ارزیابی کیفیت آموزشی، حلقه گمشده در ارتقای آموزش عالی
تعداد بازدید : 227
فرصت سوزی در ارتقای کیفیت آموزشی دانشگاه ها
بهروز
تبی که مدرک گرایی به جان جامعه انداخت با وفور دانشگاه ها، موسسات و مراکز آموزش عالی کمی فرو نشست اما چالش هایی نیز ایجاد کرد که مهم ترین آن ها افت کیفیت آموزشی است.
کیفیت آموزشی رابطه مستقیمی با کارایی دانش آموختگان دارد و با افت آن مشکلات سیستمی بسیاری را بر اندام نحیف و شکننده اقتصاد، بازار کار و امید جوانان می توان دید.
یک استاد دانشگاه در این مورد می گوید: اگر خواسته باشیم نگاهی واقع بینانه، نه ایده آلی و شعاری، به این مشکل داشته باشیم بهتر است از موضوعات عینی که بهطور روزمره در کلاسهای دانشگاه مان رخ میدهد شروع کنیم.
دکتر «حاتمی» با بیان این که کلاس درس یعنی مکانی که ریشه بسیاری از مشکلات آموزشیمان در آن دیده می شود، ادامه می دهد: صاحب نظران و دست اندرکاران حوزه آموزش، مدرس کلاس درس را به عنوان ورودی سیستم، محوریترین و تاثیرگذارترین عنصر بر کیفیت و کارایی خروجی سیستم، یعنی دانش آموز یا دانشجو میدانند. وی تصریح می کند: در این جا در واقع ضرب المثل «از کوزه همان برون تراود که در اوست» صدق می کند و از این منظر، شایستگیهای مدرس، یعنی دانش، مهارت در تدریس و انگیزه های شغلی-حرفهای نقطه آغاز بهبود سیستم آموزش عالی کشور و مراکز آموزش عالی است.
وی ادامه می دهد: از آن چه که گفته شد این سوال ممکن است به ذهن متبادر شود که کیفیت خروجی کلاسهای ما چگونه ارزیابی میشود که باید پاسخ داد قطعاً نه در حد مطلوب.
وی می گوید: این ارزیابی در ابعاد گوناگون قابل بررسی و ریشه یابی است و به عنوان مثال با وجود اعتبار و جایگاه دانشگاه فردوسی مشهد، جذب عضو هیئت علمی در آن بهویژه در رشتههای علوم انسانی، با چالش رو به رو است.
وی خاطرنشان می کند: برخی عوامل مانند بعد مسافت و فرصت سوزی ناشی از بوروکراسی ناکارآمد از جمله دلایلی است که موجب می شود مدرسان خوب جذب مراکز دانشگاهی استان هایی مانند خراسان شمالی نشوند و مهارت تدریس در موسسات آموزش عالی ما مورد غفلت قرار گیرد.
وی می افزاید: ما معیاری برای ارزیابی یا برنامهای برای توسعه مهارتهای تدریس در جذب اعضای هیئت علمی جوان خود نداریم و صرفاً تدریس در دوره دکترا یا یکی، دو دوره یک روزه روشهای تدریس، برای ارزیابی آموزشی در ارتقای کیفیت تدریس کافی نیست و در عوض، آموزش عالی، همانند آموزش و پرورش، به هدف گذاری و برنامههای میان مدت و دراز مدت برای بهبود مستمر تدریس نیاز دارد.
وی می گوید: همچنین در انگیزه های شغلی-حرفهای، وضع ما اصلاً مطلوب نیست زیرا مجموعهای از عوامل محیطی و فردی از جمله مدرک گرایی، نرخ بالای بیکاری، تلاش برای کسب شأن اجتماعی و مطلوبیت استخدام دولتی موجب شده است که انگیزه استخدام در دانشگاه ها کمتر شود.
وی اضافه می کند: از سویی روند طولانی و سخت جذب مدرس نیز آتش این تنور را داغ تر می کند و بر این اساس ما در هر سه بعد شایستگی (دانش، مهارت و انگیزه) اعضای هیئت علمی با کاستیها و چالشهای جدی رو به رو هستیم.
وی با تاکید بر این که تا دانشجو و استاد با هم به نتیجه نرسند رفتن این راه طولانی بدون کیفیت آموزشی ممکن نیست و به جایی نمی رسد، می گوید: اگرچه برای رفع یا کاهش کاستیهای آموزشی باید چاره اندیشی کرد اما قبل از این که به راه حلها فکر کنیم باید باور قلبی به وجود این کاستیها و عزم برای رفع آن ها وجود داشته باشد و گام بعدی بررسی علمی علل، مؤلفهها و گستردگی این کاستیهاست.
رئیس دانشگاه بجنورد در این باره می گوید: تمام تلاش ها بر این است که محتوای آموزشی متحول شود.
دکتر «محقر» ادامه می دهد: در بخش مقالات وضعیت مطلوبی داریم و سرانه مقالات علمی و پژوهشی 4 برابر و در سال های اخیر طرح های پژوهشی 10 برابر شده است. مدیر نظارت، ارزیابی و تضمین کیفیت دانشگاه بجنورد در این مورد می گوید: ارزشیابی فعالیتهای آموزشی در راستای افزایش کیفیت آموزشی جزو فعالیتهای اصلی و مهم دفاتر نظارت و ارزیابی در دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی محسوب میشود.
دکتر عباسی خاطرنشان می کند: ارزشیابی کیفیت آموزشی از طریق استفاده از فرم های نظرسنجی از دانشجویان در خصوص نحوه تدریس استادان و فرمهای نظرسنجی از مدیران گروههای آموزشی و مسئولان دانشکدهها در مورد نظم و انضباط در برگزاری کلاسهای درس و حضور و پاسخگویی استادان به دانشجویان در دانشکدهها انجام میشود.
وی با بیان این که ارزشیابی کیفیت آموزشی به صورت مستمر در پایان هر نیم سال تحصیلی انجام میگیرد، می افزاید: از جمله اقدامات برای انجام بهتر ارزشیابیها، الکترونیکی کردن نظرسنجی از دانشجویان و دانشکدهها از طریق سامانه جامع آموزشی گلستان است و تاکنون در دو مرحله فرمهای نظرسنجی برای افزایش دقت در ارزشیابی کیفیت آموزشی بهروزرسانی و اصلاحاتی انجام شده است.