گزارشی از روند لاک پشتی پروژه کریدور شرق به غرب کشور
تعداد بازدید : 274
پیچ در پیچ تا پیچ «دیوار سنگی» جاده مرگ
نویسنده : علی اصغر خسروی
داداش؛ تصادف کردم!
تلفن همراه برادرم «رضا» به صدا در می آید و فردی با صدای ضعیفی از آن سوی خط و با ناله می گوید: «داداش تصادف کردم؛ خودت رو برسون». به سختی می گوید: «نرسیده به جنگل گلستان در پیچ دیوارسنگی با کوه برخورد کردم... به مامان نگو ناراحت نشه». ساعتی بعد رضا همراه با یک یدک کش خودش را به آن سوی تونل جنگل گلستان می رساند. او برادر دیگرمان هادی را در حالی که صورتش خون آلود بود در داخل پرایدش می بیند که البته تقریبا نیمی از آن مچاله شده بود. چند نفر دور او جمع شده بودند و باران به شدت می بارید. یکی از آن ها می گفت: «شانس آورده که زنده مانده است». هادی می گوید: جاده لغزنده بود و در سر پیچ دیوارسنگی یک خودروی شاسی بلند با سرعت بسیار زیاد به سمت خودروی او منحرف شده و او تنها کاری که کرده این بوده که به سمت تپه خاکی سمت کوه رفته...
غریب آشنا
در حالی که همراهی و همسفری سردبیر روزنامه های استانی «خراسان» حسابی دلگرم مان کرده است، همراه با تیم خبری روزنامه «خراسان شمالی» راهی محور بجنورد- جنگل گلستان به عنوان بخشی از کریدورشرق به غرب شمال کشور می شویم؛ جاده ای آشنا که سال ها غبار غربت، چهره آن را کدر کرده بود و هنوز هم تا پایان این غربت باید ماه ها انتظار کشید...
دغدغه ای در 59 سال پیش
ماجرای سفرمان به جاده بجنورد- جنگل گلستان را ابتدا از میان صفحات روزنامه «خراسان» در 30 خرداد 1341 آغاز کنیم. در یکی از صفحات این روزنامه مطلب جالب توجهی درباره جاده ارتباطی گنبدکاووس به بجنورد منتشر شده است آن جایی که می خوانیم: «خبرنگار سیار گزارش می دهد در چند سال قبل نقشه جاده ای از گنبد به خراسان طرح شد و از آن زمان شروع به کار شد. این جاده در سال 38 افتتاح و به خط کناره مشهور شد. راه مزبور به واسطه این که از وسط جنگل ایشکی و گلستان عبور می کند مناظر سرسبز و دل انگیز آن توجه مسافران و زوار خراسانی را به خود جلب کرده به طوری که روزانه نزدیک به 200 اتومبیل سواری و غیره از این جاده عبور و مرور می کنند. این راه از گنبد تا بجنورد فاصله زیادی دارد و در حدود 50 کیلومتر از داخل جنگل می گذرد. درختان جنگل به شکلی به یکدیگر اتصال دارند که در ایام زمستان و تابستان زمین این منطقه آفتاب را نمی بیند. با تمام این مزایا بدبختانه در فاصله این 7 فرسخ راه یک کافه و یا مهمانخانه ای وجود ندارد در نتیجه اگر اتومبیل کسی در بین راه خراب شود و یا پیش آمدهای دیگری برای مسافران و زواری که با خانواده مسافرت می کنند رخ دهد پناهگاهی در این محل پیدا نمی شود که مسافران در مواقع ضرورت در آن محل استراحت نموده و شام و ناهاری صرف کنند.»
هاله ای از ابهام
از کیلومترهای تازه 4 بانده شده گردنه «امین ا...» با آرامش عبور می کنیم و «تاتار» را پشت سر می گذاریم، سرنوشت تملک واحدهای مسکونی و اراضی کشاورزی حاشیه این روستا برای ادامه اجرای این پروژه در هاله ای از ابهام قرار دارد. پس از گذر از «آشخانه» و «کشانک»، بولدوزرهایی را می بینیم که در حال زیرسازی جاده جدید هستند و از سه راهی «قاضی» تا ورودی «درکش» سهم پروژه جاده سازی، یک تیغه خاک برداری سمت راست جاده و چند تپه خاکی سمت چپ جاده است. از جوزک تا چمن بید مقاطعی از محور را می بینیم که انگار به تازگی سطح آن ها صاف شده و کمی جلوتر 5 بولدوزر در سمت راست و چپ جاده در حال کار هستند و امید را در دیدگانت متبلور می کنند. سمت راست روستای «چمن بید» مسطح شده است و چند صد متر جلوتر رنگ زرد بولدوزر راه سازی، سبزی امیدواری را همسفرت می کند. از سه راهی گرمه که عبور می کنیم مشخص می شود که عطش اعتبار در جاده جدید زیرسازی شده عجیب گلوی پروژه را فشار می دهد.
دل شیر داری برو!
بعد از کیلومترهای چهار بانده شده جدید، «رباط قره بیل» تو را می خواند و با زبان بی زبانی از پل روگذری حکایت می کند که آن هم مانند پروژه تعریض جاده در فصل دریافت اعتبار مانده است. این جا برای عبور از جاده وسط روستا باید دل شیر داشته باشی. حفاظ وسط جاده روبه روی «سی ان جی» این روستا چند وقتی است که دیگر وجود خارجی ندارد و این یعنی، این نقطه هنگام عبور و مرور خودروها می تواند آبستن خطر باشد.
از نگاه یک خبرنگار
«محمد آگاهی حسن آباد» خبرنگار حوادث روزنامه «خراسان شمالی»، بیش از 6 سال است که پیگیر پروژه محور بجنورد- گلستان است و حوادث مختلفی را در این جاده به رشته تحریر درآورده است. از خودرو پیاده می شویم و از «محمد» می پرسم داشته هایت را از جاده بجنورد- گلستان بگو که پاسخ می دهد: تا نیمه اسفند ماه سال گذشته 67 نفر در این محور جان شان را از دست دادند که با اعلام آمار قطعی احتمال این که این آمار افزایش یابد وجود دارد. طبق اعلام اورژانس خراسان شمالی تعداد سوانح ترافیکی در طرح نوروزی امسال ۱۱۵ فقره افزایش داشت.
با توجه به احتمال مرگ برخی مصدومان پس از انتقال به مراکز درمانی استان های دیگر احتمال این که شاهد افزایش قربانیان حوادث ترافیکی طرح نوروزی باشیم وجود دارد اما پزشکی قانونی آمار قطعی را در اواسط ماه جاری اعلام می کند.
این محور هر سال شاهد وقوع حوادث خونبار فراوانی است و خانواده های زیادی را از استان های مختلف داغدار کرده است. به تعبیری ناقوس مرگ در این محور در ماه های مختلف سال به صدا در می آید و این در حالی است که سرعت اجرای پروژه برای 4 بانده کردن محور بسیار پایین بوده و نتوانسته حرکت این ناقوس را کند، کند.
«محمد» می گوید: مطابق وعده رئیس جمهور در سفر به استان خراسان شمالی در خرداد سال 94 پروژه 4 بانده کردن جاده بجنورد- گلستان تا پایان سال گذشته باید به اتمام می رسید اما نه تنها این اتفاق نیفتاده بلکه تنها 57 کیلومتر از این محور 142 کیلومتری چهار بانده شده است یعنی هنوز در نیمه راه قرار داریم.
گل میخ
از رباط قره بیل به سمت گلستان که می رویم سمت چپ جاده زیرسازی شده است اما جلوتر که می رویم در محدوده چشمه خان تا دشت، خبری از حیات پروژه نیست. در خانه چوبی که توقف کوتاهی می کنیم باد سرعت بسیار زیاد برخی خودروها که به سمت سه راهی دشت حرکت می کنند عجیب تکانمان می دهد! از خودم می پرسم این همه سرعت چه دلیلی می تواند داشته باشد؟ از دشت تا تونل جنگل گلستان پدیده ای که خودنمایی می کند تعداد بسیار زیاد «گل میخ» های نصب شده قبل از پیچ دیوار سنگی است تا هشدار دهنده خطر بالقوه ای باشد که ثانیه هایی بعد ممکن است روزگارت را از این رو به آن رو کند! پیچی خطرناک تو رو به سمت خودش می خواند که اندکی سهل انگاری مساوی با حادثه و شاید هم مرگ است.
محمد به پیچ دیوارسنگی اشاره می کند و ادامه می دهد: این قسمت از جاده بجنورد- گلستان را شاید بتوان مرگبار ترین قسمت نام گذاری کرد زیرا طی 5 سال حدود 150 نفر در این محدوده کشته شدند و طبق آماری که ارائه شده بود در گذشته طی 2 شب شاهد 27 فقره واژگونی خودرو در آن بودیم. این در حالی است که عملا به جز ساخت اندکی شانه خاکی برای این قسمت، اتفاق خاصی برای برطرف کردن خطرات این نقطه حادثه خیز نیفتاده است.
آگاهی به یک نکته مهم اشاره می کند، آن جایی که می گوید: به خاطر دارم 2 سال پیش بود که رئیس کل وقت دادگستری خراسان شمالی اولتیماتوم داده بود که متولیان راه و شهرسازی برای اصلاح این نقطه اقدام کنند وگرنه با بولدوزر به تخریب این تپه اقدام خواهند کرد. پاییز پارسال و در پایان زمان ضرب الاجل رئیس کل سابق دادگستری، یک مسئول در دستگاه قضایی به خبرنگار ما گفته بود: پیمانکاران می توانند کار را در پروژه محور بجنورد- گلستان در محدوده محیط زیست گلستان آغاز کنند و دادگستری از آن ها پشتیبانی می کند اما پس از آن بود که نماینده شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور گفت ما نامه ای از طرف محیط زیست گلستان دریافت نکردیم و از طرفی بودجه ای هم برای این کار تخصیص داده نشده است.
چه خبر از ۹۸۰ میلیارد ریال؟
بیست و دوم شهریور سال گذشته بود که در روزنامه نوشتیم: در دیدار استاندار خراسان شمالی با رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور، ۹۸۰ میلیارد ریال اعتبار برای تکمیل باند دوم جاده بجنورد به جنگل گلستان تخصیص یافت تا این محور مهم و پر تردد، با شتاب و سرعت بیشتری به جاده ای امن و ایمن تبدیل شود. محمدرضا صالحی در این دیدار با تشریح شرایط حاکم بر این پروژه عظیم عمرانی و اهمیت تامین به موقع اعتبارات مصوب، خواستار شد که این بودجه در اسرع وقت تخصیص یابد. وی در توضیحات خود با ارائه گزارشی از روند اجرای پروژه به خصوص در ۶ ماه اخیر و یادآوری آمار بالای تردد خودروهای سبک و سنگین، واقع شدن آن در مسیر دسترسی به استان های شمالی و مشهدالرضا(ع) و عبور سالانه میلیون ها نفر از این محور حیاتی در شمال شرق کشور را گوشزد کرد. محمدباقر نوبخت هم پس از استماع گزارش مقام عالی دولت تدبیر و امید در خراسان شمالی و صحه گذاشتن بر ضرورت تکمیل سریع تر این پروژه، موافقت خود را با تخصیص ۹۸۰ میلیارد ریال اعتبار مصوب اعلام کرد. حال با گذشت بیش از 7 ماه از این دیدار، سوالی که به ذهن خطور می کند این است که چند درصد اعتبار یاد شده وارد شریان اعتباری پروژه محور بجنورد- گلستان شده است؟ طبق آمار ارائه شده تا اواخر سال گذشته فقط 60 میلیارد ریال بودجه به این پروژه تزریق شد در حالی که اگر رقم درشت تری از آن 980 میلیارد ریال می رسید گره های بزرگی را از کلاف پروژه پیر باز می کرد.
نوروز غمناک جاده
اواسط ماه گذشته بود که در خبرها نوشتیم حوادث محور بجنورد- گلستان موسوم به جاده مرگ در ایام ۲۰ روزه طرح نوروزی فقط طی یک روز 37 مصدوم بر جا گذاشت. بر اساس آمار منتشر شده از سوی اورژانس خراسان شمالی، از 25 اسفند تا ۱۵ فروردین ماه، ۱۴۹ نفر بر اثر مصدومیت حین حوادث ترافیکی راهی مراکز درمانی شدند که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل حدود ۹۸ درصد افزایش داشت. در این مدت ۸ نفر در صحنه تصادف و 11 نفر نیز پس از انتقال به مراکز درمانی فوت کردند که این آمار در مجموع نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود ۳۶ درصد افزایش داشت.
38 روز، 5 قربانی
جمعه ای که پشت سر گذاشتیم مرگ سرنشین یک دستگاه پژو طی تصادف رخ داده شده در پیچ «اولنگ» در محدوده چمن بید به آشخانه، باعث شد جاده مرگ با گذشت 38 روز از سال جاری 5 قربانی را به خود ببیند.
آخرین وعده
«محمد» به نکته قابل تأملی اشاره می کند: تا چشم روی هم بگذاریم سفرهای تابستانی فرا می رسد و این پرسش مهم ایجاد می شود که چند کیلومتر دیگر از جاده مرگ قرار است حذف و به جاده حیات تبدیل شود؟ شاید یکی از مهمترین وعده ها در این خصوص را معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار خراسان شمالی اعلام کرد، آن جایی که «علی نیا» بیست و هشتم فروردین ماه امسال در اولین نشست کمیسیون ایمنی راه ها گفت: ساخت 14 کیلومتر دیگر از محور چهاربانده بجنورد به جنگل گلستان پیش از شروع سفرهای تابستانی به پایان می رسد که تلاش می کنیم با حضور وزیر مورد بهره برداری قرار گیرد. با توجه به وضعیت این پروژه اگر مسئولان مرتبط اندکی همت به خرج دهند تحقق این وعده دست یافتنی است.
آدم می ترسد!
هنگام بازگشت از تونل جنگل گلستان، از «محمد مهدی پروین» راننده تیم خبری خراسان شمالی می پرسم که وضعیت جاده بجنورد- گلستان را از نظر یک راننده چگونه ارزیابی می کند که این گونه پاسخ می دهد:20 کیلومتر جاده منتهی به جنگل گلستان خیلی پیچ دارد و خطرناک است و بعضی از قول هایی را که مسئولان دادند عملی نکرده اند. اگر سریع تر به قول هایی که داده اند عمل کنند خیلی بهتر می شود. «محمد مهدی» معتقد است: اگر مشکل بودجه پروژه 4 بانده کردن این جاده حل و قول ها عملی شود تعداد مسافران این مسیر بسیار بیشتر و باعث رونق منطقه می شود. «پروین» توپ بعضی حوادث را در زمین برخی رانندگان خودروهای سنگین هم می اندازد و با اشاره به مشکل سبقت گرفتن در جاده های کم عرض این مسیر این گونه حرف هایش را ادامه می دهد: گاهی به خاطر این که کامیونی در این جاده کم عرض جلوتر از خودروی ما حرکت می کند مجبوریم مسیر یک ساعته را 2 ساعت در راه باشیم زیرا احساس خطر می کنیم و آدم می ترسد از آن ها سبقت بگیرد.
به کجا چنین شتابان؟!
«محمد آگاهی» هم در مسیر بازگشت به بجنورد به بیان اتفاق مشابهی در همین زمینه می پردازد که چندی پیش خودش شاهد آن بوده است: 4 تریلی پشت سر هم در کمرکش جاده گلستان- بجنورد در محدوده «چشمه خان»، موجب ترافیکی سنگین شده بودند و صدای بوق ممتد خودروهایی که پشت خودروهای سنگین صف بسته بودند کلافه ات می کرد. ترافیک در لاین مقابل هم سنگین بود و سبقت از تریلی ها نه عاقلانه بود و نه اصلا امکان داشت باید دقایق طولانی پشت تریلی ها حرکت می کردی تا شاید راهی برای خلاصی از این وضعیت پیدا می شد، ناگهان راننده یک خودرو صبرش به سر آمد و به سبقت از 4 تریلی اقدام کرد، ما وحشت زده شدیم زیرا یک کامیون سنگین به یک باره رو به رویش قرار گرفت و اگر یکی از آن 4 کامیون برایش جا باز نمی کرد ممکن بود فاجعه ای رخ دهد.
مرا عهدی است با جانان...
نزدیک بجنورد «محمد» بیتی از حافظ را با خود زمزمه می کند: «مرا عهدی است با جانان که تا جان در بدن دارم، هواداران کویش را چو جان خویشتن دارم». با خود می گویم: چه تناسب جالبی دارد این شعر با پایان بندی سفر کاری ما و آرزوهای ما برای تبدیل «جاده مرگ» به «جاده حیات».