فضای مجازی؛ فرصت یا تهدید برای هنر؟
نویسنده : بهروز
فضای مجازی به اعماق زندگی انسان ها نفوذ کرده است و حتی هنر را هم تحت الشعاع قرار داده است. اکنون دیگر احساسی ترین نمودهای روحی یک انسان هم که در قالب هنر بروز و نمود پیدا می کند در فضای مجازی در اختیار دیگران قرار می گیرد و اکنون پای فضای مجازی به دنیای هنرمندان و صنعتگرانی باز شده که وارد نشدن به هر فناوری شعار اصلیشان بود و مجبورند برای این که از قافله عقب نمانند هنر خود را در کانال ها و صفحه های مجازی عرضه کنند و هنردوستان می توانند با یک کلیک، فرش یا سفال لالهجین همدان یا فلان تابلوی نقاشی را از فلان گالری هنری خریداری کنند.
اما این یک سوی ماجرا است؛ «محمدی» که بافنده و فروشنده فرش است در مورد هنر در فضای مجازی می گوید: معرفی و خرید و فروش هنر دست هنرمندان و صنعتگران از طریق کانال ها و صفحه های مجازی، تبادل نظر و یادگیری فرصتی است که دنیای مجازی در اختیار هنرمندان قرار داده است.
وی بیان می کند: این روزها انواع هنر حتی خطاطی و نقاشی را می توان با استفاده از اینترنت و فضای مجازی یاد گرفت، به تبادل گذاشت و نظرخواهی کرد و حتی کانال ها و سایت های خرید و فروش را رصد و در خرید و فروش فرش و انواع دیگر صنایع دستی شرکت کرد و از همه مهمتر این که این اقدامات خرج چندانی ندارد و تسهیل کننده کار هنرمندان است.
وی اظهار می دارد: اما در مورد دستبافته های داری مشکلاتی وجود دارد و اگر چه هم اکنون 170 سایت الکترونیکی خرید و فروش صنایع دستی و هنری معتبر و شناسنامه دار وجود دارد اما مشکلاتی هم هست که نیاز داریم رفع شوند.
از نگاه این هنرمند دیگر مشکلی که فعالان تجارت الکترونیک در فروش الکترونیک فرش با آن روبهرو میشوند، فرش های دستباف بینام و نشان یا به اصطلاح، بیشناسنامه است که در دنیای مجازی دیده می شود.
یک تولید کننده سفال هم در این مورد بیان می کند: در حوزه صنایع دستی هم پیچیدگیها کم نیست، برخی کارگاه ها به علل گوناگون هویت حقوقی ندارند و نمیتوانند فاکتور صادر کنند و هرچند کالاهایشان مرغوب است، اما سایتهای تجارت الکترونیک به علت نقص قانونی این کارگاهها، از محصولاتشان استفاده نمی کنند.«سرفراز» ادامه می دهد: ضمن آن که برخی از کارگاههای صنایع دستی حجم تولید پایینی دارند و نمیتوانند پیوسته و منظم، کالاهایشان را در اختیار سایتهای تجارت الکترونیک پرمشتری قرار دهند.در حوزه ادبیات اما وضعیت به شکل دیگری است. گسترش شعرهای کاذب و دروغین، افت کیفیت شعر، رواج نقدهای مجازی و سطحی و پیدا کردن مخاطب گسترده اما فله ای که زمانی هستند و گاهی نیستند از جمله آسیب هایی است که کارشناسان و شاعران درباره این فضا بیان می کنند.یکی از شاعران و نویسندگان بجنوردی می گوید: هر هنری چه شعر باشد چه یک تابلوی نقاشی و یا فیلم سینمایی بدون مخاطب معنا ندارد و شاعران هم به طور طبیعی اگر بهترین شعر را بگویند ولی مخاطب نداشته باشد و آن شعر خوانده و شنیده نشود، کارکردی نخواهد داشت.
«محدثه نیری» تصریح می کند: پس درست به همین دلیل برخی شاعران که به دلایلی در فضای واقعی نشر و کتاب نمی توانند مخاطب خود را پیدا کنند به سراغ فضای مجازی می روند.
وی معتقد است: مخاطب پیدا کردن در فضای مجازی برای برخی شاعران به نخستین دغدغه تبدیل شده است و از جوهره شعر فاصله گرفته اند.به گفته این شاعر بجنوردی آفت دیگر نادیده گرفته شدن حق مولف است. او می گوید: این حق مولف بیشتر وجه معنوی را در بر می گیرد، بسیاری از شعرها متاسفانه بدون نام شاعر منتشر می شود و گاه حتی شاهد هستیم که اشعار یک شاعر در وبلاگ ها و کانال ها و صفحه های شخصی به نام دیگران بازنشر می شود و چندان کار خاصی هم برای مقابله با آن نمی توان انجام داد.اما «امید شکری» در این مورد نظر متفاوتی دارد. او یکی از عکاسان مشهور استان و از عکاسان مطرح در سطح کشور است که بارها موفق به کسب جوایز مختلف در جشنواره ها شده و به تازگی مجموعه ای از عکس های او در روزنامه تهران تایمز منتشر شد و از آخرین موفقیت های او می توان به کسب مقام اول در جشنواره عکس و فیلم سالوک اشاره کرد.
او می گوید: استفاده از فضای مجازی ابزاری برای دیده شدن است و به این موضوع کمک زیادی می کند و هنرمندان با ارائه کارهایشان در فضای مجازی نمایشگاه راه می اندازند.
وی با بیان این که عکس در فضای مجازی بیشتر دیده می شود، بیان می کند: اگر یک نمایشگاه واقعی برپا شود در طول یک هفته ممکن است فقط 300 تا400 بازدید کننده داشته باشد اما در فضای مجازی فقط در یک روز ممکن است تعداد بازدید کنندگان از این هم بیشتر شود و با بار گذاشتن یک اثر چند هزار بازدید کننده آن را می بینند و بماند این که ارائه کننده چقدر حرفه ای است یا نه.
وی با برشمردن آسیب های این حیطه می گوید: نظرات منتقدان در فضای مجازی هر چند پاسخ منطقی هم به آن داده شود باعث می شود بیننده یک اثر دیگر رغبتی به دیدن اثر نداشته باشد. هنرمند دیگری هم در این مورد می گوید: با استفاده از فضای مجازی مجال عرضه آثار را بدون دغدغه های مالی می توان یافت و آزادی بیشتری در فضای تجسمی، بدون محدویتهای حاکم بر دیگر رسانهها، به راحتی و با سرعت در هر موقعیتی از شبانه روز وجود دارد و می توان تصویر یا مطلب مورد نظر خود را در یک ثانیه با صدها و حتی هزاران نفر در سراسر جهان به اشتراک گذاشت.
«موسوی» می گوید: در فضای مجازی امکان نظرسنجی و ارزیابی بسیار آسانتر و بهروزتر است و می توان به سرعت از آخرین خواستههای مخاطبان مطلع شد.
وی بیان می کند: در فضای مجازی هم با آدم های خاص و درجه یک و نظرات سازنده و خوبشان روبرو می شویم و هم آدم های عام با اظهارنظرهای ناشیانه اما فضای مجازی در کاهش هزینه های اقتصادی، اجتماعی به هنرمند که این روزها دغدغه مالی هم دارد کمک می کند. وی به لطمه های فضای مجازی در چاپ و نشر هم اشاره می کند و می گوید: با استفاده از فضای مجازی دیگر مجبور به تقبل هزینه های چاپ و نشر نیستیم و این موضوع به این صنعت لطمه خواهد زد.