در شماره قبل اشاره شد که یکی از اهداف روزه به وجود آمدن تقوا و پرهیزکاری در فرد روزه دار است و تقوا همان عامل مهم بازدارنده انسان از گناهان است بنا براین روزه عامل مهمی برای به وجود آمدن تقواست.
در خطبه ای که پیامبر اکرم (ص) در آخرین جمعه شعبان ایراد فرمودند امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب (ع) عنوان داشتند یا رسول ا... (ص) بهترین عمل در این ماه چه عملی است؛ حضرت فرمودند: الورع عن محارم الله؛ یعنی پرهیز ودوری ازگناه. اما خوب است معنا و مفهوم تقوا را از دیدگاه خود حضرت علی (ع) در نهج البلاغه بررسی کنیم. بعضی ها فکر می کنند تقوا یعنی فرار از گناه؛ اگر محیط آلوده است محیط و جامعه را ترک کنیم؛ چرا؟ چون محیط تمامش آلوده است پس در این محیط نمی توان سالم زندگی کرد و دین را حفظ کرد. اگر نتوانستی از محیط و جامعه آلوده فرار کنی پس تقوا را ببوس وکنار بگذار... و این برداشت از تقوا اشتباه است. این دسته مانند کسانى هستند که براى پرهیز از آلودگى به یک بیمارى مسرى، به دامنه کوهى پناه مىبرند.
آنچه سعدى در گلستان آورده نمونه این برداشت از تقوا است:
بدیدم عابدى در کوهسارى
قناعت کرده از دنیا به غارى
چرا گفتم به شهر اندر نیایى
که بارى بند از دل برگشایى؟
بگفت آنجا پریرویان نغزند
چو گل بسیار شد پیلان بلغزند
اما معنای واقعی تقوا این است که در همین محیط آلوده اگر بتوانی باشی ولی گناه نکنی مهم است؛ اگر موجبات گناه فراهم بود ولی در مقابل آن خود را ایزوله وحفظ کردی مهم است. پس تقوا یعنی مصونیت نه محدودیت و این دسته مانند کسانى هستند که با تزریق نوعى واکسن، در خود مصونیت به وجود مىآورند و نه تنها ضرورتى نمىبینند که از شهر خارج شوند و از تماس با مردم پرهیز کنند، بلکه به کمک بیماران مىشتابند و آنان را نجات مىدهند. در خطبه 156 تقوا به پناهگاهى بلند و مستحکم تشبیه شده که دشمن قادر نیست در آن نفوذ کند؛ «اعلموا عباد الله ان التقوى دار حصن عزیز».
استاد دافعی