کاروان سرای سبزه میدان، نگین فراموش شده
مرتضوی
مجموعه تاریخی سبزه میدان به ویژه کاروان سرایی که در دل این مجموعه خوش نشسته است اگر چه بخشی از تاریخ این سرزمین را روایت می کند و هویت تاریخی شهر را به تصویر می کشد، اما با وجود ورود مسئولان طی سال های گذشته، باز هم نتوانسته هویت از دست رفته خود را به دست آورد و حجره هایش در انبوهی از وسایل کسبه رنگ باخته است. چند سال است که مجموعه کاروان سرا به انبار کسبه تبدیل شده و مشکلاتش همچون سال های گذشته در این مجموعه جا خوش کرده است. اگر چه طی سال های قبل این مکان مرمت شد تا طبق گفته مسئولان با رایزنی های صورت گرفته به نگین گردشگری بجنورد تبدیل شود اما با وجود قدمت تاریخی، ارزش های معماری و ویژگی های زیباشناختی که این اثر در دل خود جای داده است و ظرفیتی که از نگاه متولیان امر برای ارائه انواع سوغات و صنایع دستی دارد، همچنان غبار بی مهری روی این گوهر تاریخی قرار گرفته، در حالی که اگر نگاهی به گذشته بجنورد داشته باشیم می بینیم که این مکان خاطرات تاریخی زیادی را در دل خود جای داده است.
اما این همه ماجرا نیست و تغییر در این مجموعه نیازمند ورود مالکان است و در این میان اگر چه بخشی از مالکان مخالف تغییر کاربری هستند، اما برخی کسبه از نا به سامانی که چندین سال است دامنگیر آن ها شده سخن می گویند و معتقدند که با تبدیل بخشی از فضای حمام به بازارچه صنایع دستی در این مجموعه تاریخی می توان به کسب و کار رونق داد.
یکی از کسبه که 40 سالی می شود در دل مجموعه تاریخی سبزه میدان به داد و ستد مشغول است، سامان دهی نشدن فضای فعلی مجموعه سبزه میدان را ناشی از کم توجهی به هویت تاریخی و شهری بیان می کند و می افزاید: در استان های دیگر این گونه فضاها به مجموعه ای برای عرضه سوغات و صنایع دستی تبدیل شده است اما در خراسان شمالی با توجه به ظرفیت غنی در این زمینه و وجود فضای مناسب، سامان دهی انجام نشده است.
در این میان یکی از شهروندان با یادآوری تاریخچه این اثر تاریخی می گوید: هر وقت به این مکان می آیم می توانم بوی تاریخ را از لابه لای حجره ها استشمام کنم، اما با رها شدن این مجموعه و گذاشتن کیسه های مختلف در راهروی این کاروان سرا توسط برخی کسبه، وضعیتی نامناسب و منظره ای زشت شکل گرفته و به نظر می رسد این مسئله نیازمند پیگیری است و باید مسئولان نگاه جدی تر و دلسوزانه تری به بخشی از تاریخ این شهر داشته باشند.
اما در این میان، سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان شمالی با اشاره به این که میراث فرهنگی مالک این فضا نیست و در مقوله مرمت و سامان دهی بافت، نباید کاربری اثر مخدوش شود، اظهارمی کند: 150 سال است که کاسبان به همین شیوه امرار معاش می کنند و مسئولیت ما تغییرکاربری این فضا نیست، بلکه وظیفه ما این است که پیشنهاد دهیم در این فضا چه کاربری مناسب تر است.
«مستوفیان» می گوید: هر اندازه مالکان به این نتیجه برسند که سوغات و صنایع دستی درآمد خواهد داشت در کاربری فعلی تغییر صورت خواهد گرفت. او البته این را هم می گوید که مکاتبات فراوانی با کسبه داشته اند و در صورتی که در خصوص تغییر کاربری تصمیم بگیرند، میراث فرهنگی حمایت های لازم را انجام خواهد داد. وی ادامه می دهد: تا زمانی که فضایی برای جایگزین شدن انبارها وجود نداشته باشد، نمی توان کاری انجام داد و هم اکنون نیز با همکاری شهرداری سامان دهی این مکان را انجام داده ایم و فضا از حالت نا به سامان و شلوغ خارج شده است.
وی در مورد اقدامات صورت گرفته در خصوص گرمابه عسکری نیز اظهارمی کند: در حد بضاعت بودجه هایی از وزارتخانه برای نجات بنا تزریق شده است و در خصوص بقیه آن باید بخش خصوصی به صورت مشارکتی ورود کند.
وی ادامه می دهد: زمین مجاور گرمابه عسکری و خود گرمابه مربوط به بخش خصوصی است که فعالیت های مربوط به تغییر کاربری و پروانه شهرداری را انجام می دهد و هر زمانی که لازم بداند ورود می کند.
«مستوفیان» خاطرنشان می کند: تبدیل شدن این منطقه به یک مجموعه شهری مستلزم اعتبارات بسیاری است و اداره کل راه و شهرسازی و شهرداری می توانند از اعتبارات بازآفرینی مبلغی را برای این منظور اختصاص دهند.