بدن ما روزانه به چه میزان آب نیاز دارد و به عبارتی هر روز چقدر باید آب بخوریم و نشانه های کم آبی بدن چیست؟ مدیر گروه بهبود تغذیه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی در همین خصوص نکاتی مهم را درباره میزان آب موردنیاز برای هر فرد مطرح کرد و گفت: به طور متوسط بیش از نیمی از وزن بدن از آب تشکیل شده است و هیچ فرایند حیاتی در بدن بدون وجود آب انجام نمی‌شود. «نسرین علیزاده» افزود: خشکی پوست، چسبناک شدن دهان و لب‌ها، فرورفتگی چشم‌ها، کاهش رطوبت بدن، کاهش میزان اشک چشم و حجم ادرار، بی‌حال شدن فرد، افت فشار خون و تپش قلب از نشانه‌های کم‌آبی بدن هستند و در صورت ادامه پیدا کردن این علایم، کم‌آبی می‌تواند به شوک و حتی مرگ فرد منجر شود. وی اضافه کرد: یکی از مهم‌ترین موارد اطمینان از میزان کافی آب در بدن افراد سالم، حجم ادرار افراد است که از طریق میزان آن می‌توان مطمئن شد آیا به اندازه کافی، آب و مایعات مصرف شده است یا نه؟ برای افراد بزرگسال با وزن متوسط، اگر حجم ادرار 2 لیتر یا بیشتر باشد، به این معناست که فرد به اندازه کافی، آب مصرف کرده است. وی با بیان این که منبع تامین آب بدن، تنها مصرف آب آشامیدنی نیست، خاطرنشان کرد: با استفاده از برخی مواد غذایی، سبزیجات و میوه‌ها مانند هندوانه که تقریباً 95 درصد آن را آب تشکیل می‌دهد، می‌توان آب مورد نیاز بدن را تامین کرد. «علیزاده» با اشاره به این که میزان مصرف آب کافی برای مناطق و اقلیم‌های مختلف، متفاوت است و نمی‌توان آن را برای همه به طور یکسان تجویز کرد، بیان کرد: میزان آب کافی برای بدن به عواملی مانند وضعیت سلامت فرد، شغل و شرایط آب و هوایی منطقه زندگی وی بستگی دارد. وی ادامه داد: برای افرادی که در مناطق گرم زندگی می‌کنند، در بیشتر ماه‌های سال حتی در صورت انجام ندادن کارهای بدنی شدید، ممکن است مصرف 8 تا 10 لیوان آب که به همه توصیه می‌شود، کافی نباشد. وی با تاکید بر این که بخش زیادی از آب مورد نیاز بدن را باید از طریق مصرف آب آشامیدنی سالم تامین کرد، گفت: می‌توان از نوشیدنی‌های مفید دیگر مانند دوغ نیز استفاده کرد. توصیه می‌شود از مصرف انواع نوشابه‌ها و ماءالشعیرها به ویژه در افراد دیابتی پرهیز شود زیرا تاثیر مضری بر میزان قند خون آن ها خواهد داشت. مدیر گروه بهبود تغذیه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی در پاسخ به این سوال که به چه میزان در روز باید آب و مایعات بنوشیم؟ گفت: این میزان بستگی به سلامت فرد، وزن و میزان فعالیت بدنی روزانه فرد دارد. در شرایط سلامتی، هر قدر وزن و یا فعالیت بدنی روزانه شما بیشتر باشد میزان نیازتان به آب و مایعات افزایش می یابد. «علیزاده» افزود: به عنوان مثال، نیاز فردی با فعالیت متوسط روزانه و وزن 50 تا60 کیلوگرم، حدود 2 تا 2.5 لیتر، وزن 70 تا 80 کیلوگرم، حدود 3 تا 3.5 لیتر، وزن 90 تا 100 کیلوگرم، حدود 3.5 تا 4 لیتر و وزن 110 تا  120 کیلوگرم، حدود 4.5 تا 5 لیتر آب در روز است. وی تاکید کرد: توجه داشته باشید که در موارد ابتلا به نارسایی کلیه و بیماری قلبی، این میزان باید حتماً با مشورت پزشک معالج تنظیم شود.

همچنین معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی درباره کم آبی و مسمومیت با آب  گزارش داده است: کم‌آبی و مسمومیت با آب، دوروی یک سکه هستند که می‌توانند با خطر مرگ همراه باشند. دریافت آب در مقادیری بیش از توانایی بدن سبب تورم سلول‌های مغز و کشنده است. کمبود آب سالم یکی از مشکلات عمده مرتبط با غذا و زندگی بشریت در سراسر جهان است. آب در هنگام تولد حدود 75 تا 85 درصد وزن بدن را تشکیل می‌دهد، با افزایش سن و بالارفتن میزان چربی به 60 تا 70 درصد در بالغین لاغر و 45 تا 55 درصد در بالغین چاق می‌رسد، ضمن این که آب کل بدن در ورزشکاران بیشتر از غیر ورزشکاران است و با افزایش سن و کم شدن توده عضلانی کم‌تر می‌شود.

 توزیع آب بدن به شکلی است که دوسوم آب کل بدن درون سلول‌هاست و یک‌سوم آن آب خارج سلولی شامل آب و مواد محلول در پلاسما، لنف، مایع نخاعی و ترشحات و همچنین آب میان‌بافتی در بین و اطراف سلول‌هاست. به تجمع غیر طبیعی مایع در فضاهای میان‌بافتی بین سلول‌های بافت‌ها یا حفره‌های بدن، اِدم می‌گویند و این حالت معمولاً در شرایط بیماری ایجاد می‌شود.  آب، عملکردهای مهمی در بدن دارد، به طور مثال بخش اساسی در تمام بافت‌های بدن محسوب می‌شود و بسیاری از مواد حل‌شده در آن برای کارهای سلول در دسترس قرار می‌گیرند و معمولاً در تمام واکنش‌های بدن مورد نیاز است. همچنین برای اعمال فیزیولوژیک مثل هضم، جذب و دفع مواد  نیز عاملی ضروری است، آب در ساختمان و عملکرد سیستم گردش خون نقش دارد و حفظ ثبات فیزیکی و شیمیایی مایعات خارج و داخل سلولی نقش دیگر آب در بدن است.

 آب با تبخیر عرق، بدن را در آب و هوای گرم، خنک می کند و از افزایش بیش از حد دمای بدن (هیپرترمی) جلوگیری می‌کند یا آن را به تاخیر می‌اندازد. ازدست دادن تنها 10 درصد آب بدن سبب مشکلات شدید مانند کاهش حجم خون و گرفتگی ماهیچه‌ها می‌شود به شکلی که  از دست دادن 20 درصد آب بدن موجب بی‌آب شدن (دهیدراتاسیون) فرد می‌شود و ممکن است او را در معرض مرگ قرار دهد، حتی کم‌آبی خفیف (از دست دادن یک تا 2 درصد) می تواند منجر به از دست‌دادن عملکرد شناختی، هوشیاری و افزایش ضربان قلب شود.  اما زندگی بدون آب تا چند روز امکان پذیر است؟در این خصوص باید گفت، در آب و هوای متوسط، بالغین سالم قادرند تا 10 روز و کودکان نیز می‌توانند تا پنج روز بدون آب زنده بمانند، این در حالی است که یک فرد می‌تواند چندین هفته بدون غذا زنده بماند. در حالت طبیعی آبی که وارد بدن ما می‌شود از آب و مایعات نوشیده شده و آب موجود در مواد غذایی ناشی می‌شود ضمن این که اکسیداسیون مواد غذایی در بدن نیز منجر به تولید آب می‌شود (آب متابولیک) که حدود 200 تا 300 میلی‌لیتر است.  دفع آب به طور طبیعی به صورت ادرار و مدفوع انجام می‌شود که به آن دفع قابل اندازه‌گیری آب یا دفع محسوس آب می‌گویند. کلیه‌ها تنظیم‌کننده اصلی دفع محسوس آب هستند. آب همچنین از طریق هوای دمی از ریه‌ها و بخار آب از راه پوست دفع می‌شود که به آن دفع غیرقابل اندازه‌گیری یا دفع نامحسوس آب می گویند. دفع نامحسوس آب نیز مداوم و معمولاً ناخودآگاه است و قرارگرفتن در ارتفاعات، رطوبت کم و دمای بالا می‌تواند باعث افزایش دفع آب نامحسوس از طریق ریه‌ها و تعریق شود.

 نشانه‌های دهیدراتاسیون (بی آبی بدن) شامل سردرد، خستگی، کاهش اشتها، سبکی سر و کاهش کشیدگی طبیعی پوست است؛ دیگر نشانه‌ها نیز با ادرار غلیظ، کاهش برون‌ده ادراری، چشم‌های فرورفته، خشکی غشاهای مخاطی دهان و بینی و تاکیکاردی (افزایش ضربان قلب)  مشخص می‌شود. همچنین در فرد دهیدراته اندازه مواد حل‌شده در ادرار بیش از حد طبیعی و ادرار تیره‌تر از حد معمول است. برای حفظ سلامت و تامین انرژی بدن، مقدار آبی که در هر 24 ساعت از بدن دفع می‌شود، باید جایگزین شود. نیاز بدن به آب بستگی به عواملی مانند سن، جنسیت و دما دارد و در بزرگسالان این مقدار در مجموع حاصل از غذا (3 لیوان)، آب و نوشیدنی‌ها و آب متابولیک (یک لیوان)، بین 7 تا 11 لیوان است. تشنگی معمولاً پیامی کافی برای نیاز به مصرف آب است؛ البته به غیر از شیرخواران، ورزشکارانی که ورزش سنگین انجام می‌دهند، بیماران و افراد سالمند که ممکن است حس تشنگی‌شان کم شده باشد. البته در شرایطی که گرمای زیاد یا تعریق بیش از حد وجود دارد، تشنگی ممکن است نیاز واقعی بدن به آب را نشان ندهد. مسمومیت با آب در نتیجه دریافت آب در مقادیری بیش از توانایی بدن برای دفع آن روی می‌دهد که در پی آن حجم مایع داخل سلولی افزایش می یابد و سبب تورم سلول‌ها به خصوص سلول‌های مغز می‌شود، این حالت با ایجاد سردرد، تهوع، نابینایی، استفراغ، حرکات تند عضلانی یا صرع همراه است و اگر درمان نشود، می‌تواند کشنده هم باشد.

 در کاهو 96، تخم مرغ  75، کرفس 95،  موز 74،  خیار 95، کلم خام 92، جوجه بریان 70، هندوانه 92، ذرت آبپز 65، بروکلی آب پز 91، گوشت گاو (راسته) 59، شیر بدون چربی 91، اسفناج 91، نان سفید 37، لوبیا سبز آب پز 89، کیک 34، هویج خام 88، کره 16، پرتقال87، غلات پخته 85، بیسکوییت شور 3، سیب خام بدون پوست 84، شکر سفید یک، انگور 81، روغن ها صفر و سیب زمینی آب پز 77 درصد آب وجود دارد.  

رئیس گروه مبارزه با بیماری های غیرواگیر معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی گفت: تشخیص به موقع پوکی استخوان از اهمیت به سزایی برخوردار است. تشخیص به موقع به ویژه اگر در صورت صلاحدید پزشک با درمان و پیگیری دستورات درمانی همراه باشد می تواند موجب کاهش احتمال شکستگی، کاهش هزینه های اقتصادی خانواده و سیستم بهداشتی، کاهش احتمال وابستگی و از بین رفتن استقلال فرد و همچنین کاهش مرگ و میر در افراد در معرض خطر شود. «روح ا... یزدانی» افزود: انجام معاینه بالینی و بررسی عوامل خطر ابتلا به پوکی استخوان در تمامی خانم های بالای 50 سال و مردان بالای 70 سال توصیه می شود. وی با بیان این که یک تصور غلط و رایج این است که این بیماری فقط زنان را درگیر می کند، یادآور شد: میلیون ها مرد نیز در سراسر جهان به این بیماری مبتلا می شوند. شکستگی لگن جدی ترین و خطرناک ترین نوع شکستگی ناشی از پوکی استخوان است که می توان منجر به بستری طولانی مدت در بیمارستان، ناتوانی طولانی مدت یا برای همه عمر و حتی مرگ شود. وی  اضافه کرد: به دنبال شکستگی لگن، 40 درصد افراد هرگز قادر نخواهند بود بدون کمک راه بروند و حدود 80 درصد افراد نمی توانند فعالیت های اولیه مانند خرید روزانه را به طور مستقل انجام دهند.

 

مدیرگروه دفتر بهبود تغذیه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی با تاکید بر این که تغذیه سالم، ارتباط مستقیمی با تامین سلامت دارد، توصیه هایی درباره تغذیه را مطرح و اظهارکرد: طبق تحقیقات انجام شده، تغذیه ناسالم پس از مصرف دخانیات، عامل مهم مرگ های زودرس بین 30 تا 70 سال شناخته شده است. «نسرین علیزاده» با بیان این که امروزه یکی مشکلات تغذیه در جامعه، کمبود دریافت ریزمغذی ها و تغذیه ناسالم است، افزود: نیاز است تا قبل از مصرف مواد غذایی به نشانگرهای مواد غذایی توجه شود. در نشانگرهای تغذیه ای در خصوص مقدار انرژی، چربی، قند، نمک و اسیدهای چرب ترانس در هر ماده غذایی هم به صورت کمی با عدد و رقم و هم به صورت کیفی با رنگ های سبز به معنی مقدار مناسب، زرد به معنی مقدار متوسط و قرمز به معنی مقدار زیاد اطلاع رسانی شده است. وی تصریح کرد: از طریق نشانگرهای رنگی تغذیه ای، مصرف کنندگان میزان قند، نمک، چربی و اسیدهای چرب ترانس فراورده غذایی را به سادگی درک و به این ترتیب رژیم غذایی روزانه خود را مدیریت می کنند. وی با اشاره به این که باید از مصرف غذاهای آماده و فست فودها خودداری کرد، ادامه داد: مصرف درشت مغذی ها، مانند چربی ها، پروتئین ها، کربوهیدرات ها و مواد معدنی و ویتامین ها باید به اندازه و مناسب روزانه مصرف شود. «علیزاده» مصرف لبنیات را توصیه و بیان کرد: مصرف شیر در تمام گروه های سنی توصیه می شود و باید روزانه در وعده های روزانه افراد قرار داده شود. وی میوه ها و سبزی ها را نیز بسیار مورد تاکید قرار داد و گفت: در کنار وعده های غذایی، استفاده از سبزیجات به هضم بهتر غذا، دریافت فیبر کافی و سلامت دستگاه گوارش کمک می کند. وی همچنین گفت: امروزه بسیاری از مردم به مصرف غذاهای فرآوری شده که هم مواد مغذی کمی دارند و هم عامل بسیاری از بیماری‌ها مانند چاقی، مشکلات قلبی - عروقی و دیابت نوع ۲ هستند، عادت کرده‌اند در حالی که غذاهایی وجود دارند که می‌توانند انرژی مورد نیاز بدن را تأمین کنند، خطر ابتلا به بیماری‌های مختلف را کاهش دهند و به حفظ وزن در محدوده مناسب کمک کنند. وی یادآور شد: اگر می‌خواهید بدن سالم‌تری باشید و به مدت طولانی‌تری زندگی کنید، باید مغذی‌ترین خوراکی‌ها را وارد برنامه‌ غذایی خود کنید. اگر غذاهای گیاهی به عنوان بخش اصلی رژیم غذایی انتخاب شوند، سلامتی و شادابی‌تان حفظ می شود و احتمال ابتلای شما به بیماری‌های مختلف کاهش پیدا می کند. وی در خصوص مواد نگهدارنده موجود در مواد غذایی بیان کرد: مواد نگهدارنده، ترکیبات شیمیایی هستند که برای جلوگیری از فساد، تجزیه، انجام واکنش‌های شیمیایی ناخوشایند و همچنین برای جلوگیری از کاهش کیفیت و ارزش غذایی به مواد غذایی، داروها، رنگ‌ها، لوازم آرایشی، نمونه‌های بیولوژیک، چوب و بسیاری از محصولات دیگر افزوده می‌شوند و میزان آن بر اساس استانداردهای غذایی ملی تعیین و به صورت مداوم توسط کارشناسان غذا و دارو پایش می شود.