که نیازمند استخدام نیروهای ماهر هستند، می گوید: عمده چالش این واحد ها نبود ارتباط بین صنعت و دانشگاه است که موجب شده نیروهای مثلا متخصص تخصص مورد نیاز را نداشته باشند.«حسینی» با بیان این که دانشگاه ها با کمترین نیازهای بخش صنعت هم انطباق ندارند، اظهارمی دارد: بخشی از خروجی رشته های صنعتی جذب واحدهای تولیدی و صنایع می شوند در حالی که کمترین اطلاعات نرم افزاری و مهارتی را ندارند.وی با بیان این که بخش عمدهای از مهارت ها باید در دانشگاه ها انجام شود، می افزاید: سیستم مدرک گرایی شکل گرفته که فقط به ارائه مدرک بسنده می کنند و به مهارت آموزی ها توجهی نمی شود.
وی بخشی از نبود مهارت آموزی و مهارت زایی را در گرو نبود فرهنگ عام می داند و ادامه می دهد: حتی با سرمایه گذاری هم این مشکل برطرف نمی شود تا زمانی که فرهنگ درستی در این باره وجود ندارد رغبتی برای مهارت آموزی و مهارت زایی وجود ندارد.وی فرهنگ کار را دارای نواقص بسیاری می داند و معتقد است: دانش آموختگان دانشگاهی برای مهارت آموزی مقاومت هایی دارند که ناشی از غرور و نبود فرهنگ مهارت آموزی است.
«حسینی» با بیان این که فارغ التحصیلان بی مهارت از چالش های بخش صنعت هستند، ادامه می دهد: دیده شده حتی جذب نیرو از دانشگاه های معتبر هم با این مشکل همراه بوده است و پروژه هایی انجام شده که تطابقی با پروژه های واقعی ندارد.وی بهتر شدن مهارت آموزی را در گرو ارتباط بهتر حوزه و دانشگاه و بهبود آموزش های فنی و حرفه ای می داند.وی با بیان این که آماری از نیروهای شاغل بی مهارت یا دارای مهارت و حتی نوع مدرک آن ها در استان وجود ندارد، اظهارمی دارد: این موضوع هم از مشکلات و چالش هاست زیرا آمار مبنای یک کار سیستمی و هدف مند است.رئیس اداره اشتغال اداره کل کار، تعاون و رفاه اجتماعی خراسان شمالی نیز در این رابطه با بیان این که 70 درصد افراد جویای کار که در کاریابی ها ثبت نام کرده اند فاقد مهارت هستند، می گوید: داشتن مهارت نیاز ورود به بازار کار است در حالی که 70 درصد بیکاران استان فاقد هیچ گونه مهارتی هستند و این موضوع نقص بزرگی برای استان است.«نجفی» با بیان این که این آمار، معضل اساسی است، ادامه می دهد: چند بحث در این باره وجود دارد، یکی این که افرادی درحال مهارت آموزی در مراکز فنی و حرفه ای هستند که مهارت های آن ها چندان کاربردی و متناسب با نیاز بازار نیست که باید نیاز سنجی متناسب با پروژه های قابل افتتاح استان انجام شود.
وی با بیان این که مهارت ها باید متناسب با وضعیت اقتصادی استان باشد، ادامه می دهد: اگر قرار است فاز دوم پتروشیمی افتتاح شود از الان باید مذاکرات از طریق فنی و حرفه ای و نیاز سنجی ها انجام شود.
«نجفی» با بیان که در حال حاضر آموزش ها مبتنی بر نیاز بازار نیست، اظهارمی دارد: موضوع دیگر مراکز مدعی آموزش های آکادمیک هستند که هیچ ارتباطی بین دانشگاه و صنعت وجود ندارد و خروجی ها هم متناسب با نیاز بازار نیست.وی عنوان می کند: آموزش های تکمیلی ورود به بازار کار هم به درستی در دانشگاه ها انجام نمی شود و به بحث های کارتیمی و خلاقیت توجهی نشده است.
وی با بیان این که کمیته آموزش و پژوهش استان مراکز آموزشی را ملزم به انجام کارهای پژوهشی در بحث مهارت آموزی کرده است، ادامه می دهد: به این مراکز اعلام شده که پروژه های در حال راه اندازی رصد شود تا مهارت های آن ها احصا شود.
«نجفی» با بیان این که نبود کار مناسب با مهارت ها موجب خروج نیروهای ماهر از استان می شود، ادامه می دهد: نبود نیروی ماهر هم موجب جذب نیروی ماهر از دیگر استان ها می شود که هیچ کدام سودی برای اشتغال و نیروی کار استان ندارد.
وی با اشاره به برنامه های استان در مهارت زایی و مهارت آموزی اظهارمی دارد: پارک نوآوری و خلاقیت استان تا یک ماه دیگر در استان راه اندازی می شود و مرکز شتاب دهنده کسب و کار در دانشگاه بجنورد هم فعالیت خود را آغاز می کند.
وی با بیان این که فاقد هر گونه برنامه کارآفرینی در کشور هستیم، می افزاید: برنامه خاص و مدونی وجود نداشت اما خراسان شمالی به عنوان اولین استان برنامه جامع کارآفرینی را تدوین کرده است که با تأمین کامل بودجه اجرایی می شود.