محمد آگاهی- شنیدن کی بود مانند دیدن .«سَست» روستایی که روزگاری خانه هایش به اندازه ای سُست بودند که با وزش باد نیز اهالی آن نگران تخریب آن ها می شدند امروز چهره دیگری به خود گرفته است. پس از بارش های سیل آسای ابتدای سال 98 سست بودن خانه های اهالی «سست» اسفراین بیش از هر زمان دیگری عیان شد. به گفته اهالی پیش از سال 98 سقف خانه های آنان با هر بارش باران چکه می کرد اما با بارش های ابتدای سال 98 دیگر دیوارهای زهوار در رفته این روستا تاب نیاوردند و فرو ریختند. هم اکنون پس از گذشت 22 ماه زمانی که به این روستا سفر می کنیم دیگر از آن روستای زهوار در رفته خبری نیست. به همت بنیاد مسکن انقلاب اسلامی تمام زیرساخت ها برای سمت توسعه سست تدارک دیده شده است و هم اکنون 250 خانوار این روستا در محل جدید خانه های مقاوم و البته زیبا بنا کرده اند. سست حالا به یک روستای نونوار تبدیل شده است که وقتی در کوچه های آن قدم می زنی دیگر از آن کوچه های تنگ و باریک و گلی خبری نیست.
روستای نونوار شده
تمام کوچه های آن با عرض مناسب و بر اساس اصول مهندسی ساخته و آسفالت شده است.
وقتی در بافت جدید این روستا با مردم هم کلام می شویم برخی می گویند هنوز وقتی در کوچه های آسفالت شده روستا قدم می زنند فکر می کنند خواب می بینند.
یکی از آنان می گوید: اگر می خواهید بدانید در گذشته در چه شرایطی زندگی می کردیم کافی است وارد بافت قدیمی روستا شوید.
در مسیر رفتن به بافت قدیمی روستا با عبور از کوچه های عریض ناگهان وارد کوچه های باریک و کج و معوجی می شویم.
جایگزین خانه های خشتی و گلی
هر چه به سمت جنوب روستا می رویم منازل مخروبه قدیمی بیشتر نمایان می شوند. منازل خشتی و گلی امروز به ویرانه تبدیل شده اند و هر چند سقف شان برداشته شده تا مبادا باعث آسیب به کسی شود اما همچنان دیوارهای مخروبه آن ها دست نخورده باقی مانده و اهالی تلاشی برای پاک سازی این مخروبه ها نکرده اند.
به گفته مدیر بنیاد مسکن انقلاب اسلامی اسفراین، این بنیاد علاوه بر ایجاد زیرساخت ها برای سمت توسعه سست، طرح هادی را نیز در بافت قدیمی روستا اجرا کرده است.
در این بین به مالکان منازلی که در مسیر راه قرار گرفته اند زمین در سمت توسعه اهدا و به مالکان منازلی که در مسیر قرار نداشته اند نقشه و طرح رایگان برای ساخت منزل جدید در جوار منزل قدیمی شان داده شده است. هنگام قدم زدن در کوچه پس کوچه های بافت فرسوده روستا این موضوع مشهود است.
تشکر ویژه از بنیاد مسکن
اهالی تشکر ویژه ای از بنیاد مسکن انقلاب اسلامی دارند و از ما می خواهند بنویسیم اهالی سست فراموش نمی کنند در چه منازلی زندگی می کردند و حالا در چه شرایطی زندگی می کنند. «زهرا علی نژاد» یکی از این اهالی است. او علاوه بر این که مادر 6 فرزندش است با سرپرستی آنان حکم پدر را نیز برای فرزندانش دارد.
او تعریف می کند که به دلیل بضاعت مالی توان تعمیر منزل قدیمی خود را نداشتند و با هر بارش باران تمام خانه شان را آب بر می داشت تا این که در ابتدای سال 98 دیوارهای سست منزل شان دیگر تاب نیاورد و فرو ریخت.
او می گوید: درآمد خوبی نداشتیم و با فرو ریختن سقف خانه مان سرگردان مانده بودیم چه کار کنیم تا این که با حضور کارمندان بنیاد مسکن هزینه اجاره منزل به ما داده شد تا بتوانیم تا ساخت منزل جدید در آن زندگی کنیم. پس از آن ما هر چند در خانه اجاره ای ساکن شدیم اما نگران این بودیم که تا کی باید اجاره نشین باشیم اما زودتر از آن چه که گمان می کردیم صاحب خانه نو شدیم.
از او می پرسم: حالا برای داشتن این منزل جدید ماهانه باید چقدر قسط پرداخت کنید؟ او پاسخ می دهد: نمی دانم. گفته اند تا 2 سال لازم نیست قسط پرداخت شود.
در این باره ناظر ساختمان او که در محل حضور دارد می گوید: پس از 2 سال قسط پرداخت می کند. مبلغ اقساط او زیاد نیست و با بخشی از مبلغ یارانه خانواده اش نیز می تواند اقساط این منزل را پرداخت کند.
آسایش در آخر عمر
او تنها خانواده کم بضاعت سستی نیست که حالا در یک خانه مقاوم و ساخته شده بر اساس اصول مهندسی زندگی می کند و محمد پرهیزی و همسرش که هر دو سالمند و از کار افتاده هستند نیز در کنار منزل مخروبه خود صاحب یک خانه نو شده اند.
او می گوید: سال های زیادی از عمرم را در خانه خشتی و گلی گذرانده ام که با هر بارش باران سقف اش دولوپ (چکه) می کرد. دست نیروهای زحمتکش بنیاد مسکن درد نکند که برای مان یک خانه نو ساخته اند تا من و همسرم بقیه عمرمان را با آرامش بگذرانیم.
مهاجرت معکوس
«مرگان پیر حسین» هم از ما می خواهد تشکر ویژه ای از بنیاد مسکن داشته باشیم که با خدماتش باعث شد او اواخر عمرش را با آسایش در خانه ای نو بگذراند. «حسین پور» یکی دیگر از اهالی نیز با بیان این که بنیاد مسکن به داد اهالی یکی از کم بضاعت ترین روستاهای اسفراین رسید، تصریح می کند: سست 700 خانواری به همت بنیاد مسکن امروز بیش از هزار خانوار دارد زیرا پس از احداث سمت توسعه روستا بسیاری از جوانان آن که به حاشیه اسفراین یا تهران کوچ کرده بودند به روستا برگشته و حالا دوباره در روستای آبا و اجدادی خود ساکن شده اند.
وی با تشکر ویژه از بنیاد مسکن انقلاب اسلامی ادامه می دهد: هم اکنون علاوه بر احداث بافت جدید برای سست در بخشی از بافت قدیم روستا نیز طرح هادی اجرا شده است اما هنوز در انتهای بخش جنوبی روستا این طرح به صورت کامل اجرا نشده که از مدیران این بنیاد می خواهیم تا تکمیل آن بقیه اهالی را نیز از خدمات خود بی نصیب نکنند، هر چند تا امروز نیز سنگ تمام گذاشته اند.
جوانان نیازمند درآمدزایی
وی البته به این نکته نیز اشاره می کند که هر چند با کمک بنیاد مسکن مهاجرت معکوس اتفاق افتاد اما جوان های برگشته به روستا شغل و درآمد نیاز دارند و هم اکنون زمان این است که دیگر ادارات همچون جهاد کشاورزی مانند بنیاد مسکن به شکل جهادی وارد عمل شوند و به امرار معاش اهالی کمک کنند. وی با بیان این که سست روستایی بزرگ و پرجمعیت است از جهاد کشاورزی می خواهد حداقل یک مرکز ترویج کشاورزی در این روستا ایجاد کند تا اهالی آن با به روز شدن اطلاعات کشاورزی و دام پروری بتوانند بهره بیشتری از فعالیت خود ببرند.
نوسازی و به سازی نیمی از روستا
طبق آماری که «فرهادی» مدیر بنیاد مسکن اسفراین ارائه می دهد، برای مقاوم سازی روستای سست به 202 مالک این روستا تسهیلات به سازی و به 150 مالک نیز تسهیلات کم بهره بلند مدت و همچنین تسهیلات بلاعوض پرداخت شده است. وی می افزاید: در پی بارش های سیل آسای ابتدای سال 98 تسهیلات بازسازی به 675 خانوار این شهرستان تخصیص یافت که روستای سست با تخصیص 150 فقره بیشترین بهره را از این تسهیلات برد.
«سست» تنها روستای نونوار شده اسفراین به همت بنیاد مسکن انقلاب اسلامی نیست و هنگامی که وارد روستای برج می شویم می بینیم که این روستا نیز هم اکنون دیگر آن روستای سابق نیست و به گفته اهالی آن مهاجرت معکوس داشته تا تعداد خانوارهای آن افزایش یابد. نزدیکی به شهر اسفراین و همچنین کارخانه فولاد باعث شده است مهاجران این روستا تصمیم بگیرند با تسهیلات کم بهره بنیاد مسکن دوباره به زادگاه شان بازگردند و زندگی جدیدی را در زیر سقف های منازل نوساز خود آغاز کنند.
روستایی بدون کوچه خاکی
تقریباً صد درصد کوچه های این روستا اصلاح و آسفالت شده اند و وارد هر کوچه ای که می شویم شاهد خانه های ویلایی و زیبایی هستیم که نمونه آن ها را در شهرهای استان نمی یابیم مگر در محلات مرفه نشین.
وقتی دلیل آن را از یکی از اهالی می پرسیم پاسخ می دهد که جوانان این روستا که در تهران مشغول سنگ کاری بودند حالا با بازگشت به روستا و با استفاده از تسهیلات کم بهره و بلندمدت بنیاد مسکن برای خود سنگ تمام گذاشته اند و نماهای زیبای ساختمان ها حاصل کار آنان است. بر اساس اظهارات مدیر بنیاد مسکن اسفراین، در این روستا272 خانوار از تسهیلات به سازی و بازسازی این بنیاد استفاده کرده اند تا در نتیجه این روستا چهره دیگری به خود بگیرد. روستاهای فریمان و کلاته حبیب دیگر روستاهای اسفراین هستند که اهالی آن ها با کمک تسهیلات بنیاد مسکن انقلاب استان موفق شده اند منازل نو و مقاوم را جایگزین منازل خشتی کنند. «فرهادی» می گوید: در روستای فریمان 78 خانوار و در روستای کلاته حبیب 64 خانوار از این تسهیلات بهره مند شده اند.