واکاوی دلایل آب گرفتگی بجنورد
اسدی
عصر چهارشنبه بارندگی کم سابقه و سیل آسا، بجنورد را غافلگیر کرد و سبب آب گرفتگی معابر، برخی مغازه ها و خانه ها در محله های مختلف شهر شد، در مدت زمان کمی این اتفاق رخ داد و آب شهر را فرا گرفت. با توجه به این که در گذشته اعلام شده بود بجنورد آمادگی مقابله با سیلاب را دارد سراغ کارشناسان و صاحب نظران رفتیم تا دلیل آب گرفتگی وسیع بجنورد را از زبان آن ها بشنویم.
نقص در سیستم های جمع آوری روانابها
یک مسئول که تمایلی به ذکر نام خود ندارد می گوید: بسیاری از سیستم های جمع آوری رواناب های شهر بجنورد به درستی کار نمی کنند، از این رو آب های سطحی به خوبی هدایت نمی شوند.وی با بیان این که نقاطی در شهر وجود دارند که فاقد سیستم جمع آوری آب های سطحی هستند، اظهارمی کند: در میدان خرمشهر به سمت شهرک ولیعصر(عج) این سیستم وجود ندارد و ما همیشه شاهد جمع شدن رواناب ها و آب گرفتگی این بخش از بجنورد هستیم.وی اضافه می کند: رودخانه نزدیک این مسیر است و مدیران شهری با احداث کانال می توانند آب را به آن منتقل کنند تا مانع آب گرفتگی این مسیر شوند اما به هر دلیلی این اتفاق نیفتاده است.
وی با بیان این که برنامه های در نظر گرفته شده باید دراز مدت باشد، می افزاید: بارندگی و سیل دارای دوره بازگشت است و ممکن است این بازگشت همین فردا اتفاق بیفتد، بنابراین باید برنامه های درست و علمی داشته باشیم.
اشتباه پوشاندن جوی های آب
«افشین فر» رئیس سابق شورای اسلامی شهر بجنورد نیز در این خصوص می گوید: اگرچه زیباسازی شهری بسیار مهم است اما اعتبارات باید در بخش های زیربنایی، اولویت دار و ریشه ای هزینه شود.وی با بیان این که پوشاندن روی مسیرها و جوی های آب در ایجاد سیلاب در درون شهر بجنورد موثر بود، اعلام می کند: در زمان شهردار سابق کارهای خوبی در خصوص سیستم های جمع آوری آب های سطحی بجنورد انجام شد اما کامل نشد با این حال تاثیر قابل ملاحظه ای در کاهش رواناب ها و سیلاب های شهر بجنورد داشت.وی می افزاید: در زمانی که پروژه پوشاندن جوی های آب شهر بجنورد آغاز شد، مخالفت خود را با این موضوع اعلام کردم اما مورد توجه قرار نگرفت، این در حالی است که پوشاندن جوی آب مانع عبور آب ناشی از بارندگی های سیل آسا می شود.وی با بیان این که در گذشته پروژه های آبخیزداری منابع طبیعی از سوی شورای اسلامی شهر مورد بازدید قرار گرفته است، ادامه می دهد: پروژه ها به خوبی انجام و سیل بندهای مناسبی در شهر بجنورد احداث شده است که نشان از توجه این نهاد به کاهش قدرت تخریب سیل در استان و شهر دارد.
نبود کمربند سبز
رئیس کمیسیون عمران و شهرسازی شورای اسلامی شهر بجنورد یکی از دلایل جاری شدن رواناب ها در شهر بجنورد را نبود کمربندهای سبز شهری که کنترل کننده سیلاب باشند ذکر و تصریح می کند: در چند سال گذشته اقدام موثری انجام نشده است، ضمن این که در خصوص اجرای برنامه درختکاری در پارک دوبرار بجنورد نیز انتقادهایی وجود دارد زیرا درختکاری نباید محدود به این مکان می شد.«سید محسن موسوی» با بیان این که پیشنهاد می کنم درختان کاج در فضاهای پیرامون شهر مانند دوبرار کاشته شوند، اضافه می کند: در دشت های اطراف بجنورد که مجاور شهر هستند فضای جنگلی جدیدی ایجاد نشده است و نمونه های ایجاد شده دوبرار و الهیه هستند که در گذشته ایجاد شده اند.وی اضافه می کند: بر اساس قانون شهرداری ها سامان دهی مسیل های شهری بر عهده شهرداری هاست، 3 مسیل کال پسته، ملکش و مسیلی از فیروزه و بش قارداش که به شهرک امام خمینی(ره) می رسد از مسیل های اصلی شهر هستند و شهرداری مکلف به لایروبی و کف سازی این مسیل هاست.وی با بیان این که حریم این فضاها نیز به آزادسازی نیاز دارد، اظهارمی کند: اجرای ترازها و نقشه های شهری از دیگر مسائلی است که باید به آن اشاره شود، در سال های اخیر مطالعاتی در مورد هدایت آب های سطحی بجنورد انجام شده است.این مسئول ادامه می دهد: مدیریت شهری باید در امور زیرساختی مانند کانال آب های زیر زمینی اقداماتی را انجام دهد زیرا بجنورد به دلیل پوشش نهرها و محدودیت ایجاد شده برای جریان آب به اجرای همزمان کانال های مناسب نیاز دارد و این اقدام باید متناسب با توسعه شهری انجام شود.وی به مسیل های کنونی بجنورد اشاره و اعلام می کند: این مسیل ها متعلق به زمان های گذشته است و متناسب با توسعه شهر نیاز به توسعه دارد.
وی می افزاید: رعایت نکردن موارد آماده سازی زمین در کوی امام خمینی(ره) موجب شد شاهد آب گرفتگی در این منطقه و منطقه دبیران باشیم و این امر ناشی از توسعه شهری و آسفالت مسیرهای خاکی بدون آماده سازی تاسیسات شهری است.
وی شهرسازی در زیر شهر را از مباحثی می داند که اگر اجرایی نشود خطرآفرین خواهد بود.
شمال شهر بدون طرح آبخیزداری
معاون آبخیزداری منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی نیز در پاسخ به این سوال که آیا پروژه های آبخیزداری شهر بجنورد انجام شده است یا نه؟ می گوید: پروژه های آبخیزداری شهر بجنورد انجام شده و دیگر عملیات آبخیزداری استان در حال انجام است، سال گذشته نیز 63 درصد از اعتبارات 20 میلیارد تومانی آبخیزداری از محل صندوق توسعه ملی به استان تخصیص داده شد.
وی می افزاید: حوضه های آبخیزداری کال پسته و درصوفیان کار شده است و در حال کار روی حوضه آبخیزداری گریوان هستیم و اگر عملیات آبخیزداری در این حوضه ها انجام نمی شد شاهد سیل های مخربی در بجنورد بودیم، مانند آن چه در سیلاب صندل آباد در چند سال گذشته اتفاق افتاد که آسیب های زیادی را به دنبال داشت.وی با بیان این که رواناب های شهر بجنورد در عصر چهارشنبه ناشی از بارش های شدید در خود شهر بجنورد بود، ادامه می دهد: حوضه هایی مانند کال پسته و مهنان بارندگی نداشت و این سیلاب از حوضه های بیرون شهر نبود.وی با بیان این که برنامه آبخیزداری برای حوضه شمالی شهر نداریم، اضافه می کند: بیشتر سیلاب های شهر بجنورد از قسمت جنوب شهر سرازیر می شود از این رو تمام پروژه های شهر بجنورد در این بخش انجام شده است.
وی اعلام می کند: 119 هزار هکتار مساحت حوضه آبخیزداری شهر بجنورد است، اما بارندگی های گلستان شهر خارج از این حوضه است و آب آن نیز به سمت رودخانه اترک جاری می شود.وی به درخواست دریافت 40 میلیارد تومان اعتبار برای اجرا و تکمیل پروژه های آبخیزداری نیز اشاره می کند.شهردار بجنورد در پاسخ به مسائل و انتقادهای مطرح شده می گوید: موارد مطرح شده نشان از نداشتن اطلاعات شهرسازی، اجرایی و اطلاعات در خصوص رواناب هاست.
«روح ا... براتیان» با بیان این که ابرازنظرها در این خصوص مغرضانه بوده است، ادامه می دهد: تمام شواهد و قراین نشان می دهد به دلیل لایروبی تمام کانال ها و مسیل ها یک قطره آب از طریق این مسیرها وارد شهر نشده است.
وی اظهارمی کند: تمام آب موجود در شهر ناشی از بارش ها بود و این میزان آب پس از نیم ساعت توسط شهرداری تخلیه شد زیرا مدیریت شهری تدابیری را برای تخلیه آب در نظر گرفته بود.وی اضافه می کند: حجم بارش ها در عصر چهارشنبه به قدری زیاد بود که باغچه های منازل نیز آب را پس زده و آب وارد منازل شده بود، بنابراین در زمانی که آب بیش از اندازه وارد شهر می شود مدیریت و انتقال سریع آن از شهر در اولویت قرار می گیرد.وی می افزاید: 104 سال از قدمت عمر شهرداری می گذرد و داشتن امکانات قابل ملاحظه حاصل این عمر است، برای احداث و توسعه مسیل ها در بجنورد 600 میلیارد تومان اعتبار نیاز داریم و این به معنای اعتبار تمام استان است. وی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان این که بارش ها بازگشت بارش های 30 تا 50 ساله است، می افزاید: بجنورد دارای بیش از 400 میلیون مترمربع معبر است که کمتر از 5 درصد آن ها پوشانده شده است اما باز بودن آن ها نیز به انتقال این میزان آب کمک نمی کند، برای انتقال این میزان آب نیازمند کانال هایی در زیر خیابان ها هستیم که آن نیز اعتبار بسیار زیادی را می طلبد.وی با بیان این که بر اساس گزارش ها در هفته جاری شدت بارش ها 20 برابر بارش چهارشنبه خواهد بود و 6 تا 12 ساعت ادامه خواهد داشت، اضافه می کند: تمام کانال ها و مسیل ها تا آخرین ظرفیت پاک سازی شده است اما چون حجم بارش ها زیاد خواهد بود در معابر جاری می شود.
وی با اعلام آماده باش به مردم شهر، اضافه می کند: مردم از تردد اضافه در خیابان خودداری کنند، زیرا خودروهای خدماتی در ترافیک گرفتار می شوند و شهروندان تدابیر لازم را برای جلوگیری از ورود آب به منازل در نظر بگیرند.
وی ادامه می دهد: پمپ های یک تا 8 اینچی برای تخلیه آب شهر پیش بینی شده است، حدود 40 تیم با این پمپ ها آماده تخلیه آب در آبگیری های احتمالی هستند، 800 نفر از کارکنان شهرداری در تمام معابر آماده کمک رسانی هستند و هماهنگی های لازم با هلال احمر، سپاه، آب و فاضلاب و دیگر نهادها نیز انجام شده است. وی می افزاید: تاکنون 5 هزار کیسه شن آماده و دپو شده است و نیوجرسی های بتنی در شهر که احتمال سرریز آب وجود دارد قرار داده شده است.