در گفت و گو با فعالان فرهنگ و ادب مطرح شد:
تعداد بازدید : 230
«شاهد»؛ دایرة المعارف تاریخی و ادبی
نویسنده : مرتضوی
چه ناباورانه دست روزگار، گنج دیگری از تاریخ و فرهنگ این سرزمین را به یغما برد؛ بزرگ مردی که خود سندی بود بر تاریخ و فرهنگ گنجینه معرفت ها و فرهنگ ها، گنجینه ای که سال ها بدون هیچ چشمداشتی و با عشق و علاقه ای وصف ناپذیر خود را وقف فرهنگ و ادب اسفراین کرد و امروز با آثار ارزشمندی همچون «تاریخ آستوئن اشکانی»، «دیوان شاهد»، «سیری در زندگی سربداران»، «سیری در سکه های شاهان ایران»، «تذکره شعرای اسفراین»، «تذکره عرفای اسفراین»، «مهرگان اسفراین»، «دیوان شیخ آذری»، «جواهر الاسرار»، «اسرار العرفان» و «غزلیات حسرت اسفراینی» که از این چهره ماندگار به یادگار مانده است، او به دایرة المعارف بزرگ تاریخی و ادبی و گنجینه عظیم فرهنگی تبدیل شده است.
سابقه آشنایی «علیرضا بیدی» با استاد «احمد شاهد» به بیش از نیم قرن می رسد، به گونه ای که در سال های منتهی به دهه 50 با خواندن اشعار او در مجموعه «باغ صائب» که گزیده ای از اشعار شاعران مطرح کشور بود، این آشنایی آغاز شد و تا امروز ادامه یافت.
از نگاه این فعال ادبی، «شاهد» جزو پیشروان هنر نمایش بود و شاگردان بسیاری همچون «علی اکبر آسیایی» و «غلامحسین فرحی» را تربیت کرد.
«بیدی» می گوید: علاقه او به فعالیت های ادبی به گونه ای بود که تا روزهای آخر حیاتش حضور در انجمن های ادبی را ترک نکرد به گونه ای که یک هفته قبل از فوت در انجمن شعر حضور یافت.
گرداننده محافل ادبی داستان اسفراین، استاد «احمد شاهد» را دایرة المعارف بزرگ تاریخی و ادبی استان های خراسان به ویژه اسفراین و گنجینه ای عظیم می داند و معتقد است: باید دستی پیدا شود و آثار ارزشمند او را مدون کند.
«داراب بدخشان» هم که در زمره پیش کسوتان عرصه فرهنگ و ادب است و چند صباحی با استاد «شاهد» دمخور بود، او را فردی خوش گفتار، بی ادعا وخوش اخلاق و شاعری ولایی و فردی با صفا و خونگرم معرفی می کند که علاقه اش به تاریخ و ادبیات سبب شد از مجموعه ای عظیم در قالب کتابخانه در منزلش نگهداری کند. «قاسم مهرنیا» هم که در زمره پیش کسوتان عرصه ادبیات است، از استاد شاهد، به عنوان شاعری برجسته و محققی نامی که در تاریخ پژوهی ید طولایی داشت نام می برد که با شاعران برجسته ای همچون ناصح و شهریار همراه و همنشین بود.
وی پرداختن به تحقیق و پژوهش را از ویژگی های برجسته فعالیت های ادبی و فرهنگی این استاد می داند و می گوید: تالیف آثاری برای معرفی شخصیت های تاریخی، فرهنگی و ادبی در فصلنامه «مهرگان» نشان از توجه و عشق و علاقه این مرد بزرگ به تاریخ و فرهنگ این سرزمین داشت.
وی اظهار می کند: هر چند سال گذشته بزرگداشتی برای این چهره ادبی و فرهنگی برگزار شد، اما به اعتقاد من در شأن او نبود و به نظر می رسد باید یادبود این استاد برای معرفی این شخصیت به نسل امروز برگزار شود.«احسان سیدی زاده» هم که در زمره فعالان فرهنگی و ادبی استان است، از استاد «احمد شاهد» به عنوان عالمی عارف و عاشق که دست و دلبازی او زبانزد اهل علم است، یاد می کند و می گوید: تقدیم کتاب های نفیس خطی و منحصر به فرد به کتابخانه های بزرگ داخلی و خارجی از عادی ترین کارهای این مرد اهل اندیشه و علم است.
«فسنقری» هم از دیگر افرادی است که سابقه آشنایی اش با استاد «شاهد» به دوران دانشجویی و پرداختن او به تاریخ اسفراین برمی گردد که بابی برای نوشتن مجموعه مشاهیر و رجال اسفراین با همکاری او شد.
وی علاقه مندی استاد شاهد به اسناد و مدارک تاریخی و فرهنگی را از ویژگی های بارز این شخصیت ادبی و فرهنگی می داند و بیان می کند: او در تئاتر چیره دست بود و حافظه خوبی در حفظ اشعار متعدد از شاعران حتی در سال های اخیر داشت.
«مهدی رستمی» از نویسندگان و پژوهشگران استان، «احمد شاهد» را یکی از پرکارترین شخصیت های فرهنگی خراسان شمالی می داند و می گوید: ابعاد ادبی و شعری، فرهنگی و بازخوانی آثار شخصیت های ادبی اسفراین از ویژگی های برجسته او محسوب می شود.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان شمالی نیز از عشق و دلبستگی وافر استاد «شاهد» در حوزه فرهنگ و هنر سخن می گوید که این عشق انگیزه اصلی اش برای پرداختن و فعالیت در این حوزه بود. «حسین فرخنده» اضافه می کند: آثار غنی و مطالعاتی که او از خود به جا گذاشته است در غنا بخشیدن به فرهنگ و هنر استان و آثار پژوهشی و منابع تحقیقی برای شناختن بیشتر افکار و اندیشه های مفاخر بزرگ اسفراین بسیار اثرگذار و نقش آفرین است.
وی بر این باور است که آن چه که نام استاد«شاهد» را ماندگار و زنده نگه خواهد داشت آثار فاخر و ارزشمندی است که او در حوزه شعر و ادب و پژوهش های تاریخی دارد و باید به معرفی خدمات موثر این شخصیت بیش از گذشته پرداخت.
مروری بر یک دیدار با استاد «شاهد»
خداحافظ اسطوره اهل قلم
نجفیان - سال گذشته در آستانه روز قلم و در نزدیکی برگزاری آیین بزرگداشت استاد «احمد شاهد» به منزلش رفتیم؛ دیداری ۲ ساعته که کمتر از یک سال قبل در نیمه اول تیر ۹۶ اتفاق افتاد.
سرآغاز زندگی
در شناسنامه متولد نخستین روز از شهریور ۱۳۱۰ بود که بر این اساس 86 سالگی را تجربه می کرد، اما به گفته خودش متولد ۱۳۰۸ و 88 ساله بود. پدرش اهل لرستان، مادرش از نیشابور و خودش متولد سبزوار بود اما بسیار برای تاریخ اسفراین زحمت کشید.
مصاحبت ۶۰ ساله با قلم
تلاش استاد در۶۰ سال رفاقت با قلم ثمراتی داشت و استاد احمد شاهد ۱۰۵ اثر را برای روایت تاریخ اسفراین گردآوری و منتشر کرد و به تعبیر خودش به زیور چاپ آراست.
وقف کتاب
در فروردین سال ۸۲، ۱۴۱ نسخه کتاب خطی را به موزه آستان قدس هدیه و این اقدام موثر را با اهدای ۶۱ نسخه کتاب خطی دیگر و هزار و ۱۰ کتاب مرجع اساسی و ۱۸ کتاب چاپ سنگی مهم در خرداد ۹۶ به کتابخانه و موزه های آستان قدس رضوی تکرار کرد.
گام های زندگی
در سن ۱۶ سالگی دبیرستان اسرار سبزوار را به مقصد تهران ترک کرد و در سال ۱۳۴۷ وارد دانشگاه تهران و در سال ۱۳۵۱ از دانشکده هنرهای زیبا در رشته درام شناسی(اثرهای نمایشی) دانش آموخته شد، سپس در ۱۳ آذر ۱۳۵۸ پس از ۳۱ سال خدمت در مسئولیت های فرهنگی در مسند کارشناس مسئول گروه تحقیق و پژوهش مرکز مردم شناسی فرهنگ و هنر بازنشسته شد.
تالیف کتاب
تالیف ۱۲ کتاب و نگارش ۸ کتاب تحقیقی را در کارنامه خود داشت و در مقام مدیر مسئولی فصلنامه مهرگان از سال ۱۳۸۱ بیش از ۴۰ شماره از این فصلنامه را منتشر کرد.
استاد «احمد شاهد» ۴۵ اثر مربوط به هزار سال گذشته تا دوره قاجاریه را از سرگذشت اهالی ادب به انضمام آثارشان در فصلنامه مهرگان بازنشر کرد.این استاد، در طول عمر پربارش به فراگیری علومی همچون هنر تئاتر، نجوم، تاریخ، فنون شعر، حکمت اشراق و ... هم پرداخت.سرانجام این خورشید پر فروغ ادب، فرهنگ و هنر استان، کمتر از یک سال پس از این دیدار به یاد ماندنی و فراموش نشدنی، چهارم ماه جاری، پس از ۳ روز بستری در بخش icu بیمارستان واسعی سبزوار به دلیل سکته قلبی برای همیشه غروب کرد.