گروه سلامت- آسم نوعی بیماری است که در آن راه های تنفسی تنگ و متورم می شود و بیش از اندازه مخاط تولید می کند که این موضوع سبب به وجود آمدن مشکلات تنفسی، سرفه، تنفس صدادار و تنگی نفس می شود. برای بعضی از افراد، آسم مشکل کوچکی است اما برای بعضی دیگر مشکل بزرگی محسوب می شود که با فعالیت های روزمره تداخل پیدا می کند و ممکن است به حملات آسم منجر شود و این اتفاق می تواند حتی برای زندگی فرد تهدید آمیز باشد.
یک متخصص بیماری های آسم و آلرژی در این زمینه می گوید: آسم بیماری دستگاه تنفسی است که روی مسیرهای تنفسی تاثیر می گذارد و ورود و خروج هوا از شش ها را دچار مشکل می کند، زیرا دیواره داخلی مجاری هوایی یک مبتلا به آسم ملتهب و متورم است و این تورم یا التهاب سبب می شود تا مسیرهای هوایی بسیار تنگ و حساس شوند و احتمال بروز واکنش آلرژیک را بالا ببرند.
دکتر «دشتی» می افزاید: باریک تر شدن مسیر هوایی همچنین سبب می شود که هوای کمتری به شش ها برسد و از آن ها خارج شود و علایم آن، سرفه، مشکل در تنفس، تنگی قفسه سینه و صدای خس خس هنگام نفس کشیدن است و مبتلایان به آسم، عمدتاً این علایم را اوایل صبح یا در طول شب تجربه می کنند. این پزشک، آسم را یک بیماری دوره ای بیان و اضافه می کند: بیماران به ویژه جوانان و کودکان ممکن است هنگام معاینه هیچ گونه نشانه غیرعادی نداشته باشند زیرا در فواصل بین حملات حاد آسم، این بیماری بدون علامت است و در حمله حاد آسم علایم به صورت تنگی نفس، خس خس سینه و سرفه بروز می کند.
وی خاطرنشان می کند: علایم آسم در کودکان بسیار متفاوت است به گونه ای که در برخی موارد، مادر دارای کودک مبتلا به آسم فقط متوجه ضعف عمومی، خستگی و خمودگی و کاهش فعالیت کودک خود می شود و سرفه در کودکان ممکن است تنها علامت باشد. وی اظهار می کند: از علایم مزمن آسم، سرفه های خشک پشت سر هم و متناوب است و تمام بیماران مبتلا به آسم، شب ها بدحال تر می شوند و بسیاری از بیماران صبح ها پس از خواب شبانه هنگام نفس کشیدن احساس سختی و فشار روی قفسه سینه دارند. این متخصص بیماریهای آسم و آلرژی تاکید می کند: این بیماران باید همواره تحت نظر پزشک باشند و با مصرف غذاهای سالم و داروهای لازم، آسم را تحت کنترل در آورند.
در همین خصوص، معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، نکاتی را درباره پیشگیری از بیماری آسم بیان کرد. دکتر «محمدرضا اکبری» گفت: آسم موجب مرگ بیش از 300 هزار انسان در جهان می شود که متأسفانه میزان این مرگ و میر در کشورهای در حال توسعه سیر صعودی داشته است. وی افزود: خوشبختانه با تشخیص و درمان به موقع و مناسب و جلب همکاری بیماران و خانواده ها با آموزش آن ها، موارد مرگ و میر آسم قابل پیشگیری است. وی با بیان این که پیشگیری از آسم را در 3 سطح باید مورد توجه قرار داد، ادامه داد: پیشگیری نوع دوم مربوط به پیشگیری از بروز علایم و نشانه های آلرژی، هرچند که فرد نسبت به عوامل محیطی حساس شده است. وی افزود: درمان آلرژی پوستی (اگزمای حساسیتی) در شیرخواران و کودکان به منظور پیشگیری از بروز آلرژی های تنفسی و کنترل آسم، درمان آلرژی بینی و چشم به منظور کاهش خطر بروز آسم، کاهش تماس با مایت (هیره)، سوسک و حیوانات خانگی در شیرخوارانی که قبلاً به این مواد حساس شده اند به منظور پیشگیری از بروز آسم و سایر آلرژی ها و خارج کردن افراد شاغل از محیط های آلوده، در صورت بروز نشانه ها و علایم حساسیت به آلاینده های محیط کار از جمله اقدامات مهم در این سطح از پیشگیری است.
وی با بیان این که پیشگیری از پیشرفت آلرژی در بیمار، سطح نهایی پیشگیری از بیماری آسم است، ادامه داد: پرهیز از مصرف شیرگاو در شیرخواران مبتلا به حساسیت به شیر گاو و حتی الامکان استفاده از شیرهای کم حساسیت زای جایگزین با نظر پزشک معالج، کاهش تماس یا خارج کردن بیماران مبتلا به آسم، ریتیت و اگزما از محیط های آلوده به هیره ها، سوسک ها و حیوانات خانگی به منظور کنترل بهتر علایم و پیشگیری از عود بیماری، استفاده از دارودرمانی متناسب با شدت آسم با راهنمایی و تحت نظر پزشک معالج، پرهیز اکید از مصرف آسپرین یا سایر انواع مسکن ها و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی در بیماران حساس به آن ها، پرهیز از مصرف برخی داروهای قلبی (پروپرانول) و ضد فشار خون (کاپتوپریل) و مصرف داروهای جایگزین با نظر پزشک معالج نیز در سطح سوم پیشگیری از آسم قرار دارند.
دکتر «اکبری» به داروهای مورد اشاره برای آسم نیز اشاره و اضافه کرد: داروهای آسم دو گروه کنترل کننده ها و داروهای سریع الاثر (نجات بخش) هستند. به گفته وی، داروهای گروه اول به طور روزانه و منظم با هدف درمان دراز مدت مورد استفاده قرار می گیرند، مانند کورتون های استنشاقی. وی افزود: سالبوتامول از داروهای نجات بخش این بیماری است که در زمان حملات آسم یا بروز خس خس سینه، سرفه و تنگی نفس در مواجهه با مواد حساسیت زا و زمان سرماخوردگی مورد استفاده قرار می گیرد.
«رضاپور» یک متخصص تغذیه هم می گوید: افراد مبتلا به آسم، با اضافه کردن ترکیبات دارای ویتامین D (از جمله شیر و تخم مرغ)، بتا کاروتن (سبزیجاتی مثل هویج و کلم) و منیزیم (اسفناج و کدو) به تغذیه سالم و بهتر خود کمک کنند.
برخی باورهای اشتباه
طبق گفته کارشناسان، درباره آسم، برخی باورهای اشتباه وجود دارد مواردی همچون: آسم بیماری مختص کودکان است و با افزایش سن، بیماری نیز از بین میرود؛ افراد مبتلا به آسم باید از تمرینات فیزیکی اجتناب کنند؛ آسم تنها با داروهای استروییدی کنترل میشود و آسم واگیردار است و سایرین باید از بیماران مبتلا به آن دوری کنند در حالی که واقعیت این است که ابتلا به آسم در هر سنی امکانپذیر است. این بیماری واگیردار نیست اما بیماریهای تنفسی ویروسی میتوانند موجب بروز حمله آسم شوند.
در کودکان معمولاً آسم با آلرژی همراه است، اما در بزرگسالان این بیماری بدون آلرژی ایجاد میشود. هنگامی که بیماری به درستی کنترل شود، مبتلایان به آسم میتوانند تمرینات فیزیکی انجام دهند و حتی وارد دنیای حرفهای ورزش شوند. معمولاً آسم با استفاده از دوزهای پایین استروئیدهای تنفسی کنترل میشود. آسم یک بیماری شایع و غیرمسری است که در آن مجاری تنفسی ملتهب و ورود و خروج هوا دشوار میشود. استنشاق دود سیگار، مواد شیمیایی و تحریک کننده و هوای آلوده، سبب تحریک راههای هوایی و واکنشهای آلرژیک میشود.
با افزایش شهر نشینی و آلودگی هوا، ابتلا به آسم و تشدید حملات آن به یک معضل جدی در حوزه بهداشت بدل شده است. روز جهانی آسم فرصت مناسبی برای افزایش آگاهی و اتخاذ راهکار مناسب برای این بیماران است.