افشره
به نظر می رسد تولید در ایستگاه گرانی توقف کرده است. با افزایش قیمت تمام شده محصولات تولیدی دیگر نمی توان حمایت چندانی از این محصولات کرد، زیرا به اندازه کافی دخل و خرج مردم با هم نمی خواند بنابراین مصرف کننده به دنبال کالایی ارزان تر و مقرون به صرفه تر است و تا زمانی که تولید در ایستگاه گرانی است نمی توان حمایت درستی از کالاهای تولید داخل داشت.
کالاهای تولید شده در کشور دارای ارزش افزوده بالایی هستند، ارزش افزوده بالا در ایران بدین معناست که عبور از هر مرحله و رسیدن به مرحله دیگر به بالا رفتن هزینه تمام شده منجر می شود.
گویا با هر شیوه ای در ایران به فروش محصول بپردازی، قیمت آن گران تمام خواهد شد. گران شدن هزینه تولید در کشور به دنبال موارد متعددی انجام می شود که تبعاتی را به دنبال دارد؛ از یک سو موجب گسترش قاچاق و کالای قاچاق می شود و از سویی دیگر کالاهای تولید داخل را از گردونه رقابت در بازارهای جهانی خارج می کند. تولید در خراسان شمالی نیز مانند کشور، در ایستگاه گرانی است، محصولات با مواد اولیه ارزان نیز که تولید شود در هر پله از چرخه تولید تا توزیع به قیمت آن افزوده می شود و محصول نهایی گران به دست مشتری می رسد.
این وضعیت در استان حادتر است زیرا مردم خراسان شمالی به خودی خود کالاها را یک درصد گران تر از دیگر نقاط کشور خریداری می کنند و محروم بودن استان نیز مزید بر علت شده است.
به گفته معاون وزیر صنعت، یک کالا برای رسیدن به دست مصرف کننده باید در 13 ایستگاه توقف کند که در هر ایستگاه مقداری به قیمت آن افزوده می شود. باید به این نکته توجه کرد که مسیر تولید تا مصرف طولانی است و از نظر این مقام مسئول، این امر آفتی برای تولید کننده و مصرف کننده است و با این که تدابیری اندیشیده شده اما هنوز این مسیر طولانی ادامه دارد.
افزایش قیمت محصول
در این باب هر کسی که دستی در تولید دارد نظری ارائه می کند؛ تولید کنندگان از یک دیدگاه به این موضوع می نگرند و مسئولان از منظر دیگر، تولید کنندگان توپ گرانی را در زمین سیاست های غلط می اندازند و عدم سامان دهی در امور تولید را در گران تمام شدن محصول نهایی مهم می دانند. «شمسیان» یکی از مدیران صنایع خرد در استان است؛ او اولین مقصر در گران شدن محصول تولید شده را نظام توزیع غلط و ناکارآمد می داند و می گوید: با وجود فروشگاه های زنجیره ای حتی درباره محصولات غذایی نیز این نقص اصلاح نشده است.
وی با بیان این که محصول تولید شده در مسیر تولید به مصرف افزایش قیمت زیادی دارد و در این مسیر 70 درصد به قیمت محصول افزوده می شود، اظهارمی کند: بخش مهمی از این افزایش ناشی از هزینه های بالای فروش در کشور است، این هزینه ها شامل هزینه های حمل و نقل و لجستیک می شود به این دلیل که جاده ها و مسیرهای حمل و نقل در کشور مشکلات بسیاری دارند.
وی با بیان این که یکی از نقاط قوت ترکیه، اصلاح سیستم لجستیک است و این امر موجب ارزان تر شدن محصول نهایی در آن کشور می شود، ادامه می دهد: از سویی ترکیه مصرف کننده مواد پتروشیمی ارزان قیمت ایرانی است؛ موادی که به کارخانه های داخلی گران تر از ترکیه فروخته و موجب افزایش قیمت محصول تولیدی می شود.
وی با اشاره به تولید محصولات غذایی در کشور، می افزاید: نظام توزیع برای این محصولات شامل یافتن بنکدار، یافتن شرکت پخش و فروشنده و قرار دادن معرف برای محصولات جدید و تبلیغات برای فروش می شود که همه این موارد به گران شدن محصول ختم می شود.وی ضعف قیمت گذاری را از دیگر موارد می داند و اضافه می کند: هزینه های کارخانه ها بسیار بیشتر از درآمدهای آن هاست و سیستم قیمت گذاری اشتباهی نیز در این کارخانه ها وجود دارد.
وی در بخشی از توضیحات خود به تاثیر مستقیم مالیات بر ارزش افزوده در افزایش محصول نهایی تولید شده می پردازد و می گوید: بخشی از محصولات مانند آبنبات وقتی در کارگاه های صنفی تولید می شوند مشمول مالیات بر ارزش افزوده نمی شوند اما همین محصول وقتی در کارگاه غیر صنفی تولید می شود به آن این مالیات تعلق می گیرد و این قوانین متناقض منجر به عدم توسعه تولید کارخانه ای می شود.
وی ادامه می دهد: با این که زعفران و پروتئین گیاهی سویا معاف از مالیات بر ارزش افزوده هستند اما به محض افزوده شدن یک طعم دهنده این محصولات مشمول مالیات بر ارزش افزوده می شوند و تمام مواد لازم برای بسته بندی این محصولات نیز شامل مالیات بر ارزش افزوده می شود.
از سوی دیگر این مالیات در مراحل مختلف و در چندین مرحله از تولید کننده دریافت می شود به همین دلیل تولید کننده مجبور می شود قیمت محصول تولید شده را افزایش دهد.
وی با بیان این که مشکلات مطرح شده با شدت بیشتری در استان دیده می شود، می افزاید: مشکلات مطرح شده در استان تصاعدی است زیرا خراسان شمالی استانی محروم است و رشد این استان منوط به قرار دادن مشوق هایی است تا این اشکالات در استان تکرار نشود.
دلایل گرانی
یک کارشناس اقتصادی با بیان این که عوامل مختلفی در افزایش قیمت محصولات تولید شده دخالت دارد، می افزاید: یکی از مواردی که در ایران قیمت محصولات را بالا می برد، دریافت مالیات بر ارزش افزوده است. در دیگر نقاط دنیا از مصرف کننده نهایی مالیات دریافت می شود، در حالی که در ایران تولید کننده مالیات بر ارزش افزوده پرداخت می کند.
«محمدی» اظهارمی کند: در اصل فردی باید مالیات بپردازد که می خواهد از کالا استفاده کند، این در حالی است که به گفته تولیدکنندگان مالیات بر ارزش افزوده به ویژه در بخش صنعت دو یا سه بار از تولیدکننده گرفته و این مسئله باعث بالا رفتن هزینه تمام شده محصولات در بازار می شود.
وی ادامه می دهد: یکی از روش هایی که باعث می شود به کالای مورد نظر مالیات تعلق نگیرد و با قیمت پایین تر وارد ایران شود، قاچاق کالاست و افزایش قیمت های نهایی اجناس، قاچاق کالا را در ایران بیشتر کرده است.
وی با بیان این که هزینه بالای خرید فناوری دستگاه های جدید و بالابودن هزینه ها در ایران، تولید کالاهایی گران را در پی داشته است، اضافه می کند: توزیع سنتی کالاها نیز به گران شدن کالاهای تولید شده در کشور دامن زده است.
در همین باره رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی با بیان این موضوع که ساختار درستی برای مالیات بر ارزش افزوده طراحی و سیستم درستی برای دریافت مالیات بر ارزش افزوده تعریف نشده است، می افزاید: در این باره دوگانگی وجود دارد؛ برخی تولید کننده ها شفاف و برخی غیرشفاف عمل می کنند.
در حالی که باید مصرف کننده 9 درصد مالیات بر ارزش افزوده را پرداخت کند در بسیاری از موارد این امر انجام نمی شود و این مبلغ از جیب تولید کننده کسر می شود.
«حیدریان» با بیان این که قیمت درج شده روی کالا با حاشیه سود 60 تا 70 درصدی برای فروشندگان است، ادامه می دهد: قیمتی که روی کالاها درج می شود گران تر از قیمت تولید آن محصول است و برای سود فروشنده انجام میشود.
وی با بیان این که ساختار درست نظارت بر مصرف نداریم، ادامه می دهد: قیمت گذاری ها بر اساس مقررات سازمان حمایت از حقوق مصرف کننده باید انجام شود و این سازمان و تعزیرات باید بر قیمت گذاری ها نظارت داشته باشند.
وی ادامه می دهد: کسر مالیات بر ارزش افزوده از حساب تولید کننده ها منجر به کاهش کیفیت تولید و بروز مشکلات برای واحدهای صنعتی می شود.